طیبه امیریان
دوره 18، شماره 62 ، خرداد 1401، صفحه 1-24
چکیده
ترجمه عناصر فرهنگیِ متن ادبی از مهمترین چالش هایی است که مترجم به دلیل تفاوتهای فرهنگی وفکری ناشي از روح زبان با آن روبرو میشود. دراین صورت، کارکرد ترجمه تلاشي برای موازنه فرهنگی نزدیک به فهم مخاطب در فرهنگ زبان مقصد است. موازنهای که حلقه ممنوعیات آن فرهنگ را لمس نمیکند. مجموعه داستانی" آبشورانِ" درویشیان، داستان نویس ایرانی، ...
بیشتر
ترجمه عناصر فرهنگیِ متن ادبی از مهمترین چالش هایی است که مترجم به دلیل تفاوتهای فرهنگی وفکری ناشي از روح زبان با آن روبرو میشود. دراین صورت، کارکرد ترجمه تلاشي برای موازنه فرهنگی نزدیک به فهم مخاطب در فرهنگ زبان مقصد است. موازنهای که حلقه ممنوعیات آن فرهنگ را لمس نمیکند. مجموعه داستانی" آبشورانِ" درویشیان، داستان نویس ایرانی، یک پدیده فرهنگی وزبانی متمایز است. داستان روایتگر دنیایی با تمام جزئیات است که واقعیت فقر ونابسامانی طبقه کارگری را نشان می دهد. همین امر توجه احمدموسی را، برای ترجمه عربی این داستان ونیز توجه به جنبههای فرهنگی وترجمه آنها، برانگیخت.با استفاده از روش توصیفی وتطبیق ترجمه با متن اصلی وتحلیل موشکافانه استراتژیهای ترجمه فرهنگی با تکیه بر نظرگاه ترجمه شناسان، درجستجوی این هستیم: چگونه مترجم عناصر فرهنگی را، که چون سایه وقرین زبان است، طبق استراتژیهای ترجمه فرهنگی ترجمه کرده است؟ با توجه به اصل موازنه: مترجم از برابری وخنثیسازی، تحلیل وشرح وبومیسازی در ترجمه مفاهیم فرهنگی و بومی استفاده کرده است به منظور موازنه و برابری فرهنگی بیشتر به عنصر شرح وتحلیل به منظور پرهیز از پیچیدگی معنایی روی آورده است وگاه برای انتقال معانی اصلی متن به درستی ترجمه نکرده است.
ثريا رحيمي؛ خليل پرويني؛ فرامرز ميرزائي؛ نصرت نيلساز
دوره 18، شماره 62 ، خرداد 1401، صفحه 25-50
چکیده
روایت‌شناسی نوین تاثیری محسوس بر تحلیل متون ادبی برجای نهاد، بررسی داستان‌های قرآن نیز به‌مثابه زمینه‌ای پربار برای کاربست این روش‌ها از این تاثیر برکنار نبود. در این میان، نویسندگان عرب‌زبان وپارسی‌گوی به تحلیل موضوع زمان در متن قرآن وتکنینک‌های مختلف کاربست آن پرداختند. مقاله حاضر باهدف ارزیابی چگونگی تحلیل تکنیک زمان ...
