احمد نهیرات
دوره 9، شماره 26 ، اردیبهشت 1392، صفحه 1-28
چکیده
چکیده:
شاعر معاصر عرب از میراث اسلامی و خصوصاً ایرانی بهره برده است؛ برای نمونه، عبدالوهاب بیاتی شخصیتهای تاریخی ایرانی را شاعرانه در شعر خویش آورده است.
بیاتی این شخصیتها را بهگونهای موفقیتآمیز برای دلالت بر مفاهیم روحی و انسانی عامی چون شناخت و عشق و اصلاحطلبی و انقلاب و سفر و دگرگونی بهکار برده است. بازتاب این ...
بیشتر
چکیده:
شاعر معاصر عرب از میراث اسلامی و خصوصاً ایرانی بهره برده است؛ برای نمونه، عبدالوهاب بیاتی شخصیتهای تاریخی ایرانی را شاعرانه در شعر خویش آورده است.
بیاتی این شخصیتها را بهگونهای موفقیتآمیز برای دلالت بر مفاهیم روحی و انسانی عامی چون شناخت و عشق و اصلاحطلبی و انقلاب و سفر و دگرگونی بهکار برده است. بازتاب این شخصیتها در شعر وی همنوا و متناسب با چهرهای است که از هر یک از آنها در تاریخ به اثبات رسیده است.
بیاتی به صرف نقل تاریخ این شخصیتها اکتفا نکرده است، بلکه نمایهای امروزی بر آنها نشانده و بهوسیلهی آنها قضایا و دلمشغولیهای معاصرش را که با دیدگاهها و نگرشهای هر یک از آنها مناسب یافته است، ذکر کرده است.
ابداع شعری بیاتی، چهرهای دوستداشتنی از این شخصیتها را ارایه میدهد؛ برای این منظور، وی با خیالپردازی و استفاده از اسطورهها و تغییر در اصل داستانها و با استفاده از روشهای شعری مختلفی چون اسلوب ماسک و صراحتگویی بدین امر رسیده است.
سیدمحمد میرحسینی؛ علی أسودی
دوره 9، شماره 26 ، اردیبهشت 1392، صفحه 29-42
چکیده
چکیده:
موضوع نکره آوردن کلمات از جمله مباحث مهمی است که در علوم بلاغی، بدان پرداخته شده است و بزرگانی هم‌چون جرجانی و زمخشری دربارهی آن به نکات قابل توجهی دست یافتهاند که حاکی از آن است که نکره آمدن کلمات در زبان عربی به یقین، دلیلی بلاغی دارد که بر معرفه آوردن کلمه از نظر دلالت، ترجیح داشته و با معنای مورد نظر گوینده و خواستهی ...
بیشتر
چکیده:
موضوع نکره آوردن کلمات از جمله مباحث مهمی است که در علوم بلاغی، بدان پرداخته شده است و بزرگانی هم‌چون جرجانی و زمخشری دربارهی آن به نکات قابل توجهی دست یافتهاند که حاکی از آن است که نکره آمدن کلمات در زبان عربی به یقین، دلیلی بلاغی دارد که بر معرفه آوردن کلمه از نظر دلالت، ترجیح داشته و با معنای مورد نظر گوینده و خواستهی کلامی وی همسو است.
بنابراین بر آن شدیم تا بلاغت این امر (استفاده از کلمات بهصورت نکره) را در دریای بلاغت کلام امیرالمؤمنین(ع) و نهجالبلاغه به نمایش گذاریم تا از سویی این امر، خود تأییدی بر نهایت اسلوب بلاغت کلام ایشان باشد و از سوی دیگر، پاسخی علمی و راسخ به اندک مدعیان تردید در صحت انتساب نهجالبلاغه باشد؛ زیرا همگرایی سبک بیان در هنگام سخن گفتن بهصورت بداهی و بدون تکلف و همسویی آن با مقتضای حال، نشان از صاحبی سخنور و چیرهدست هم‌چون امام علی(ع) دارد و ما در آنچه آمده به شکل عملی و تقسیم‌بندی‌شده به تبیین معانی بلاغی تنکیر کلمات در حکمتهای نهجالبلاغه بهعنوان نمونه و شاخص پرداخته‌ایم تا در حد وسع، جلوهای از بلاغت را به نمایش گذاریم.
یکی از مهمترین اغراض نکره آمدن کلمات در حکمتهای امیرالمؤمنین(ع) را میتوان تعظیم، تکثیر، تقلیل، و نوعیت دانست که در سیاق عبارتهای بهکار رفته همسو و تأثیرگذار بر غرض و محور اصلی حکمتها است و حکمتها بدون آن، این پوشش معنایی لازم را ندارد. مسئلهای که متأسفانه بیشتر مترجمان این میراث گرانبها از آن غافل شدهاند و ترجمههای فعلی، تناسب لازم با غرض سخنهای امیرالمؤمنین(ع) را ندارد.
زینه عرفت‌پور
دوره 9، شماره 26 ، اردیبهشت 1392، صفحه 43-72
چکیده
الملخّص:
إنَ التصویر الفنی إحدى المیزات الأساسیة فی النص القرآنی، و قد تناول کلّ من علماء الإعجاز البیانی للقرآن فی القرون الماضیة جانباً خاصاً منه، دون أن یستخدموا مصطلحاً کهذا، فقد اهتموا بأبعاد منها کالتناسب اللفظی والتناسب المعنوی و صور الخیال. إلاّ أنّ بعض الأدباء المعاصرین کسّید قطب خطوا خطوات أوسع من هؤلاء العلماء القدامی ...
