سردار اصلانی؛ نصرالله شاملی؛ عسگر علی کرمی
دوره 8، شماره 21 ، بهمن 1390، صفحه 1-20
چکیده
ابو ماضی از شاعران پیشگام در زمینه رمز واسطوره است، اما بیشتر تحقیقاتی که در مورد او صورت گرفته، به این موضوع از دیدگاه هنری نپرداخته، بلکه بیشتر متوجه جوانب اخلاقی و تشبیهی بوده، به گونه ای که او در زمینه تصویر های حسی، شاعری بزرگ به حساب آمده است، اما کمتر تحقیقی به جنبه ابداعی و هنری تصویرهایش پرداخته است. این تحقیق به بررسی رمزها ...
بیشتر
ابو ماضی از شاعران پیشگام در زمینه رمز واسطوره است، اما بیشتر تحقیقاتی که در مورد او صورت گرفته، به این موضوع از دیدگاه هنری نپرداخته، بلکه بیشتر متوجه جوانب اخلاقی و تشبیهی بوده، به گونه ای که او در زمینه تصویر های حسی، شاعری بزرگ به حساب آمده است، اما کمتر تحقیقی به جنبه ابداعی و هنری تصویرهایش پرداخته است. این تحقیق به بررسی رمزها و تصویرهای رمزی این شاعر پرداخته، و نشان داده که بسیاری از تعبیرهای او مبتنی بر تصویرهای بیانی و تشبیهی و مقایسه ای است، و توجه او بیشتر جوانب ظاهری رمزها بوده، بدون آنکه حقیقت روانی و فراگیر در ورای آن باشد. هر چند که حکایتهای رمزی سهمی عمده ای در شعر او داشته، و ارزش اخلاقی واجتماعی بارزی دارند، اما اندکی از آنها، در دایره تصویر رمزی هنری وارد می شود، واین امر از آن جهت است که شاعر بیشتر در پی بیان تفکری خاص یا موعظه ای اخلاقی هست، نه حقیقتی درونی. و کمتر تصویری و رمزی در دیوان او به چشم می خورد که از حدود موازنه و حس جامد فراتر رود و بینشی وحدت گرایانه را جایگزین آن کند، و در پی واقعیتی روانی باشد، اما این تصاویر اندک نیز توانسته اند در آسمان هنر اوج بگیرند.
نرگس گنجی؛ مجید صادقی مزیدی
دوره 8، شماره 21 ، بهمن 1390، صفحه 21-40
چکیده
مبارزه با سلطۀ استعمار غرب، یکی از مهمترین مسائلی است که شاعران عرب در آغاز عصر جدید به آن پرداختهاند. این پدیدۀ شوم، بسیاری از مناطق عربی را درگیر ساخت و جوامع عرب از جنبههای مختلف سیاسی و اجتماعی و فرهنگی از آن متأثّر شدند؛ به گونهای که برخی شاعران عرب به خاطر مقاومت در برابر استعمار، تبعید یا زندانی شدند و دشواری‌های ...
بیشتر
مبارزه با سلطۀ استعمار غرب، یکی از مهمترین مسائلی است که شاعران عرب در آغاز عصر جدید به آن پرداختهاند. این پدیدۀ شوم، بسیاری از مناطق عربی را درگیر ساخت و جوامع عرب از جنبههای مختلف سیاسی و اجتماعی و فرهنگی از آن متأثّر شدند؛ به گونهای که برخی شاعران عرب به خاطر مقاومت در برابر استعمار، تبعید یا زندانی شدند و دشواری‌های فراوانی تحمل کردند. یکی از این شاعران، محمود سامی بارودی است که مدت هفده سال در سرندیب در تبعید به سر برد و آثار این دورۀ تبعید در محتوا، الفاظ و سبک شعر او آشکار است.
شعر مبتنی بر فخر و حماسه از ویژگی‌های اساسی ادبیات بارودی است. کثرت و تنوع اشعار میهنی این شاعر به گونهای است که میتوان شعر نوستالوژیک و شعر سیاسی وی را به عنوان دو گونۀ مستقل ادبی به شمار آورد. در شعر غربت، شاعر پایبند به عاطفهای صادقانه است که چون خطی مشترک اشعار او را به هم پیوند میدهد. از ویژگی‌های شعر بارودی طولانی شدن اشعار، وحدت انداموارۀ شعر، تنوع موضوعات، صداقت، تکرار و روانی عبارات است.