بیشتر
روایت‌شناسی نوین تاثیری محسوس بر تحلیل متون ادبی برجای نهاد، بررسی داستان‌های قرآن نیز به‌مثابه زمینه‌ای پربار برای کاربست این روش‌ها از این تاثیر برکنار نبود. در این میان، نویسندگان عرب‌زبان وپارسی‌گوی به تحلیل موضوع زمان در متن قرآن وتکنینک‌های مختلف کاربست آن پرداختند. مقاله حاضر باهدف ارزیابی چگونگی تحلیل تکنیک زمان در داستان‌های قرآن، به آسیب‌شناسی پژوهش‌های علمی نگاشته شده دراین عرصه میپردازد و دراین راستا، بررسی مقاله‌های منتشر شده در مجلات علمی-پژوهشی دو کشور ایران وعراق را در بازه زمانی بیش از دو دهه یعنی ازسال 1378هـ.ش تاکنون، جهت بررسی فضای حاکم براین دست از پژوهش‌ها برگزیده است ودر نهایت به این نتیجه می‌رسد که؛ 47درصد ازاین مقالات به‌قالب‌بندی تکنیکهای مختلف زمان در نمونه نقدی "ژنت" اکتفا نموده وتلاشی برای خروج ازاین چهارچوب نکرده‌اند که درنهایت، به‌شباهت نتایج پژوهش‌های مختلف انجامیده است. هم‌چنین تحلیل زمان در42درصد از پژوهش‌ها، آمیخته‌‌ای از خوانش تأویلی وبررسی روایت‌شناسانه داستان است وبیش از آن‌که به‌دنبال تحلیل زمان باشد، تفسیری از داستان را ارائه می‌دهد.12درصد از پژوهش‌ها که در تلاش برای تاسیس یک شیوه نو یا اصلاح بخش‌هایی از روشهای موجود در روایت‌شناسی بوده‌اند، نتوانسته‌اند نظریه یا روشِ نقدی تازه‌ای را عرضه کنند واین موضوع نشان می‌دهد که نقد روایت‌شناسانه زمان در داستان‌های قرآن هنوز به مرحله تاسیس نرسیده است. مهمترین چالشی که این عرصه با آن مواجه است چالش فهم ودریافت صحیح نظریه‌ها وروش‌های غربی است؛ بسیاری از سوءبرداشت‌ها وخوانش‌های نادرست نظریه‌ها محصول خوانش سریع وسطحی متن است که غالبا با کاربست گزینشی روشهای نقدی، به بررسی آماری-توصیفی از زمان بسنده نموده است.
زينه عرفت پور؛ بهنوش اصغری
دوره 18، شماره 62 ، خرداد 1401، صفحه 51-72
چکیده
پیشرفتها و نو آوریهای نقد جدید مرهون ارتباط با علم زبانشناسی و تلاشهای دانشمندان حوزه ی زبانشناسی در این راستاست. سبکشناسی یکی از مظاهر مدرنیته در نقد جدید است که به ارزیابی دقیق متن از دو جهت یعنی زبان و ساختار میپردازد. تنوّع واژگان یک ویژگی برای سبک به شمارمیآید که با بررسی آن به میزان غنای زبانی و دایرۀ ...
بیشتر
پیشرفتها و نو آوریهای نقد جدید مرهون ارتباط با علم زبانشناسی و تلاشهای دانشمندان حوزه ی زبانشناسی در این راستاست. سبکشناسی یکی از مظاهر مدرنیته در نقد جدید است که به ارزیابی دقیق متن از دو جهت یعنی زبان و ساختار میپردازد. تنوّع واژگان یک ویژگی برای سبک به شمارمیآید که با بررسی آن به میزان غنای زبانی و دایرۀ واژگانی ادیب یا نویسنده دست یازیدهمیشود. این مقاله در نظر دارد بر اساس روش آمارگیری کیت جانسون Keith Johnson به بررسی تنوّع واژگان سه تن از نویسندگان مشهور تاریخ ادبیات عربی: احمد حسن زیات، شوقی ضیف و حنا فاخوری بپردازد. به سمت نتایج، چهار مرحله را به ترتیب پشت سر گذاشته ایم که عبارتند از: (1) شناخت ساختار سبک شناختی (2) انتخاب مدلّل نمونه های آماری تحقیق (3) ارائهی مقیاس و روشهای پیادهسازی آن بر روی نمونهها (4) روشهای محاسبه درصدهای تنوّع. از نتایجی که بدان دستیافتیم، آن که درصد تنوّع واژگان احمد حسن زیات بیشتر از دو نویسنده دیگر میباشد و این بدان جهت است که نویسنده، تمامی دورههای ادبی و معرّفی نویسندگان و شاعران را در یک جلد کتاب گنجانده است و بدون مقدمهچینی و اطالهی کلام مستقیماً به موضوعات اصلی پرداخته است و از همین رو واژگان کلیدی و متنوّع بیشتری را در هر موضوع به کاربرده است تا بتواند در حجم اختصاصیافته، تمامی مطالب مهم را ذکر نماید و حق مطلب را به خوبی ادا کرده باشد.
رضا ناظمیان؛ یسرا شادمان
دوره 18، شماره 62 ، خرداد 1401، صفحه 73-94
چکیده
فراواقع گرایی، ادبیاتی است که واقعیت را در اعماق امور غیر واقعی جستجو میکند. این واژه یکی از اصطلاحات انتقادی جدید است و به فراتر رفتن از مرز واقعیت ومنطق به دنياي غیر واقعی و غیر منطقی اشاره دارد. فراواقع گرایی اصطلاحی گسترده است که به توصیف کتابها و بناهای تاریخی که حوادث غیرممکن و عجیب را ممکن و باورپذیر میکند؛ میپردازد. ...
