نوع المستند : علمی - پژوهشی
المؤلفون
1 دانشجوى دکترى زبان و ادبيات عربي دانشگاه اراک
2 استاديار گروه زبان و ادبيات عربي دانشگاه اراک
3 دانشيار گروه زبان و ادبيات عربي دانشگاه اراک
4 دانشيار گروه زبان و ادبيات عربي دانشگاه اراک
المستخلص
إنَّ العلاقة السياقية القائمة بين بنية العنوان وبنية الاستهلال ونص القصيدة بشکل عام، کعلاقة الرأس بسائر أجزاء البدن، والمتلقي عند رجوعه إلى بنية العنوان يستطيع أن يرفع الغموض المحتمل في نص القصيدة عبر تلک العلاقة القائمة بين العنوان والاستهلال والنص، لذلک عمد هذا المقال حسب المنهج الوصفي-التحليلي إلي دراسة ذلک الترابط الدلالي القائم بين العنوان والاستهلال ضمن الغور في عيّنات من شعر السياب وعنوانات قصائد ديوانه "شناشيل ابنة الجلبي". وقد توصّلت نتائج هذا البحث إلى أنّها تُوجد مغايرة شکلية تامة بين العنوان والاستهلال في ٢٣ قصيدة من ديوان "شناشيل ابنة الجلبي" ممّا يؤکّد وجود إحدى سمات الحداثة الشعرية لدى السياب، کما أنَّ شعر السياب من حيث الاستهلالات الاسمية في مراحله اللاحقة تطوّر تطورًا فنيًا واضحًا. کذلک إنَّ ظاهرة البدايات الطقسية في شعر السياب ظاهرة شعرية مشهودة، وظّفها الشاعر کتهيئة وتمهيد ومنطلق للتعبير عمّا في باطنه من مشاعر واضطرابات ومعاناة لکنه ضمن تطوّره لهذا البناء الطقسي بدأ يتجاوز مرحلة التهيئة والتمهيد، فيدخل في مخاطبة عناصر الطقس بشکل مباشر کما فعل في قصيدة مثل "سِفر أيوب" الخامسة.
الكلمات الرئيسية
الموضوعات الرئيسية
عنوان المقالة [Persian]
معناشناسى عنوان و ساختار مطلع در شعر بدر شاکر السیاب (مطالعة موردی: دیوان «شناشیل ابنة الجلبی»)
المؤلفون [Persian]
- قیس خزاعل 1
- محمود شهبازی 2
- قاسم مختاری 3
- ابراهیم اناری بزچلویی 4
1 دانشجوى دکترى زبان و ادبیات عربی دانشگاه اراک
2 استادیار گروه زبان و ادبیات عربی دانشگاه اراک
3 دانشیار گروه زبان و ادبیات عربی دانشگاه اراک
4 دانشیار گروه زبان و ادبیات عربی دانشگاه اراک
المستخلص [Persian]
بیشک ارتباط ساختارى میان عنوان، مطلع و متن قصیده به طور عام مانند ارتباط میان سر با سایر اجزای بدن است. چهبسا مخاطبِ شعر هنگام مراجعه به ساخت و ترکیب عنوان، میتواند پارهای از ابهامات موجود در متن قصیده را از ذهن خود برطرف نماید. پژوهش پیش رو در نظر دارد با روش توصیفی ـ تحلیلی و با تکیه بر نمونههایی از شعر سیاب و عنوانهای قصیدههای مجموعة «شناشیل ابنة الجلبی» اقدام به خوانش و بررسی ارتباط معنایی قائم میان عنوان و مَطلع نماید. این پژوهش به نتایجی همچون وجود تباین و مغایرت ظاهری کامل میان عنوان و مطلع در ۲۳ قصیده از دیوان مذکور دست یافته که این امر به اثبات یکی از ویژگیهای بارز مدرنیتة ادبی نزد سیاب میانجامد؛ همچنین شعر وی از لحاظ مطلعهای اسمی در مرحلة پایانی شعر و زندگی او دگرگونی و پیشرفت قابل ملاحظهای یافتهاست. در ضمن شروعها و مطلعهای شعری دارای ساختار موسمی (فصلی) در شعر سیاب به پدیدهای آشکارا تبدیل شده که شاعر در ابتدا این ساختار را فقط به عنوان مقدمه و زمینهسازی برای ابراز احساسات و پریشانیها و رنجهای درونی خود به کار میبرده، سپس به کاربرد این ساختار و شروع موسمی رونق بخشیده و آن را از مرحلة زمینهسازی خارج کرده و شروع به مورد خطاب قرار دادن عناصر طبیعت و پدیدههای فصلی به طور مستقیم نموده که این امر را میتوان در قصایدی مانند «سِفر أیوب» مشاهده کرد.
الكلمات الرئيسية [Persian]
- ادبیات معاصر
- بدر شاکر سیاب
- عنوان
- ساختار مطلع
- شروع موسمی