مریم جلائی؛ فاطمه ایراندوست
دوره 15، شماره 51 ، شهریور 1398، صفحه 1-24
چکیده
ایجاد و تقویت توانش ارتباطی به منظور برقراری ارتباط با گویشوران، یکی از اهداف کلیدی کتاب‌های آموزشی زبان‌های خارجی است. کتاب‌های عربی مدارس ایران از این قاعده مستثنی نیست؛ لذا مؤلفان و معلمان این کتاب‌ها بایسته است با نقش‌های ارتباطی زبان آشنایی داشته باشند و بدان اهتمام ورزند. پژوهش حاضر، با روش تحلیل محتوا به بررسی نقش‌های ...
بیشتر
ایجاد و تقویت توانش ارتباطی به منظور برقراری ارتباط با گویشوران، یکی از اهداف کلیدی کتاب‌های آموزشی زبان‌های خارجی است. کتاب‌های عربی مدارس ایران از این قاعده مستثنی نیست؛ لذا مؤلفان و معلمان این کتاب‌ها بایسته است با نقش‌های ارتباطی زبان آشنایی داشته باشند و بدان اهتمام ورزند. پژوهش حاضر، با روش تحلیل محتوا به بررسی نقش‌های زبانی در کتاب‌های عربی متوسطه اول بر اساس نظریه نقش‌گرایی زبان هالیدی (1978 م) ـ که یکی از شالودههای رویکرد ارتباطی است ـ پرداختهاست. برای جمعآوری دادههای پژوهش، نقش 1174 جمله در این کتاب‌ها تعیین شد، تعداد هر نقش و میزان پراکندگی آن محاسبه و درنهایت بسامد نقشها مقایسه گردید. نتایج حاصل از تحقیق حاکی از آن است که هر هفت نقش زبان هالیدی در این کتاب‌ها وجود دارد. نقش اطلاعرسانی و اکتشافی، بیشترین بسامد و نقش ابزاری و تخیلی کمترین بسامد را داشت. همچنین بسامد این نقشها دارای اختلاف معناداری است. با توجه به ضعف این کتاب‌ها در توزیع متعادل نقش‌های زبانی و نیز تمرکز بر ایجاد مهارت «سؤال و جواب» می‌توان گفت این کتاب‌ها نمیتوانند در ایجاد توانش ارتباطی موفق عمل کنند.
ادبی
جمیله ترابی؛ ناهده فوزی
دوره 15، شماره 51 ، شهریور 1398، صفحه 25-42
چکیده
داستان بسیار کوتاه، یکی از ژانرهای داستانی است که در سنوات اخیر مورد توجه داستان‌نویسان عمانی قرار گرفته و آثار قابل ملاحظه‌ای از نظر کیفی در صحنه ادبیات معاصر عمان منتشر شده‌است. در این پژوهش نگارنده با تکیه بر روش تحلیلی ـ توصیفی، مجموعه «موجی بیرون دریا» اثر عزیزة الطائی را به عنوان یکی از آثار برجستة عمانی، جهت بررسی ...
بیشتر
داستان بسیار کوتاه، یکی از ژانرهای داستانی است که در سنوات اخیر مورد توجه داستان‌نویسان عمانی قرار گرفته و آثار قابل ملاحظه‌ای از نظر کیفی در صحنه ادبیات معاصر عمان منتشر شده‌است. در این پژوهش نگارنده با تکیه بر روش تحلیلی ـ توصیفی، مجموعه «موجی بیرون دریا» اثر عزیزة الطائی را به عنوان یکی از آثار برجستة عمانی، جهت بررسی مهم‌‌ترین ویژگی‌های ساختاری و زیباشناختی برگزیده است. وی همچنین، به بررسی روش استفادة نویسنده از تکنیک‌های داستان بسیار کوتاه مانند: حذف و پنهان‌کردگی، و بینامتنیت برای فرهنگ‌سازی، و فعال‌سازی دانش پس‌زمینة خواننده با هدف درگیر ساختن وی در فرایند تفسیر و بیان دیدگاه‌های چالش‌برانگیز خود، در زمینه‌های گوناگون تحت‌الشعاع قرار داده‌است. پس از تحلیل داده‌ها این نتیجه به دست آمد که نویسنده، با وجود ویژگی‌های منحصربه‌فرد این سبک ادبی مانند: فشردگی معنایی و حجم بسیار کم داستان‌ها، که در این مجموعه بین دو خط تا نیم صفحه بیشتر نیست، توانسته، به‌خوبی از تکنیک‌های این سبک بهره‌مند شود و در راستای بالا بردن سطح فرهنگی و ادبی خوانندگان، از راه تبادل فرهنگی با ملت‌های جهان، یا از راه فعال‌سازی دانش پیش‌زمینه‌ای خوانندگان؛ و درگیر ساختن آنها در فرایند تفسیر این داستان‌ها با هدف گسترش افق‌های زندگی، به نحو مؤثری عمل کند.
