نور محمد علی القضاه
دوره 6، شماره 14 ، خرداد 1389، صفحه 1-19
چکیده
در نقد ادبی کهن فارسی و عربی دو جریان نقدی متفاوت پدید آمد که یکی از آن دو به بازگشت به اصول کهن ادب و شعر فرامیخواند و بر پایبندی به این اصول پا میفشارد،و دیگری به تجدید و نوآوری در این زمینه اهمیت میداد، از اینرو تصویری نه چندان روشن از اختلافات میان دو گروه در صحنة ادبیات آشکار گردید.در دورة کنونی این درگیریهاا میان طرفداران ...
بیشتر
در نقد ادبی کهن فارسی و عربی دو جریان نقدی متفاوت پدید آمد که یکی از آن دو به بازگشت به اصول کهن ادب و شعر فرامیخواند و بر پایبندی به این اصول پا میفشارد،و دیگری به تجدید و نوآوری در این زمینه اهمیت میداد، از اینرو تصویری نه چندان روشن از اختلافات میان دو گروه در صحنة ادبیات آشکار گردید.در دورة کنونی این درگیریهاا میان طرفداران نوآوری و پیروان سنتگرایی شدّت گرفت، شاید علت اصلی این امر رویکرد ایرانیان و عربها به غرب و دانشهای غربی بوده باشد. یکی خواستار فراموشی گذشته و نوآوری بر اساس نظریههای نوین غربی است و دیگری با تعصّب هرچه تمامتر تمامی علوم غربی را ردّ میکند و نمیپذیرد، در این میان کسانی هستند که به میانهروی و اعتدال گرایش دارند،ولی این درگیری به سود هواداران نوآوری تمام شد که به نوبة خود به دو گروه نوآوران سنتگرا و نوآوران چپگرا تقسیم میشوند. آنچه اینجا بحث میشود بررسی حقیقت این تقابل میان نوآوری و سنتگرایی در نقد ادبی کهن و معاصر فارسی و عربی و همچنین توضیح رویکردهای مهم‌ترین طرفداران دو گروه است.
کاظم عظیمی؛ حامد صدقی؛ فیروز حریرچی
دوره 6، شماره 14 ، خرداد 1389، صفحه 19-36
چکیده
داستان کوتاه، دیوان انسان امروز است و می رود تا به وسیله آثار جاویدان نویسندگان توانا و مستعدّ، جایگاه خود را در سراسر جهان مستحکم نماید. صندلی رونالدو- «مقعد رونالدو»- از داستانهای کوتاه محمود شقیر، نویسنده معاصر فلسطین، است که در حوزه داستان کوتاه معاصر عربی، طرحی نو به شمار می آید؛ زیرا وی در این داستان توانسته است با استفاده ...
بیشتر
داستان کوتاه، دیوان انسان امروز است و می رود تا به وسیله آثار جاویدان نویسندگان توانا و مستعدّ، جایگاه خود را در سراسر جهان مستحکم نماید. صندلی رونالدو- «مقعد رونالدو»- از داستانهای کوتاه محمود شقیر، نویسنده معاصر فلسطین، است که در حوزه داستان کوتاه معاصر عربی، طرحی نو به شمار می آید؛ زیرا وی در این داستان توانسته است با استفاده از پیرنگ باز، احضار شخصیتهای معروف معاصر سیاسی- ورزشی- فرهنگی جهان، درونمایه اجتماعی- فرهنگی، بحران آفرینی و کشمکش ظریف و بدیع، سبک و بیان ساده و سلیس، زاویه دید دانای کل، گفتگوی غیرمستقیم و توصیف تصویرگونه، در مکان ساده و بی آلایش روستا، افق نوینی به روی داستان کوتاه معاصر عربی به طور اعمّ و داستان کوتاه فلسطین به طور اخصّ بگشاید؛ افقی که پیام داستان را با زبان طنز و بیان ساده و روان در آسمان جان و دل خواننده، حکّ می نماید.هدف این پژوهش آن است که با استفاده از روش توصیفی- استدلالی، پیوند ادبیات و سیاست را در عناصر داستان فوق تحلیل کند.