پژوهشگر در این مقاله به بررسی اشعار این شاعر با رویکرد تحلیل محتوا پرداخته است تا جلوههای گوناگون غربت و دلتنگی را در شعر بارودی، نمایان سازد و تأثیر تبعید و دوری از وطن را در اندیشۀ شاعر و درونمایههای شعرش بیان کند.
سید محمد رضی مصطفوی نیا؛ امیر صالح معصومی
دوره 8، شماره 21 ، بهمن 1390، صفحه 41-60
چکیده
دو زبان عربی و عبری از خانواده زبان‌های سامی هستند که ریشه‌های مشترک واژگانی و نحوی بسیاری با هم دارند. مطالعه تطبیقی ساختار دستوری و واژگانی هریک از این دو زبان، ما را در فهم بهتر و عمیق‌تر آنها یاری می‌رساند. یکی از مسائل مورد مناقشه در نحو عربی، حرف تعریف «ال» است که از آن به «لام التعریف» تعبیر می‌کنند. نحویان ...
بیشتر
دو زبان عربی و عبری از خانواده زبان‌های سامی هستند که ریشه‌های مشترک واژگانی و نحوی بسیاری با هم دارند. مطالعه تطبیقی ساختار دستوری و واژگانی هریک از این دو زبان، ما را در فهم بهتر و عمیق‌تر آنها یاری می‌رساند. یکی از مسائل مورد مناقشه در نحو عربی، حرف تعریف «ال» است که از آن به «لام التعریف» تعبیر می‌کنند. نحویان درباره ساختار این حرف اتفاق نظر ندارند و در این مورد که آیا باید هر دو حرف «الف و لام» را حرفهای اصلی تشکیل دهنده این کلمه دانست یا تنها یکی از آن دو اصلی است و دیگری زائد، اختلاف نظر دارند. نگارنده در این مقاله سعی دارد تا با بررسی تطبیقی بین حرف تعریف عربی «ال» و معادل عبری آن یعنی «הַל» (/hal/) به تصویر صحیحی از ساختار این حرف دست یابد و در خصوص زیادت و عدم زیادت الف و لام به نتیجه قابل اعتمادی برسد..
محمد ابراهیم خلیفه شوشتری؛ لیلا نوابی قمصر
دوره 8، شماره 21 ، بهمن 1390، صفحه 61-80
چکیده
قرآن مجید که روشنگر زندگی همه ی جوامع است، از همان قرن اول هجری، پیوسته از جنبههای مختلفی مانند صرف و نحو و لغت و بلاغت و... مورد تحقیق و بررسی علما قرار گرفته است و هر یک به قدر توان خود از قرآن استنباط کردهاند. این مقاله به بررسی حروف جر زائد در ده جزء اول قرآن مجید میپردازد. این حروف در جمله، نقش تأکیدی دارند و معنای کلی جمله ...
بیشتر
قرآن مجید که روشنگر زندگی همه ی جوامع است، از همان قرن اول هجری، پیوسته از جنبههای مختلفی مانند صرف و نحو و لغت و بلاغت و... مورد تحقیق و بررسی علما قرار گرفته است و هر یک به قدر توان خود از قرآن استنباط کردهاند. این مقاله به بررسی حروف جر زائد در ده جزء اول قرآن مجید میپردازد. این حروف در جمله، نقش تأکیدی دارند و معنای کلی جمله را تأکید می‌کنند؛ به گونهای که ذکر آن ها در جمله به مانند تکرار دوباره ی جمله است. این مقاله به بیان آرای مختلف در مورد آیاتی که در آن ها حروف جرّ زائد به کار رفته است، پرداخته و سپس به بررسی، بحث و مقایسه ی این آراء میپردازد تا به جمع بندی و نتیجه گیری از آن ها بپردازد.
