رضا ناظمیان؛ احیا کماسی
دوره 15، شماره 53 ، اسفند 1398، صفحه 1-20
چکیده
ایدئولوژی تلاش میکند ریشههای دانش بشری و شاخهها و مرزهای آن را بیابد. میان این علم و ادبیات رابطة نزدیکی برقرار است. ایدئولوژی کردن به معنای پیروی از یک آموزة خاص یا یک تفکر و یا اتخاذ یک رویکرد خاص است. سوسیالیسم یکی از مشهورترین نظریهها و ایدئولوژیهای برجسته در رمانهای عرب است. یکی از اهداف این نظریه پیروی از مطالبات طبقة ...
بیشتر
ایدئولوژی تلاش میکند ریشههای دانش بشری و شاخهها و مرزهای آن را بیابد. میان این علم و ادبیات رابطة نزدیکی برقرار است. ایدئولوژی کردن به معنای پیروی از یک آموزة خاص یا یک تفکر و یا اتخاذ یک رویکرد خاص است. سوسیالیسم یکی از مشهورترین نظریهها و ایدئولوژیهای برجسته در رمانهای عرب است. یکی از اهداف این نظریه پیروی از مطالبات طبقة کارگر و تشکیل جامعهای انسانی و عادلانه روی زمین است. حنّا مینه رماننویس سوری است. وی رمانهایش را به عنوان ابزاری برای بیان دیدگاهها و ایدئولوژی خود به کار میگیرد. رمان «الشراع والعاصفه» ازجمله رمانهای حنا مینه است که چشمانداز و جهانبینی خاصی از نویسنده آن به دست میدهد. اهمیت مسئله چگونگی ایدئولوژی کردن رمان بهوسیلة رماننویس، نگارنده را به سمت این موضوع سوق دادهاست تا با رویکرد توصیفی ـ تحلیلی به بررسی آن بپردازد. ازجمله مهمترین یافتههای تحقیق پیش رو این است که برجستهترین ویژگی سوسیالیستی رمان، یکپارچهسازی (تکامل) است که در دو محور اصلی مطرح شده است: 1) تکامل تاریخی؛ 2) تکامل شعور افراد. نکتة دیگر اینکه هیچ اثری از تصنع در زبان رماننویس به خاطر پایبندی وی به ایدئولوژی سوسیالیستی دیده نمیشود.
یوسف نظری؛ دانش محمدی
دوره 15، شماره 53 ، اسفند 1398، صفحه 21-42
چکیده
در چند دهه اخیر کوششهای فراوانی به منظور بررسی انگیزههای فراگیران زبانهای خارجی انجام شده است. چرا که دانستن انگیزههای یادگیری زبان، جزء ارکان اصلی طراحی روشها و سرفصلهای درسی محسوب میشود. شناخت انگیزههای فراگیران کمک شایانی به برنامهریزان درسی، نویسندگان کتب آموزشی و مدرسان میکند تا روشها وتکنیکهای خود را هر ...
بیشتر
در چند دهه اخیر کوششهای فراوانی به منظور بررسی انگیزههای فراگیران زبانهای خارجی انجام شده است. چرا که دانستن انگیزههای یادگیری زبان، جزء ارکان اصلی طراحی روشها و سرفصلهای درسی محسوب میشود. شناخت انگیزههای فراگیران کمک شایانی به برنامهریزان درسی، نویسندگان کتب آموزشی و مدرسان میکند تا روشها وتکنیکهای خود را هر چه بیشتر با مقتضیات جدید هماهنگ سازند. بر همین اساس پژوهش حاضر کوشیده تا به بررسی انگیزههای فراگیران یکی از مراکز آموزش زبان عربی به غیر عربیزبانان در کویت بپردازد. دادههای این پژوهش به صورت پیمایشی و بوسیله پرسشنامه LLOS-IEA که ویژه سنجش انگیزههای یادگیری زبان خارجی است جمعآوری شده و در برنامه SPSS پردازش شده است. دادههای پژوهش مربوط به سال تحصیلی 2018/2019 مرکز آموزشهای زبان دانشگاه کویت است. جامعه پژوهش، فراگیران زبان عربی این مرکز است و نمونه آماری آن را 62 دانشجو که سن آنها بین 19 تا 28 سال است و از 27 کشور مختلف آسیایی، آفریقایی و اروپایی هستند تشکیل میدهد. این پژوهش نشان داد که میانگین «بیانگیزشی» در این جامعه آماری بسیار پایین است که این نشان از انگیزه بالای فراگیران دارد. مقایسه میان میانگین انگیزههای بیرونی و درونی حاکی از این است که انگیزههای فراگیران بیش از آن که بیرونی باشد درونی است. از طرف دیگر آزمونهای آماری رابطه معناداری میان متغیرهای جنسیت و رشته دانشگاهی با دو نوع انگیزه نشان نداد. اما میان منطقه جغرافیایی فراگیر و انگیزههای بیرونی رابطه معناداری وجود دارد.
