تهران، خیابان ولی عصر(عج)، خیابان توانیر، محله نظامی گنجوی، کوچه هفت پیکر(8)، خیابان نظامی گنجوی، پلاک33، موسسه آموزش عالی بیمه اکو دانشگاه علامه طباطبایی، طبقه6، اتاق 607، انجمن ایرانی زبان وادبیات عربی، کدپستی: 1434863111

نوع مقاله : علمی - پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار گروه زبان و ادبیات عربی دانشگاه تربیت مدرس

2 استادیار گروه زبان و ادبیات عربی دانشگاه تربیت مدرس

3 دانش‌آموخته کارشناسی ارشد رشته آموزش زبان عربی دانشگاه تربیت مدرس

4 دانشجوی دکتری زبان و ادبیات عربی دانشگاه تربیت مدرس

چکیده

. پژوهش حاضر کوشیده‌است با بررسی مشکلات عربی‌آموزان فارسی‌زبان در به‌کارگیری واژگان مشترک زبان‌های فارسی و عربی، به استانداردهایی در زمینة کیفیت گزینش واژگان مشترک و روش تدریس آن دست یابد. روش تحقیق، توصیفی ـ تحلیلی و پیمایشی است و ابزار مورد استفاده برای گردآوری اطلاعات، پرسشنامۀ محقق‌ساخته است که بین (35) تن از استادان زبان و ادبیات عربی دانشگاه‌های کشور توزیع شده‌است. نتایج پژوهش نشان می‌دهد که در گزینش واژگان، هر یک از سه معیار 1) سطح زبانی، 2) نیاز زبانی و علاقه، 3) هدف از تدریس زبان، به یک اندازه اهمیت دارند؛ همچنین واژگان عربی‌ای که در زبان فارسی کاربرد دارند، واژگان مشترکی که در دو زبان ظاهر شبیه به هم و معنای متفاوت دارند و نیز واژگان عربی‌ای که در شکل و املا در زبان فارسی دچار تغییر شده‌اند، در اولویت گزینش برای تدریس هستند. در روش تدریس واژگان نیز، استفاده از روش تدریس واژه با استفاده از تصویر، روش تحلیل تقابلی واژگان دو زبان و استفاده از رابطۀ معنایی تضاد برای تدریس واژگان مشترک مناسب‌ترند.