ادبی
قیس خزاعل؛ محمود شهبازی؛ قاسم مختاری؛ ابراهیم اناری بزچلویی
دوره 15، شماره 51 ، شهریور 1398، صفحه 43-62
چکیده
بی‌شک ارتباط ساختارى میان عنوان، مطلع و متن قصیده به طور عام مانند ارتباط میان سر با سایر اجزای بدن است. چه‌بسا مخاطبِ شعر هنگام مراجعه به ساخت و ترکیب عنوان، می‌تواند پاره‌ای از ابهامات موجود در متن قصیده را از ذهن خود برطرف نماید. پژوهش پیش رو در نظر دارد با روش توصیفی ـ تحلیلی و با تکیه بر نمونه‌هایی از شعر سیاب و عنوان‌های ...
بیشتر
بی‌شک ارتباط ساختارى میان عنوان، مطلع و متن قصیده به طور عام مانند ارتباط میان سر با سایر اجزای بدن است. چه‌بسا مخاطبِ شعر هنگام مراجعه به ساخت و ترکیب عنوان، می‌تواند پاره‌ای از ابهامات موجود در متن قصیده را از ذهن خود برطرف نماید. پژوهش پیش رو در نظر دارد با روش توصیفی ـ تحلیلی و با تکیه بر نمونه‌هایی از شعر سیاب و عنوان‌های قصیده‌های مجموعة «شناشیل ابنة الجلبی» اقدام به خوانش و بررسی ارتباط معنایی قائم میان عنوان و مَطلع نماید. این پژوهش به نتایجی همچون وجود تباین و مغایرت ظاهری کامل میان عنوان و مطلع در ۲۳ قصیده از دیوان مذکور دست یافته که این امر به اثبات یکی از ویژگی‌های بارز مدرنیتة ادبی نزد سیاب می‌انجامد؛ همچنین شعر وی از لحاظ مطلع‌های اسمی در مرحلة پایانی شعر و زندگی او دگرگونی و پیشرفت قابل ملاحظه‌ای یافته‌است. در ضمن شروع‌ها و مطلع‌های شعری دارای ساختار موسمی (فصلی) در شعر سیاب به پدیده‌ای آشکارا تبدیل شده که شاعر در ابتدا این ساختار را فقط به عنوان مقدمه و زمینه‌سازی برای ابراز احساسات و پریشانی‌ها و رنج‌های درونی خود به کار می‌برده، سپس به کاربرد این ساختار و شروع موسمی رونق بخشیده و آن را از مرحلة زمینه‌سازی خارج کرده و شروع به مورد خطاب قرار دادن عناصر طبیعت و پدیده‌های فصلی به طور مستقیم نموده که این امر را می‌توان در قصایدی مانند «سِفر أیوب» مشاهده کرد.
ادبی
مریم اختیاری؛ حمیدرضا مشایخی؛ مصطفی کمالجو
دوره 15، شماره 51 ، شهریور 1398، صفحه 63-82
چکیده
صورة البطل والبطولة تُعتبَر من السمات البارزة فی الأدب العربی المعاصر، حیث قد لفتت شخصیة البطل انتباه العدید من الشعراء إلى حد ما. ومحمد الفیتوری من الشعراء الذین صوّروا مشهد الأبطال واتجاهاتهم الوطنیة فی مجال المقاومة، وبما أنّ قارة إفریقیا کانت مشهد غزو للاستعمار الأوروبی لسنوات عدیدة فهناک دائماً أبطال اتّخذوا نهجاً نضالیاً ...