محمد حسین کاکوئی؛ عباس گنجعلی
دوره 15، شماره 53 ، اسفند 1398، صفحه 43-62
چکیده
دعای عرفه امام حسین (ع) متنی ادبی است که از شیوههایی بیانی و زیباشناختی مانند تصویر و موسیقی در گونههای مختلفش مثل تکرار، بهرهمند است. هدف مقاله بررسی یکی از شیوههای بیانی یعنی تکنیک تکرار بوده که خود نوعی از موسیقی کلامی درونمتنی و یکی از ارکان تشکیلدهندة ضرباهنگ است؛ لذا درصدد است تا برخی از انواع این تکنیک مانند تکرار ...
بیشتر
دعای عرفه امام حسین (ع) متنی ادبی است که از شیوههایی بیانی و زیباشناختی مانند تصویر و موسیقی در گونههای مختلفش مثل تکرار، بهرهمند است. هدف مقاله بررسی یکی از شیوههای بیانی یعنی تکنیک تکرار بوده که خود نوعی از موسیقی کلامی درونمتنی و یکی از ارکان تشکیلدهندة ضرباهنگ است؛ لذا درصدد است تا برخی از انواع این تکنیک مانند تکرار استهلالی، آغازین، ساده، تراکمی، پایانی، مدوّر، لازمه، مؤکّد، تدریجی و مجاور را در دعای عرفه بکاود و بخشی از زوایای پنهان آن را بازشناسد تا مخاطب هنگام خواندن آن لذت بیشتری ببرد. علت انتخاب این موضوع، این است که تکنیک تکرار بیشتر از دیگر تکنیکها در این دعا به عنوان ادبیات قدیم، جلوهگر شده و نیز تکنیکی قدیمی است که مانند تکنیکی نو در بیشتر آثار ادیبان معاصر به گونههای مختلف به کار میرود. بنابراین به نظر رسید که میتوان این تکنیک متنوع را در دعای عرفه اجرا کرد. این پژوهش به شیوة توصیفی ـ تحلیلی با تکیه بر کاوش درونمتنی انجام شده و تلاش کرده تا نمونههای مناسبتری که هدف این تکنیک را روشنتر کرده یا کاربرد بیشتری دارد، مورد توجه قرار دهد. بهکارگیری زیبای تکنیک تکرار در این دعا، متن را انعطافپذیر ساخته به گونهای که میتوان تکنیکهای جدید ادبی را ـ که مشخصه ادبیات جدید است ـ در آن پیاده کرد؛ گرچه دعاها خود در زمرة ادبیات قدیم جای دارند.
رسول بلاوی؛ ناصر زارع؛ مینا غانمی اصل عربی
دوره 15، شماره 53 ، اسفند 1398، صفحه 63-80
چکیده
عنوان، به اعتبار سرآغاز هر متنی ازجمله شعر، آغازگاه تلاقی متن و خواننده است. اهمیت این آغازگاه بر ناقدان پوشیده نبوده و نیست. بر پایة اهمیتی اینچنین است که در سالهای نهچندان دور نشانهشناسی عنوان، توجّه ناقدان را سخت به خود معطوف کرد و از آن پس به مثابة رویکردی نوپدید پا به قلمرو نقد نهاد. این نوشتار با کاربستِ چنین رویکردی در ...
بیشتر
عنوان، به اعتبار سرآغاز هر متنی ازجمله شعر، آغازگاه تلاقی متن و خواننده است. اهمیت این آغازگاه بر ناقدان پوشیده نبوده و نیست. بر پایة اهمیتی اینچنین است که در سالهای نهچندان دور نشانهشناسی عنوان، توجّه ناقدان را سخت به خود معطوف کرد و از آن پس به مثابة رویکردی نوپدید پا به قلمرو نقد نهاد. این نوشتار با کاربستِ چنین رویکردی در شماری از عناوین برگزیده از دیوان «نوبات شعریه» صالح طائی، در پیِ بازنمودنِ دلالتهای پنهان آن عناوین است. این پژوهش با روش توصیفی ـ تحلیلی و بر پایة رویکرد نشانهشناسی، میکوشد از یکسو میزان اثرپذیری خواننده را از عناوین اشعار بررسی کند و از دیگر سوی، قصد و غرض شاعر را از انتخاب عناوین بازنماید. یافتههای پژوهش نشان میدهد که شمار درخورِ توجهی از عناوین، دارای درونمایههای سیاسی با وجه غالب مضامین میهنی هستند و این خود نشان از وطندوستی شاعر دارد. در میان عناوین برگزیده، جملههای اسمی فراوانی دیده میشود که بازتابندة حوادث میهن شاعر، عراق است و یکسر دلالت بر استمرار مبارزه برای میهن دارند. به گونهای که برخی سرودههایش را به وقایعی همچون «سبایکر» و «انتخابات» و دیگر موارد، نامگذاری کردهاست.