کلیدواژه‌ها

المصادر
1) الکتب
أبوالخیر، أحمد مصطفى (2006)، علماللغةالتطبیقیبحوثودراسات، المنصوره: دار الأصدقاء.
براون، ه.دوجلاس (1994)، أسستعلّماللغةوتعلیمها، ترجمة: عبده الراجحی وعلی أحمد شعبان، بیروت: دار النهضة العربیّة.
جلاور، جان وهمکاران (1377)، روانشناسی شناختی برای معلمان، ترجمه علینقی خراز، تهران: مرکز نشر دانشگاهی.
شعبانی، حسن (1387)، مهارت‌های آموزشی و پرورشی، تهران: سمت.
ضیاء‌حسینی، محمد (1392)، مبانی زبان‎شناسی مقابله‌ای، چاپ اول، تهران: رهنما.
طعیمه، رشدی أحمد (1989)، تعلیم العربیّة لغیر الناطقین بها: مناهجه وأسالیبه، الرباط: منشورات المنظمة الإسلامیّة للتربیة والعلوم والثقافة.
عبدالمنعم، محمد نورالدین (2005)، معجم الألفاظ العربیّة فی اللغة الفارسیّة، ریاض: جامعة الإمام محمد بن سعود الإسلامیّة.
نصیری، حافظ (1390)، روش ارزیابی و سنجش کیفی متون ترجمه شده از عربی به فارسی، چاپ اول، تهران: سمت.
2) الأطروحات
غریبی، افسانه (1392)، واکاوی نیازهای زبانی فارسی‌آموزان: معرفی انگاره عملیاتی و سطح‌بندی نیازها، رساله دکتری زبان‌شناسی همگانی، دانشگاه علامه طباطبائی، دانشکده ادبیات فارسی و زبان‌های خارجی.
3) المجلات
تاج‌الدین، ضیاءالدین (1391)، «بررسی کتاب صدی الحیاة بر اساس هفت اصل آموزش زبان ارتباطی»، پژوهش‌های ترجمه‌ در زبان و ادبیات عربی، دوره 2، شماره‌ 3، صص25 43.
جاموس، راویة (2017)، «مفردات الموضاعات الثقافیة والمواقف الاتصالیة فی کتب تعلیم اللغة العربیّة لغیر الناطقین بها: دراسة تطبیقیّة مقترحة»، مجلة العمدة فی اللسانیات وتحلیل الخطاب، العدد الثانی.
رحمواتی، رحماواتی (2012)، «التداخل اللغوی»، التعلیم (JurnalAl Ta'lim)، المجلد 19، العدد 3، صص 254 259.
رضوانی، رضا و سمیه نوروزی (1393)، «میزان توجه به ابعاد مختلف یادگیری واژه در کتاب‌ه‌‌ای درسی دانشگاهی زبان انگلیسی تخصصی انتشارات پیام نور و تأثیر آن در کیفیت نظام آموزشی»، مطالعات برنامه درسی آموزش عالی، سال 5، شماره 10، صص85 96.
روحی، افسر وسید علی رضی‌نژاد (1396)، «تأثیر ترکیب نمودهای مختلف توجه به صورت بر یادگیری واژگان انگلیسی دانش‌اموزان دبیرستان»، زبان‌پژوهی، سال 9، شماره 23.
ستوده‌نما، الهه وفرزانه سلگی (1396)، «یادگیری واژگان زبان دوم: ریشه‌شناسی یا واژه‌ه‌‌ای مترادف؟»، زبان‌پژوهی، سال 9، شماره 23، صص 106 120.
ستوده‌نما، الهه وناهید مرسلی (1394)، «تأثیر آموزش واژه از طریق گروه‌و‌‌اژه‌ه‌‌ای متضاد و فاقد ارتباط معنایی بر یادگیری فراگیران زبان انگلیسی با لحاظ کردن سطح زبانی و جنسیت»، جستارهای زبانی، دوره 6، شماره 1، پیاپی 22، صص 151 131.
صحرایی، رضا مراد وشهناز احمدی قادر (1394)، «آموزش مستقیم واژه در متن: مقایسه تأثیر دو رویکرد یادگیری مستقیم و تصادفی در یادگیری واژه»، زبان‌پژوهی، سال 7، شماره 17، صص77 102.
صدر‌زاده، ماندانا (1384)، «رویکرد ارتباطی و روش سمعی بصری: تقابل دیدگاه‌های آموزشی»، پژوهش زبان‌های خارجی، شماره 23، صص 138 199.
طهماسبی ودیگران (1393)، «آموزش اهداف عمومی و دانشگاهی در مکالمه زبان عربی با تکیه بر سیلابس مفهومی کاربردی و روش کار محور»، جستارهای زبانی، دوره 5، شماره5، پیاپی21، ص145 181.
العناتّی، ولید أحمد (2009)، «بحث مفردات العربیّة دراسة لسانیّة تطبیقیّة فی تعلیمها للناطقین بغیرها»، المؤتمر العالمی لتعلیم اللغة العربیّة لغیر الناطقین بها، المملکة العربیّة السعودیة، جامعة اللملک السعود، معهد اللغة العربیّة.
عیلانی، رزیتا (1380)، «تأثیر تداخل زبان مادری در آموزش زبان دوم»، مجله رشد آموزش زبان، سال 15، شماره 60.
قپانداری بیدگلی، فهیمه و سیّد محمد ضیاءحسینی (1392)، «تأثیر استفاده از تصویر در افزایش دانش واژگانی فارسی‌اموزان خارجی: مطالعه موردی فارسی آموزان کره‌ای»، پژوهش‌نامه آموزش زبان فارسی به غیر فارسی‌ز‌بانان، سال 2، شماره2، صص 119 138.
قندهاری، فیروزه (1383)، «ریشه‌شناسی و دانش ساخت واژه و تأثیر آن بر یادگیری و توسعه واژگان انگلیسی»، ادبیات و زبان‌ه‌‌ا: پژوهش ادبیات معاصر جهان، شماره ۱۶، صص143 154.
متقی‌زاده، عیسی وآخرون (1397)، «الأخطاء الکتابیة الشائعة فی توظیف الحروف الجارّة لدی الطلّاب طلاب الماجستیر فی فرع اللغة العربیّة وآدابها»، دراسات فی تعلیم اللغة وتعلّمها، العدد 4، صص 31 56.
نامداری، إبراهیم وآخرون (1397)، «فاعلیّة استخدام استراتیجیة الصور التفسیریة فی تنمیة المفردات ومهارات الصرف والنحو للغة العربیّة لدی طلبة المدارس الثانویة فی کرمانشاه»، دراسات فی تعلیم اللغة وتعلّمها، العدد 4، صص129 146.
الهاشمی، عبداللّه ومحمود علی (2012)، «استراتیجیات تعلّم المفردات لدی دارسی اللغة العربیّة فی جامعة العلوم الإسلامیّة بمالیزیا واعتقاداتهم المتعلّقة بها»، المجلة الأردنیة فی العلوم التربویة، المجلد 8، العدد 2، صص 105 117.
4) الانجلیزیة
Brown, D. (2011).What aspects of vocabulary knowledge do textbooks give attention to?”. Language Teaching Research. Vol15 (1), Pp 83 97.
Richards J. C. & W. A. Renandya (2002), Methodology in Language Teaching: An Anthology of Current Practice, Cambridge University Press.
Ziahosseiny, S.M. (1980), "The Moderate version of contrastive analysis hypothesis", Studi Italiani Di Linguistica Teoretica et applicata, Ix, numero 2, Pp153 165.
Cullen, R. (2008), “Teaching grammar as a liberating. Force”, ELT Journal. Vol 62/3. Pp 221 230.