بیشتر
صورة البطل والبطولة تُعتبَر من السمات البارزة فی الأدب العربی المعاصر، حیث قد لفتت شخصیة البطل انتباه العدید من الشعراء إلى حد ما. ومحمد الفیتوری من الشعراء الذین صوّروا مشهد الأبطال واتجاهاتهم الوطنیة فی مجال المقاومة، وبما أنّ قارة إفریقیا کانت مشهد غزو للاستعمار الأوروبی لسنوات عدیدة فهناک دائماً أبطال اتّخذوا نهجاً نضالیاً للاستعمار. تحاول هذه المقالة عبر المنهج الوصفی ــ التحلیلی، دراسة القصائد التی یرسم فیها الفیتوری موقف المستعمرین تجاه أفریقیا وعلی وجه التحدید السودان. فتشیر نتائج البحث إلی ثلاثة أنواع من الأبطال فی شعر الفیتوری: 1) أبطال تاریخیة؛ 2) أبطال أسطوریة 3) أبطال معاصرة. ویدرک القارئ أنّ البطل الذی یذکره الفیتوری لیس سودانیاً فحسب، بل ینتمی إلى القارة السوداء وإلی المجتمع العربی اللذینِ من وجهة نظر الشاعر فی حالةٍ من الانحدار والهبوط.
ادبی
یداله حیدری؛ سید رضا سلیمان زاده نجفی
دوره 15، شماره 51 ، شهریور 1398، صفحه 83-102
چکیده
إنّ العلاقة بین الأحوال المجاورة فی أسلوب تعدّد الحال المفردة، قد تظهر فی النسب الدلالیة؛ کالترادف والتضاد، وما إلی ذلک، وقد تؤدّی هذه المجاورة إلى التماسک المعجمی أیضاً، بالإضافة إلى التکیف الدلالی. ترکّز هذه المقالة على دراسة التماسک المعجمی وأثره علی بعض الشواهد القرآنیة لتعدّد الحال المفردة، ودوره فی نص القرآن وإضفاءه المعانی ...
بیشتر
إنّ العلاقة بین الأحوال المجاورة فی أسلوب تعدّد الحال المفردة، قد تظهر فی النسب الدلالیة؛ کالترادف والتضاد، وما إلی ذلک، وقد تؤدّی هذه المجاورة إلى التماسک المعجمی أیضاً، بالإضافة إلى التکیف الدلالی. ترکّز هذه المقالة على دراسة التماسک المعجمی وأثره علی بعض الشواهد القرآنیة لتعدّد الحال المفردة، ودوره فی نص القرآن وإضفاءه المعانی الجدیدة، باستخدام المنهج الوصفی ــ التحلیلی، والاستعمال الموازی لمکوّنات هذا العامل فی نظریة "هلیدی وحسن" ومفاهیمها المتشابهة نسبیاً فی البلاغة التقلیدیة وعلم الدلالة. إنّ الاستعمال الموازی لبعض المفاهیم المشترکة فی حقلی البلاغة القدیمة واللسانیات الحدیثة، یفید فی تصویر التماسک المعجمی وتحلیل المعانی القرآنیة وفهمها بشکل وافٍ. وفقاً لما حصل، فإنّ التناسب أو التضاد، هما عاملا التماسک بین اثنین أو أکثر من الأحوال المعطوفة، وقد أصبح استخدام الکلمات المترادفة أو المتلازمة، عاملا للتماسک بین الأحوال غیر المعطوفة، وهو تماسک معجمی فی اتجاه التماسک النصی للقرآن. فالنسب الدلالیة فی ترکیب الأحوال المفردة، تنطوی على معان أکثر مما فی هذه الکلمات بوحدها، إضافة إلی خلق الصور.