حامد صدقی؛ سید ابوالفضل صدر قاینی
دوره 8، شماره 21 ، بهمن 1390، صفحه 81-102
چکیده
یکی از بزرگانی که اشخاص دیگر در زندگی آنها تأثیر داشته‌اند، ادیب و نویسنده‌ی نامدار لبنانی، جبران خلیل جبران است که عدهای از زنان، بر زندگی ادبی و اجتماعی او تأثیر گذاشتهاند. یکی از این زنان که نقش بی‌بدیلی در زندگی وی داشته، ماری هاسکل است. نقطه‌ی عطف در زندگی جبران، آشنایی با ماری هاسکل در سال 1904 م. است. ...
بیشتر
یکی از بزرگانی که اشخاص دیگر در زندگی آنها تأثیر داشته‌اند، ادیب و نویسنده‌ی نامدار لبنانی، جبران خلیل جبران است که عدهای از زنان، بر زندگی ادبی و اجتماعی او تأثیر گذاشتهاند. یکی از این زنان که نقش بی‌بدیلی در زندگی وی داشته، ماری هاسکل است. نقطه‌ی عطف در زندگی جبران، آشنایی با ماری هاسکل در سال 1904 م. است. ماری هاسکل، شخصیت بانفوذی بود که میتوان او را کاشف استعدادهای جبران نامید. اهمیت دوستی ماری و جبران در نامههای آنها آشکار است. در این نامهها، درونیترین افکار جبران، پیشرفتهای هنری او و همچنین مکالمههای شخصی و تخصصی آن دو، تا نزدیک به هفده سال و نیم بعد، ثبت شده است. در این پژوهش، تلاش بر آن است تا به ابعاد مختلف تأثیرگذاری ماری هاسکل بر جبران پرداخته شود؛ لذا با ذکر نمونههایی از نامهها، چگونگی رابطهی آن دو با یکدیگر، آشکار میشود.
ادبیات معاصر، ماری هاسکل، جبران خلیل جبران، عشق.
حسین کیانی؛ فاطمه علی نژاد چمازکتی
دوره 8، شماره 21 ، بهمن 1390، صفحه 103-138
چکیده
بینامتنی شیوهای از نقد متون است که ارتباط میان آثار ادبی را روشن میسازد، بر اساس این نظریه، متن، نظامی بسته و مستقل نیست و هر متنی خواسته یا ناخواسته با متون دیگر، نوشته و خوانده میشود؛ بنابراین متنهای ادبی بسته به خلاقیت ذهن نویسنده در عین تأثیرپذیری از متون پیشین با دگرگونی در آنها و هنجارشکنی و رویکردهای هنری تازه، ...
بیشتر
بینامتنی شیوهای از نقد متون است که ارتباط میان آثار ادبی را روشن میسازد، بر اساس این نظریه، متن، نظامی بسته و مستقل نیست و هر متنی خواسته یا ناخواسته با متون دیگر، نوشته و خوانده میشود؛ بنابراین متنهای ادبی بسته به خلاقیت ذهن نویسنده در عین تأثیرپذیری از متون پیشین با دگرگونی در آنها و هنجارشکنی و رویکردهای هنری تازه، آفریده میشوند.
این پژوهش در پی آن است تا براساس نظریه ی بینامتنی، خوانش جدیدی را از قصیده‌ی «ثورة فی الجحیم» جمیل صدقی زهاوی، شاعر معاصر عراقی، مطرح کند؛ بنابراین پس از تبیین بینامتنی و اهمیت آن در نقد ادبی و فهم متون، براساس شیوهی تحلیل محتوا به بررسی روابط بینامتنی قصیده میپردازد.
بررسیهای صورت گرفته در این پژوهش، نشان میدهد که واژگان و مضامین دینی و قرآنی، اولین بنای ساختار فکری زهاوی در سرودن این قصیده بوده است و شاعر با استفادهی آگاهانه از این واژگان و مضامین و درهم تنیدگی ماهرانهی متن غایب و حاضر تأثیر فراوانی بر مخاطب داشته است. زهاوی در این قصیده با برقراری تعامل و تفاعل بین واژگان دینی و قرآنی و یاری گرفتن از نفی کلی یا حوار، معنای متن غایب را در قصیده ی خود میآورد.