بیشتر
فراواقع گرایی، ادبیاتی است که واقعیت را در اعماق امور غیر واقعی جستجو میکند. این واژه یکی از اصطلاحات انتقادی جدید است و به فراتر رفتن از مرز واقعیت ومنطق به دنياي غیر واقعی و غیر منطقی اشاره دارد. فراواقع گرایی اصطلاحی گسترده است که به توصیف کتابها و بناهای تاریخی که حوادث غیرممکن و عجیب را ممکن و باورپذیر میکند؛ میپردازد. از جمله ویژگیهای فراواقع گرایی در رمان میتوان به منطق خاص روایت، منشأ خودآگاهی، اصل جنبه زبانی، منشأ نفوذ، روشهای تخیل، سبک آزاد، و وحدت موضوعی و انسجام و ناگهانی بودن و پایان باز، و تکه تکه شدن ساختارها (ساختارشکنی)، بازی زبانی، ایجاد شرایط بازی و ... اشاره کرد. احمد سعداوی رمان نویس و شاعر و نویسنده و فیملنامه نویس عراقی است، که رمان "فرانکنشتاین در بغداد" رکه برنده جایزه بوکر عرب در سال 2019 شد را نوشته است. در این رمان دیده میشود که نویسنده به دلیل اهمیت وحشتهای خشونت آمیز (قتل عامهای عراقیها) و ترس از مات و مبهوت شدن خواننده در ارتباط با فراواقع عگرایی و نرسیدن مخاطب به هدف و مراد نویسنده به تکنیکهای ناخودآگاه مانند گفتگو با خود، نجوا و رویا و خیال متوسل شده است به گونهای که احیانا به حدی رسیده است که تشخیص آن سخت و تا حدی ناممکن شده است. ومیبینیم که حقیقت واقع نویسنده را وادار میکند تا خواننده را در اتفاقات عجیب و فضاهای عجیب و غریب غرق نماید سپس با آگاهی کامل و از طریق روایت درونیات و وسوسههایش را بیان میکند، بنابراین او داستان را با طرحی کاملاً بررسی شده از قبل روایت میکند و از تکنیکهای مدرن و فراواقع گرایی استفاده می کند و به خلق شخصیت غیر واقعی یا همان فرانکشتاین بسنده مینماید.
معصومه ملکي؛ جواد اصغري؛ مسعود فکری؛ عدنان طهماسبی پشتکوهی
دوره 18، شماره 62 ، خرداد 1401، صفحه 95-120
چکیده
موضوع البحث اللغوي المقارن هو المقارنة بين اللغات المختلفة التي تنتمي إلى أرومة لغوية واحدة من أجل تحديد أوجه الشبه والاختلاف في اللغات؛ إنّ تقسیم اللغات إلی اللغات الهندیة-الأوروبیة أو السّامیة هی نتیجة کشف التشابهات بین الجوانب المختلفة فی اللغات؛ منها الجوانب الصوتية والنحوية والصرفیة التي قد نبعت عن أصل واحد وتم فصلها بمرور ...
بیشتر
موضوع البحث اللغوي المقارن هو المقارنة بين اللغات المختلفة التي تنتمي إلى أرومة لغوية واحدة من أجل تحديد أوجه الشبه والاختلاف في اللغات؛ إنّ تقسیم اللغات إلی اللغات الهندیة-الأوروبیة أو السّامیة هی نتیجة کشف التشابهات بین الجوانب المختلفة فی اللغات؛ منها الجوانب الصوتية والنحوية والصرفیة التي قد نبعت عن أصل واحد وتم فصلها بمرور الزمن عن اللغة الأم. تتمثّل الطرق الرئيسة في علم اللغات المقارن في مقارنة النظم الصوتية وتطور المفردات التّاریخیّ وقواعد اللغة بین اللغتين أو أكثر وکشف أوجه التشابه والاختلاف بينهما. هذه المقارنة مهمّة جداً لفهم الديناميکیة وكيفیة عملیة التغييرات في اللغات، وبشكل أعم، لفهم طبيعة اللغات البشرية التی لیست جامدة وثابتة مفيدة وبالغ الأهمیة. تحمل اللغات العربية والعبرية والفينيقية والأكادية والحبشية بعض العوامل المشتركة الأساسية المستمدة من مبدأ سامي مبكر (بروتو-سامية). إنّ اللغتین العربية والعبرية متشابهتان من نواحٍ عديدة ومنها الفعل. في هذا البحث تم عرض المنهج الوصفي للأفعال المعتلة وأنواعها باللغتين ثم من خلال ذكر أمثلة من اللغتين يتم تحليلها ومقارنتها ویتم التعبیر عن الاختلافات والتّشابهات البنیویة.