کریم کشاورزی؛ محمد علی سلمانی مروست؛ سید فضل الله میر قادری؛ لیلا رئیسی
دوره 15، شماره 53 ، اسفند 1398، صفحه 81-102
چکیده
قهوه به عنوان یک نوشیدنی اجتماعی از دورة عثمانی تاکنون از نظر دلالتهای معنایی دستخوش تغییراتی شده و این دگرگونیها در چهارچوب آداب و رسوم فرهنگی و کاربرد ادبی روی داده است. این واژه در شعر محمود درویش جایگاه ویژهای دارد و در سیاق شعر در کنار کلماتی از قبیل صبح، غروب، جغرافیا و دست، معنای جدیدی به خود گرفتهاست. شاعر با بهکارگرفتن ...
بیشتر
قهوه به عنوان یک نوشیدنی اجتماعی از دورة عثمانی تاکنون از نظر دلالتهای معنایی دستخوش تغییراتی شده و این دگرگونیها در چهارچوب آداب و رسوم فرهنگی و کاربرد ادبی روی داده است. این واژه در شعر محمود درویش جایگاه ویژهای دارد و در سیاق شعر در کنار کلماتی از قبیل صبح، غروب، جغرافیا و دست، معنای جدیدی به خود گرفتهاست. شاعر با بهکارگرفتن «قهوه عربی» به بیان تجارب واقعی و یا احساسات و احوال درونی خویش و نیز بازنمایی خاطرات گذشته میپردازد و مفاهیم وطن، سرزمین و فرهنگ عربی را به تصویر میکشد. او همچنین هویت فلسطینی را برای خواننده ترسیم میکند که درگیر مبارزه با آوارگی و تبعید و استعمار است. پژوهش حاضر بر اساس روش توصیفی ـ تحلیلی میکوشد تا با بهرهگیری از برخی اشعار محمود درویش، جنبههای معناشناسی قهوه و واژههای مربوط به آن را بازگو کند. این واژهها همزیستی شاعر با این میراث تودهپسند را به تصویر میکشند. نتایج نشان داده قهوه همچون پل ارتباطی میان شاعر و ملت است و مفاهیم مربوط به آن، تعلق شاعر به گذشته و حال و آینده را ترسیم میکند و هویت عربی و مبارزه او با استعمار را نشان میدهد. درویش بر آن است تا زمان حاضر را با پیوند دادن به ریشههای تاریخی بازسازی کند. او بهواسطة قهوه، در سیاق شعری خود به مواردی ازجمله ملیگرایی، تنشهای درونی و عشق اشاره دارد و معتقد است که امروزه قهوهخانه یکی از ابزارهای نقد اجتماعی است که مردم را به پاسداری از میراث و هویت قومی خویش فرامیخواند.
سعید تاجیک؛ شمسی واقف زاده
دوره 15، شماره 53 ، اسفند 1398، صفحه 103-122
چکیده
فی تحلیل الخطاب الروائی لجیرار جینیت یرکّز الناقد علی الروایة وکیفیة أداء خطابها معاً، وتتمّ دراسة الروایة باعتبارها تعاملاً بین الروایة والخطاب. یتضمّن الخطاب فی هذا الإتجاه ثلاثة أبعاد: أ) الزمن أی علاقة زمن الروایة بزمن الخطاب والذی ینقسم بدوره إلی ثلاثة مجموعاتٍ هی النظم والتناسق، وإستمرار الروایة، والتکرار ب) الحالة والصورة ...
بیشتر
فی تحلیل الخطاب الروائی لجیرار جینیت یرکّز الناقد علی الروایة وکیفیة أداء خطابها معاً، وتتمّ دراسة الروایة باعتبارها تعاملاً بین الروایة والخطاب. یتضمّن الخطاب فی هذا الإتجاه ثلاثة أبعاد: أ) الزمن أی علاقة زمن الروایة بزمن الخطاب والذی ینقسم بدوره إلی ثلاثة مجموعاتٍ هی النظم والتناسق، وإستمرار الروایة، والتکرار ب) الحالة والصورة أی درجات وأشکال تقدیم الروایة ج) الصوت واللحن أی الاأسلوب الذی تصبح فیه عملیة القصّ جزءاً من الروایة. فهذه المقالة ومن خلال المنهج الوصفی التحلیلی، فضلاً عن تعریف نظریة جینیت، تدرس تطبیق هذا الإتجاه النقدی علی روایة "رجال فی الشمس" لغسان کنفانی، وعناصر الزمان ومحاور الروایة وأنواع الإتجاهات فیها لکی یتبین من خلال ذلک موهبة الروائی فی صیاغة روایته وبیان جمالیتها الفنیّة. تمتاز هذه الروایة بنظم روائی خاصّ لکن شخصیات الروایة کثیراً ما ترجع إلی الذکریّات مما أخلّ بالروایة. کاتب الروایة یستخدم أسلوب التلخیص فی تعریفه لبعض الشخصیات الفرعیة ویزید من سرعة الروایة من خلال حذف بعض الأشخاص، کما أنَّه عندما یحاول الإثارة ینصرف عن أسلوب تسلسل الأحداث وفی تخاطب الشخصیات یقوم بالخطاب المباشر وأنَّ عناصر التکرار کلّها ذات دلالاتٍ خاصّةٍ؛ فإنَّ الراوی هو شخصٌ خارج الروایة وهو یعلم بمجریات الأحداث إلّا أنَّه لا یقیّم نظراته.