ناهده فوزی
دوره 6، شماره 14 ، خرداد 1389، صفحه 37-55
چکیده
بیاتی شاعری بود همیشه درسفرکه چون پرندگان مهاجرکوچی همیشگی را برگزید و آوارگی در جهان را پیشه کرد و با دغدغه هجرت و تبعید اشعار خود را آکند، چندان که به عنوان شاعر تبعیدگاههای دنیا شناخته شد، همآره با احساس غربت دست به گریبان بود؛ احساسی که در گذار از مراحل مختلف جلوههای مختلفی به خود گرفت. به گونهای که از واقعیتی ملموس آغاز ...
بیشتر
بیاتی شاعری بود همیشه درسفرکه چون پرندگان مهاجرکوچی همیشگی را برگزید و آوارگی در جهان را پیشه کرد و با دغدغه هجرت و تبعید اشعار خود را آکند، چندان که به عنوان شاعر تبعیدگاههای دنیا شناخته شد، همآره با احساس غربت دست به گریبان بود؛ احساسی که در گذار از مراحل مختلف جلوههای مختلفی به خود گرفت. به گونهای که از واقعیتی ملموس آغاز شد وبه احساسی عرفانی وعمیق انجامید. در این مقاله تلاش شده تا با کشف ابعاد و ریشه های احساس غربت در شعر بیاتی زوایای پنهان و دغدغه های درونی شاعر نشان داده شود.
خلیل بروینی
دوره 6، شماره 14 ، خرداد 1389، صفحه 55-80
چکیده
اصطلاح ادبیاتتطبیقی را، به عنوان دانشی روشمند، نخستین بار آبل ویلمن در فرانسه مطرح کرد و از آن زمان تاکنون با فرازونشیبها و رویکردهای گوناگون وبا قلمرو پژوهشی گسترده و با ماهیت میان رشتهای، به راه خود ادامه داده است. اگر ادبیات تطبیقی را بررسی علمی روابط و مناسبات میان ادبیات ملل مختلف بر اساس تاثیرگذاری و تاثیر پذیری ...
بیشتر
اصطلاح ادبیاتتطبیقی را، به عنوان دانشی روشمند، نخستین بار آبل ویلمن در فرانسه مطرح کرد و از آن زمان تاکنون با فرازونشیبها و رویکردهای گوناگون وبا قلمرو پژوهشی گسترده و با ماهیت میان رشتهای، به راه خود ادامه داده است. اگر ادبیات تطبیقی را بررسی علمی روابط و مناسبات میان ادبیات ملل مختلف بر اساس تاثیرگذاری و تاثیر پذیری یا بر اساس تشابه میان آنها تعریف کنیم ویا آن را بررسی رابطه ادبیات با سایر هنرهای زیبا، حتی با سایرعرصههای علوم انسانی مانند فلسفه، تاریخ، جامعه شناسی و ادیان بشناسیم، نظریه ادبیات تطبیقی اسلامی- که ملهم از اندیشه وحدت گرایانه علامه اقبال لاهوری است که ادبیات راعامل وحدت بخش میان ملتهای اسلامی میداند- میتواند به عنوان رهیافتی نوین در عرصه ادبیات و نقد مطرح شود و ملل اسلامی را از طریق بررسی مناسبات آثار ادبی آنها، به یکدیگر نزدیکتر کند. این نظریه را دکتر طه ندا و دکتر حسین مجیب المصری با انجام پژوهشهای تطبیقی میان آثار ادبی ملل اسلامی، مطرح کردهاند، اما متاسفانه هم در بخش نظری و هم در بخش عملی راهشان ادامه پیدا نکرد. این پژوهش در پی طرح مجدد این اندیشه مهم و شناساندن زوایای گفته وناگفته و نوشته و نانوشته آن است.