مهدی زمانی
دوره 18، شماره 62 ، خرداد 1401، صفحه 121-144
چکیده
تمّ فی هذه المقالة دراسة التّغیيرات الزّمنيّة في السّلوك النّحوي لفعل «التقی» وأدوات «إذا» و«لَو» الشرطیّة في الصّحف العربیّة. لهذا الغرض تمّ اختيار جریدة الأهرام والمصري‌الیوم والیوم‌السّابع نظراً لانتشارها علی نطاق واسع وطول عمرها ونثرها القويّ وحیث تعتبر نماذج في الکتابة والبنیة للصّحف العربیة الأخری. هذا ...
بیشتر
تمّ فی هذه المقالة دراسة التّغیيرات الزّمنيّة في السّلوك النّحوي لفعل «التقی» وأدوات «إذا» و«لَو» الشرطیّة في الصّحف العربیّة. لهذا الغرض تمّ اختيار جریدة الأهرام والمصري‌الیوم والیوم‌السّابع نظراً لانتشارها علی نطاق واسع وطول عمرها ونثرها القويّ وحیث تعتبر نماذج في الکتابة والبنیة للصّحف العربیة الأخری. هذا البحث دراسة میدانیّة وفقاً للمنهج الوصفي-التّحلیلي إعتماداً علی المدوّنة اللّغویّة من عام 1998 إلى عام 2020م. أظهر تحليل البيانات أنّ العربية المكتوبة الحديثة قدخضعت لتغييرات نحوية كبيرة. من النتائج التي تم العثور عليها هي: لم یعدّ یستعمل فعل «التقی» مع حرف الجر«بِـ» أو «مَعَ» كما في الماضي، ومؤخّراً أصبح استخدام مثل هذه الملحقات مع الفعل نادراً. یستعمل أدوات «إذا» و«لَو» الشرطیّة بالتّبادل. یستعمل «فَـ» أو «ﻟَــ» علی جواگب الشّرط «إذا» و«لَو» بغضّ النّظر عن الشّروط والقواعد النحويّة، في حين أنّ وقوع الحرف فَـــ أو لَــ علی جواب الشّرط إذاً يخضع لشروط معيّنة. يمكن أن يساعد فحص التغييرات الصرفيّة النحويّة في العربيّة المكتوبة الحديثة إلی تعليم اللّغة العربيّة بناءً على اللّغة الفصحی والترجمة الصّحیحة من العربيّة إلى الفارسيّة أیضاً.
صدیقه اسدی مجره؛ سید رضا ميرأحمدي؛ صادق عسکری؛ فرهاد رجبی
دوره 18، شماره 62 ، خرداد 1401، صفحه 145-166
چکیده
يفحص لوسيان غولدمان في نظريته البنيوية التكوينية، العلاقة الدالّة بين بنية المجتمع وبنية العمل الأدبي. ووفقاً لغولدمان فإن الفنان، بوعيه المحتمل، وهو أقصى وعيه وطموحه، يجد نفسه في موقف متأزّم متفاقم في مواجهة الأيديولوجية والوعي الزائفين اللذين تمثلهما القوة المهيمنة في المجتمع، ويواجه تحولاً إشكالياً في بنية المجتمع. ويمكن ...