ادبی
مسعود محمدی خانقاه؛ سیدابراهیم آرمن؛ سید بابک فرزانه
دوره 15، شماره 51 ، شهریور 1398، صفحه 103-124
چکیده
تمتاز دراسة الروایات العربیة والفارسیة من منظور النظریات النقدیة المعاصرة بأهمیة بالغة ولربما یکمن المفتاح السحری لإزالة سوء تفاهمات سیاسیة بین القطبین العربی والإیرانی، فی تقویة مثل هذه الدراسات الانتقادیة والثقافیة. هذا وإنّ البلدان العربیة أکثرها عانت من نیر الاستعمار لحقبة طویلة کما فی إیران. تهدف هذه الدراسة برؤیة مابعد ...
بیشتر
تمتاز دراسة الروایات العربیة والفارسیة من منظور النظریات النقدیة المعاصرة بأهمیة بالغة ولربما یکمن المفتاح السحری لإزالة سوء تفاهمات سیاسیة بین القطبین العربی والإیرانی، فی تقویة مثل هذه الدراسات الانتقادیة والثقافیة. هذا وإنّ البلدان العربیة أکثرها عانت من نیر الاستعمار لحقبة طویلة کما فی إیران. تهدف هذه الدراسة برؤیة مابعد استعماریة إلى تبیین الأسالیب الفنیة لکاتبین من الجزایر وإیران حیال الاستعمار الفرنسی والروسی. فبعد تقدیم خلاصة للروایتین یتم البحث عن اختلاف رؤیتهما للشخصیة الرئیسیة والغریم بأسلوب وصفی - تحلیلی ووفقاً للمدرسة الأمریکیة فی الأدب المقارن. وبتقدیم صورة واضحة عن الشخصیة الرئیسیة والغریم فی الروایتین، خلصت الدراسة إلى أنّ "مدفعیة" ساعدی خلافاً لروایة "الحرق" لدیب تتقمّص فیها الشخصیة الرئیسیة قمیص الغریم إذ لا دور لها فی السرد ولو لم تلعب دور الشخصیة الأصلیة. ومن ناحیة أخرى إذا کان ساعدی فی تسییره للحبکة یقوم بإبراز الخصال الأخلاقیة للشخصیات، فإنّ نظیره الجزائری بالترکیز على دور النساء والأطفال، یقوم بالتنویع فی جنس شخصیاته الروائیة. تتمثّل السمات المشترکة لدى الکاتبین فی ما یترتّب على الاستعمار فی الحیاة الریفیة ومقومات: کالاختلاف الطبقی الناتج عن نیر الاستعمار وبالتالی ثورة المجتمع ضد المستعمِر.
ادبی
طیبه امیریان؛ فرامرز میرزائی
دوره 15، شماره 51 ، شهریور 1398، صفحه 125-142
چکیده
ملت‌های فارس و عرب، به خاطر تعامل زبانی و تاریخی، از جنبة فکری و فرهنگی شباهت‌های بسیاری دارند. این امر زمینه مساعدی را برای دوستی و نزدیکی دو ملت ایران و عرب، به‌ویژه کشورهای حاشیه خلیج‌فارس فراهم کرده‌است. بحران‌های کنونی در منطقة خلیج‌فارس، اهمیت این تعامل تاریخی را به عنوان ابزاری مؤثر برای دوستی ملت‌های منطقه، دوچندان می‌کند. ...
بیشتر
ملت‌های فارس و عرب، به خاطر تعامل زبانی و تاریخی، از جنبة فکری و فرهنگی شباهت‌های بسیاری دارند. این امر زمینه مساعدی را برای دوستی و نزدیکی دو ملت ایران و عرب، به‌ویژه کشورهای حاشیه خلیج‌فارس فراهم کرده‌است. بحران‌های کنونی در منطقة خلیج‌فارس، اهمیت این تعامل تاریخی را به عنوان ابزاری مؤثر برای دوستی ملت‌های منطقه، دوچندان می‌کند. ازآنجاکه یکی از اهداف مهم پژوهش‌های تطبیقی، دوستی ملت‌هاست، به نظر می‌آید که در سیاست ایران برای عادی‌سازی و بهبود روابط خود با کشورهای عربی منطقه خلیج‌فارس، دیپلماسی علمی، به عنوان یک ابزار مهم، جایگاهی ندارد و حوادث سیاسی از تفاهم ادبی و فرهنگ مشترک ملت‌های منطقه پیشی گرفته‌است. به نظر می‌آید که ایران می‌تواند با تدوین یک راهبرد زبانی و ادبی، از ابزار دیپلماسی فرهنگی و ادبی در بهبود روابط خارجی بهره ببرد. در این راهبرد زبانی، بایستی موانعی مانند ناکارآمدی وضعیت کنونی زبان فارسی، نبود مشوق‌های علمی و بی‌اعتنایی به ترجمه برطرف گردد و به عواملی مانند موقعیت برتر زبان عربی و جایگاه ارزشمند ادبیات معاصر فارسی، گسترش دایره ترجمه، توجه به ادبیات و فرهنگ کشورهای عربی حاشیه خلیج‌فارس و روزآمدکردن آموزش زبان فارسی در این کشورها، اهمیت داده شود و لازم است که این راهبرد زبانی با همکاری اساتید دانشگاه و ایجاد انجمن‌های علمی مشترک و برگزاری دوره‌های علمی مشترک اجرا گردد.