عزت‌الله مولایی نیا؛ محمودرضا توکلی محمدی؛ کاظم وفایی
دوره 8، شماره 21 ، بهمن 1390، صفحه 139-168
چکیده
شـهاب‌الدین محمود حلـبی از شاعران و کاتبان مشهور عصر ممالیک (دوره‌ی انحطاط)، اکثر جنگ‌های سپاه ممالیکِ ترک در مقابل صلیبیان در زمان خود را در قصایدی غنایی – حماسی، جاویدان ساخته است. از جمله اشعار وی در این زمینه، قصیده‌ی «فتح عکا» است که در آن سعی کرده با قصیده‌ی مشهور «فتح عموریه» ابوتمام معارضه کند. مقاله‌ی ...
بیشتر
شـهاب‌الدین محمود حلـبی از شاعران و کاتبان مشهور عصر ممالیک (دوره‌ی انحطاط)، اکثر جنگ‌های سپاه ممالیکِ ترک در مقابل صلیبیان در زمان خود را در قصایدی غنایی – حماسی، جاویدان ساخته است. از جمله اشعار وی در این زمینه، قصیده‌ی «فتح عکا» است که در آن سعی کرده با قصیده‌ی مشهور «فتح عموریه» ابوتمام معارضه کند. مقاله‌ی حاضر با برقراری موازنه و مقایسه بین معانی مشترک دو قصیده نام برده و بیان اینکه کدام شاعر در ابیات خود، مفهومی رساتر و عباراتی شاعرانهتری از ابیات شاعر دیگر در همان مفهوم دارد، به این نتیجه میرسد که شهابالدین با اینکه در دورانی میزیسته که به نام عصر انحطاط مشهور است، در بعضی از معانی، هر چند اندک، گوی سبقت را از ابوتمام میرباید و با به کار بردن صور بلاغی و تصاویر زیبا بر آن شاعر بزرگ عصر عباسی، برتری میجوید؛ البته این برتری شهابالدین بر ابوتمام، فقط به ابیات انگشتشماری از قصیده‌ی وی محدود شده و در بقیهی ابیات برتری با ابوتمام است. برای رسیدن به این هدف، ابیات دو قصیده هم از لحاظ لغوی و هم از لحاظ درونمایه، مورد بررسی قرار گرفته است.
علی رضا محمدرضایی
دوره 8، شماره 21 ، بهمن 1390، صفحه 169-192
چکیده
گفتمان انتقادی، کارکرد زبان در جامعه و سیاست را بررسی می‌کند و معتقد است که عواملی همچون بافت تاریخی، روابط قدرت و سلطه، نهادهای اجتماعی و فرهنگی و ایدئولوژیکی، متن یا صورت زبانی و معانی جدید را به وجود می‌آورند. و گفتمان را می‌سازند. و در این رویکرد، زبان آینه ی شفافی نیست که حقایق را بنمایاند؛ بلکه شیشهی ماتی است که حقایق را ...
بیشتر
گفتمان انتقادی، کارکرد زبان در جامعه و سیاست را بررسی می‌کند و معتقد است که عواملی همچون بافت تاریخی، روابط قدرت و سلطه، نهادهای اجتماعی و فرهنگی و ایدئولوژیکی، متن یا صورت زبانی و معانی جدید را به وجود می‌آورند. و گفتمان را می‌سازند. و در این رویکرد، زبان آینه ی شفافی نیست که حقایق را بنمایاند؛ بلکه شیشهی ماتی است که حقایق را تحریف می‌کند. بنابراین در این مقاله، سعی بر آن است تا با کنار زدن لایههای ظاهری متن لامیه العرب شنفری (شاعر معروف دوران جاهلیت عرب) آنچه در فراسوی واژگان، جملهها و متن پنهان مانده است، آشکار گردد و سری به کارآمدی و یا ناکارآمدی نهادهای اجتماعی حاکم آن روز زده شود و گفتمانهایی که از طریق این نهادها خود را طبیعی جلوه دادهاند و مردم آن را بدون هیچ مقاومتی پذیرفتهاند و در فراسوی پنجرهی لامیهی شنفری قرار گرفتهاند، بازخوانی و واکاوی شوند. همچنین ابیات لامیه از دریچهی شخصیت شنفری و دیدگاههای روانشناسی شخصیت، تحلیل شدهاند.