بیشتر
يفحص لوسيان غولدمان في نظريته البنيوية التكوينية، العلاقة الدالّة بين بنية المجتمع وبنية العمل الأدبي. ووفقاً لغولدمان فإن الفنان، بوعيه المحتمل، وهو أقصى وعيه وطموحه، يجد نفسه في موقف متأزّم متفاقم في مواجهة الأيديولوجية والوعي الزائفين اللذين تمثلهما القوة المهيمنة في المجتمع، ويواجه تحولاً إشكالياً في بنية المجتمع. ويمكن أن يكون وعي الفنان المحتمل ما وراء الشخصيّ وينتمي إلى الطبقة التي يمثلها الفنان. تتجلى هذه البنية الاجتماعية من خلال الوحدة العضوية المتجسدة بين مكونات العمل الأدبي ويحاول الناقدالوصول إلى هذه الوحدة في بنية العمل الأدبي، ثم يحللها فيما يتعلق بالبنية الاجتماعية الشاملة للعمل الأدبي؛ ليتّضح كيف تتبدل نظرة الطبقات والمجموعات الاجتماعية إلی العالم هي اللبنات الأساسية البناءة للعالَم الأدبي في عمل‌ما. وبعد دراسة قصيدة "عذاب الحلاج"، بناءً على نظرية غولدمان للبنيوية التكوينية والمنهج الوصفي التحليلي، اتّضح أن البنية الاجتماعية لعصر البياتي مرتبطة ارتباطاً دالًا ببنية القصيدة. وفي السياق التاريخي للعراق، يمثل البياتي النظرة العالمية للشيوعية، والتي تعتبر الوعي المحتمل لطبقته، وقد يواجه هذا الوعي الأيديولوجية الاستبدادية والوعي الزائف لحكومة نوري السعيد، مما يجعل الشاعر شخصيةً إشكاليةً. تم نقل هذه البنية التاريخية أيضاً إلى مكونات القصيدة، وفي القصيدة، يعتبر البياتي الحلاج بطلاً إشكالياً ينتفض ضد الأمير المستبد الجاف التفكير في ذلك الوقت ويخاصم الأيديولوجية الخاطئة المطلقة للحاكم. وأما المهرّج في بنية القصيدة فهو شخصية رمزية تواجه مأساة موت حبيبته (رمز موت الوعي المثالي). لذلك، لعب الشاعر وطبقته الاجتماعية دوراً مهماً في تطوير بنية شعر البياتي بصفتهما فاعلا شخصيا وما وارء ذلك.
جمال طالبي قره قشلاقي
دوره 18، شماره 62 ، خرداد 1401، صفحه 167-185
چکیده
نحا الروائيون المغاربة منذ بدايات الألفية الثالثة للميلاد منحى جديدا في الرواية بالولوج في ساحة التراث الديني لإبداع هوية جديدة وكسر قيود التقليد من الرواية الغربية، وتمكّنوا من التخلص من هيمنة الشكل التراثي بإعادة توظيفه والإفادة منه وأبدعوا روايات قيمة ذات صبغة عرفانية. تعدّ تجربة عبدالإله بنعرفة فريدة من نوعها لكونه رائداً ...
بیشتر
نحا الروائيون المغاربة منذ بدايات الألفية الثالثة للميلاد منحى جديدا في الرواية بالولوج في ساحة التراث الديني لإبداع هوية جديدة وكسر قيود التقليد من الرواية الغربية، وتمكّنوا من التخلص من هيمنة الشكل التراثي بإعادة توظيفه والإفادة منه وأبدعوا روايات قيمة ذات صبغة عرفانية. تعدّ تجربة عبدالإله بنعرفة فريدة من نوعها لكونه رائداً باستلهامه التراث وتقديم العديد من الأعمال في هذا المجال. رواية جبل قاف تقع في باكورة أعمال بنعرفة وهي من أهم رواياته التي تعتني بسيرة محيي الدين ابن عربي قبيل ولادته عام 561 في مدينة مرسية حتى وفاته عام 638 ودفنه على سفح جبل قاسيون بدمشق. هذا البحث درس بمنهجه الوصفي التحليلي النزعة الدينية والرمزية الصوفية في هذه الرواية. ومن أهم ما توصلت إليه الدراسة هو أن رواية جبل قاف تتناص مع الآيات القرآنية والنصوص الدينية والأدبية، وهي تخدم الفكرة الرئيسة للرواية. واستطاع الروائي بأسلوب فني رائع أن يصوّر وحدة الوجود والإنسان الكامل في تفكير محيي الدين ابن عربي و ذلك بتوظيف الأعداد والحروف والألوان وهندسة الأمكنة. إضافة إلى ذلك أعطت الكرامات والمقامات الصوفية طابعاً عرفانياً لأجواء الرواية.