ادبی
رقیه رستم پورملکی؛ مهناز اعتضادی فر
دوره 15، شماره 51 ، شهریور 1398، صفحه 143-160
چکیده
هناک فی الجامعات الإیرانیة الکثیر من النخب وطلاب اللغة حیث یساعد توظیف قدراتهم ولاسیما فی مجال رفع مستوی الرحلات السیاحیة، علی توسیع نطاق التواصل الثقافی والاقتصادی بین الدول المحاذیة للخلیج الفارسی. تتابع هذه المقالة وفقاً للمنهج الوصفی-التحلیلی الإجابة عن هذا السؤال: ما هو دور أقسام اللغة العربیة وطاقاتها فی ازدهار النشاط السیاحی ...
بیشتر
هناک فی الجامعات الإیرانیة الکثیر من النخب وطلاب اللغة حیث یساعد توظیف قدراتهم ولاسیما فی مجال رفع مستوی الرحلات السیاحیة، علی توسیع نطاق التواصل الثقافی والاقتصادی بین الدول المحاذیة للخلیج الفارسی. تتابع هذه المقالة وفقاً للمنهج الوصفی-التحلیلی الإجابة عن هذا السؤال: ما هو دور أقسام اللغة العربیة وطاقاتها فی ازدهار النشاط السیاحی بین الدول المحاذیة للخلیج الفارسی؟ تشیر نتائج المقالة أنّ الفرص متاحة لتوظیف قدرات أقسام اللغة العربیة بصفتها الرائدة فی مجال النشاط السیاحی فی منطقة الخلیج الفارسی، وذلک رهن تطویر الرؤیة إلی خلق فرص العمل، وتحویل العلم إلی فرص للعمل، وتکوین الشرکات القائمة علی أساس اللغة، الدائرة علی مدار اللغة العربیة. إنّ الاهتمام بشتّی الفروع السیاحیة کالزیارة والسیاحة التجاریة والسیاحة البیئیة التاریخیة، والسیاحة الصحیة والسیاحة العلمیة والریاضیة والسیاحة الطلابیة، من جانب؛ وخلق آلیات کتصمیم مادة «توظیف اللغة العربیة فی السیاحة الإیرانیة» فی الجامعات، وتحدید وتربیة الناطقین باللغة المحترفین والملمّین بالتراث الثقافی فی البلدان المحاذیة للخلیج الفارسی، وإقامة دورات المهارات لتطویر معرفة متخرّجی اللغة العربیة بالقضایا السیاحیة، وتنظیم رحلات لطلاب اللغة بین الجامعات العربیة والإیرانیة، وعقد اتفاقیات ضروریة بمشارکة مؤسسة التراث الثقافی، ومؤسسة الثقافة والعلاقات الإسلامیة، ومؤسسة الحجّ والزیارة، والمستشاریة الثقافیة فی البلدان المحاذیة للخلیج الفارسی، من جانب آخر تساعد أقسام اللغة العربیة بالجامعات الإیرانیة علی الاهتمام بتطویر العمل فی المجالات السیاحیة بین الدول المحاذیة للخلیج الفارسی. یُقترح تکوین قطب لائق بین سلطنة عمان والجمهوریة الإسلامیة الإیرانیة کنموذج.