ناصر محسنی نیا
دوره 6، شماره 14 ، خرداد 1389، صفحه 81-102
چکیده
بررسی مختصر تعاریف ارائه شده از ادبیات تطبیقی، تأمل در پیشینة ادبیات تطبیقی در ایران و کشورهای عربی؛ وضعیت و جایگاه ادبیات تطبیقی در ایران معاصر و کشورهای عربی، بحثی پیرامون پیشگامان ادبیات تطبیقی در جهان معاصر، اهمیت رشتة ادبیات تطبیقی و جایگاه آن در دانشگاهها و مراکز تحقیقاتی ایران، ضرورت ایجاد کرسیهای ادبیات تطبیقی در ایران، ...
بیشتر
بررسی مختصر تعاریف ارائه شده از ادبیات تطبیقی، تأمل در پیشینة ادبیات تطبیقی در ایران و کشورهای عربی؛ وضعیت و جایگاه ادبیات تطبیقی در ایران معاصر و کشورهای عربی، بحثی پیرامون پیشگامان ادبیات تطبیقی در جهان معاصر، اهمیت رشتة ادبیات تطبیقی و جایگاه آن در دانشگاهها و مراکز تحقیقاتی ایران، ضرورت ایجاد کرسیهای ادبیات تطبیقی در ایران، توجه به ادبیات تطبیقی ایران و عرب، نحوة ایجاد رشتة کارشناسی ارشد ادبیات تطبیقی با گرایش فارسی و عربی در دانشگاه شهید باهنر کرمان، جمع بندی و نتیجه گیری از یافتههای این تحقیق، از جمله مواردی است که در این مقاله دربارة آنها بحث و بررسی صورت می گیرد.
سید حسین سیدی
دوره 6، شماره 14 ، خرداد 1389، صفحه 103-118
چکیده
این مقاله که ماحصل پژوهشی در حوزه تحلیل تاریخ ادبیات نگاری و نقد شیوه های تاریخ ادبیات نگاری در ادب عربی است و در پی پاسخ به این پرسش است که آیا میان متن ادبی و تاریخ رابطه ای وجود دارد؟ لازمه پاسخ به این پرسش آن است که بدانیم متن ادبی چگونه متنی است و تاریخ چگونه دانشی است؟ از این رو مقوله ای به نام تاریخ ادبیات مخالفانی دارد که اساساً ...
بیشتر
این مقاله که ماحصل پژوهشی در حوزه تحلیل تاریخ ادبیات نگاری و نقد شیوه های تاریخ ادبیات نگاری در ادب عربی است و در پی پاسخ به این پرسش است که آیا میان متن ادبی و تاریخ رابطه ای وجود دارد؟ لازمه پاسخ به این پرسش آن است که بدانیم متن ادبی چگونه متنی است و تاریخ چگونه دانشی است؟ از این رو مقوله ای به نام تاریخ ادبیات مخالفانی دارد که اساساً منکر دانشی به نام تاریخ ادبیات هستند؛ چون ادبیات، ناظر به تخیل، داستان، قدرت تشخیص یا احساس است ولی تاریخ بررسی عینی و علمی وقایع گذشته است؛ لذا پیوند این دو مقوله متفاوت خاستگاه انتقاداتی گشته است که اجمالاً به پاره ای از آنها پرداخته می شود.
فرامرز میرزایی؛ علی سلیمی
دوره 6، شماره 14 ، خرداد 1389، صفحه 119-138
چکیده
به نظر میآید که نابسامانی کنونی زبان وادبیات عربی، مانند دیگر رشته های موجود، در دانشگاه های کشور ناشی از بیتدبیری برای آینده باشد. تجربة تمدن اسلامی در گذشته و تمدن اکنون غرب روشن میسازد که توسعه زبانی عامل پیشرفت است؛ زیرا زبان مهم‌ترین نهاد اجتماعی میباشد که ظرف دانشهای گوناگون است. زبان عربی، علاوه بر اینکه ...
بیشتر
به نظر میآید که نابسامانی کنونی زبان وادبیات عربی، مانند دیگر رشته های موجود، در دانشگاه های کشور ناشی از بیتدبیری برای آینده باشد. تجربة تمدن اسلامی در گذشته و تمدن اکنون غرب روشن میسازد که توسعه زبانی عامل پیشرفت است؛ زیرا زبان مهم‌ترین نهاد اجتماعی میباشد که ظرف دانشهای گوناگون است. زبان عربی، علاوه بر اینکه زبان دینی و مؤثر بر زبان ملی و فرهنگی ماست، زبان رسمی 21 کشور دنیاست که در دوحوزه راهبردی خاورمیانه وشمال آفریقا هستند و با کشور ما نزدیکی جغرافیایی و فرهنگی دارند، و به خاطر موقعیت ممتاز جغرافیایی و سیاسی، به نقش رسانهای قابل توجهی دست یافتهاند. از اینرو با آینده نگری و برنامهریزی میتوان رشته زبان وادبیات عربی را تبدیل به دانشی کارساز در توسعة علمی دانشگاهها و کشور نمود وآن را به جایگاه مناسبی در میان رشتههای دانشگاهی رساند. زبان عربی میتواند در ایجاد گرایشهای نو و بین رشتهای، قطبهای علمی، مراکز تحقیقاتی اقتصادی و اجتماعی و زبانپژوهی، انجمنهای علمی و مجلات علمی پژوهشی، در توسعه علمی کشورنقش آفرینی کند.
فاطمه عارفی فرد؛ کبری روشنفکر
دوره 6، شماره 14 ، خرداد 1389، صفحه 139-173
چکیده
نثر فنی که در ادب عربی سابقهای دیرینه دارد، با ظهور اسلام به جایگاه در خور وحتی برتر ازجایگاه شعر دست یافت؛ چرا که با نزول قرآن کریم و رواج تفسیر آن و نیز استماع حدیث نبوی، نثر و به تبع آن خطابه اهمیت یافت و به مرور شاخههای آن متنوع شد. با ظهور جریان تصوف و رواج آن در جامعة اسلامی، بسیاری برای دفاع از مبانی فکری و عقیدتی و تشریح دیدگاههای ...
بیشتر
نثر فنی که در ادب عربی سابقهای دیرینه دارد، با ظهور اسلام به جایگاه در خور وحتی برتر ازجایگاه شعر دست یافت؛ چرا که با نزول قرآن کریم و رواج تفسیر آن و نیز استماع حدیث نبوی، نثر و به تبع آن خطابه اهمیت یافت و به مرور شاخههای آن متنوع شد. با ظهور جریان تصوف و رواج آن در جامعة اسلامی، بسیاری برای دفاع از مبانی فکری و عقیدتی و تشریح دیدگاههای آن، زبان نثر را برگزیدند، زیرا به خاطر ظاهرآیه شریفة «والشُعراءُ یَتَّبًعُهم الغاوون.»[شعراء/224] چندان به شعر و شاعری رغبت نداشتند. از این رو بیشتر آثار متصوفه به زبان نثر نگاشته شد. از آنجا که نثر صوفیانه ظرف معانی عمیق عرفانی و احساسات لطیف آسمانی شد به مرورشاخههای آن، متعدد و متنوع گشت. به این ترتیب نثر صوفیانه شامل شاخههایی چون : نثر تعلیمی، رسائل، مواعظ و حکم، سیره مشایخ، حکایات و قصص، اقوال، ادعیه و مناجات، شطحیات و تفسیرهای صوفیانه و فرهنگهای مصطلحات صوفیانه گردید.