بیشتر
الملخّص:
إنَ التصویر الفنی إحدى المیزات الأساسیة فی النص القرآنی، و قد تناول کلّ من علماء الإعجاز البیانی للقرآن فی القرون الماضیة جانباً خاصاً منه، دون أن یستخدموا مصطلحاً کهذا، فقد اهتموا بأبعاد منها کالتناسب اللفظی والتناسب المعنوی و صور الخیال. إلاّ أنّ بعض الأدباء المعاصرین کسّید قطب خطوا خطوات أوسع من هؤلاء العلماء القدامی ، وذلک من خلال طرح مصطلح التصویر الفنی، وقد ألقوا الضوء علی أهم عناصر التصویر الفنی کإیقاع المفردات ونظم الآیات والحرکة واللون وغیر ذلک، وقاموا بدراستها فی القرآن الکریم.
فی هذه المقالة نقصد أن ندرس التصویر الفنی للأبرار ومکانهم الأخروی فی سورة الإنسان، وذلک من خلال الجمع بین آراء البلاغیین القدامی و الأدباء المعاصرین خاصةً سیّد قطب واعتماداً علی المنهج الوصفی- التحلیلی، وأن نکشف قدر الإمکان عن جمالیات هذا التصویر بتوظیف أهم عناصره؛ لکی یتمکن المتلقی أن یسبر مفاهیم الآیات المرتبطة بالأبرار فی هذه السورة، ویتحقق الهدف الدینی المقصود فیها من خلال التأکید علی اللمسات البیانیة الإعجازیة فی الکلام الإلهی
فریده داودی مقدم؛ طاهره اختری
دوره 9، شماره 26 ، اردیبهشت 1392، صفحه 73-101
چکیده
الملخّص:
إنّ الخطاب الإستعاری والرمزی، وفی أعلی مراحله، "الشطحیات"، یعدّ أداةً لنقل تجربة الصوفیین الخارقة ، والتی تعمل دائماً فی التعبیر عن أنواع الإنزیاح وعن إیحاءاتهم الرؤیویة.
إنّ أدونیس وسهراب سبهری یعدّان من هؤلاء الشعراء والمفکرین الذین یمارسون فی قصائدهم الأحلام والتجارب السوررئالیة و الانطباعات الصوفیة استعارةً ورمزاً. ...
بیشتر
الملخّص:
إنّ الخطاب الإستعاری والرمزی، وفی أعلی مراحله، "الشطحیات"، یعدّ أداةً لنقل تجربة الصوفیین الخارقة ، والتی تعمل دائماً فی التعبیر عن أنواع الإنزیاح وعن إیحاءاتهم الرؤیویة.
إنّ أدونیس وسهراب سبهری یعدّان من هؤلاء الشعراء والمفکرین الذین یمارسون فی قصائدهم الأحلام والتجارب السوررئالیة و الانطباعات الصوفیة استعارةً ورمزاً. فمن هذا المنطلق، یمکن تسمیتهما شاعرین حالمین یستخدمان الحلم وسیلةً للوصول إلى عالم التصوف، ویوظّفان التجربة الصوفیة أداةً للدخول إلى عالم الأحلام الشعریة والسوررئالیة؛ ذلک العالم الذی یتمّ فیه خلق القصیدة والموسیقى الناعمة الحالمة والتی أصبحت سمة أسلوبیة فی قصائد کلٍّ منهما.
تقوم هذه الدراسة بوصف شعر أدونیس وسبهری والمقارنة بینهما من وجهة نظر التجارب الصوفیة والانطباعات الحالمة للشاعرین، وذلک علی أساس المنهج التحلیلی - الوصفی معتمدة على طریقة "المدرسة الأمیرکیة للأدب المقارن". کما تقوم بتعریف تلک المدرسة و"الجمعیّة الأدبیة اللبنانیة للشعر"، ومن ثمّ تعنى بتحلیل الحلم والخیال، والإنزیاح وغیرها من القواعد الصوفیة فی قصائد هذین الشاعرین.
فالسؤال الرئیس الذی یحاول هذا البحث الإجابة عنه هو: وصف العالم الخفی لأدونیس وسهراب من وراء أحلامهما وتجاربهما الصوفیة وتبیین الصلة بین وجهة نظرهما و انطباعاتههما المتجاهلة للتقالید والعادات السائدة فی عصرهما أو شعر ذلک العصر.
حسین میرزایی‌نیا؛ رضا محمّدی؛ عباس گنجعلی
دوره 9، شماره 26 ، اردیبهشت 1392، صفحه 101-123
چکیده
الملخّص:
قَد ترک ت.س.إلیوت من خلال شعره ونظریّاته النّقدیة، تأثیراً حاسماً علی الشّعر العالمی بشکل عام و الشّعر العربی المعاصر بشکل خاصّ. و النّظریة الشعریّة الأبرز الّتی عمل علی تطبیقها فی شعره، هی نظریّة المعادل الموضوعی. ولهذه النّظریة بنیتان: البنیة الأولی تقوم علی أساس إستقلالیة الشعر، بمعنی أنّ الشّعر فنّ لیس شخصیّاً ...
بیشتر
الملخّص:
قَد ترک ت.س.إلیوت من خلال شعره ونظریّاته النّقدیة، تأثیراً حاسماً علی الشّعر العالمی بشکل عام و الشّعر العربی المعاصر بشکل خاصّ. و النّظریة الشعریّة الأبرز الّتی عمل علی تطبیقها فی شعره، هی نظریّة المعادل الموضوعی. ولهذه النّظریة بنیتان: البنیة الأولی تقوم علی أساس إستقلالیة الشعر، بمعنی أنّ الشّعر فنّ لیس شخصیّاً کما وأنّه لیس تعبیراً عن مشاعر الشاعر الشخصیّة ولا یقوم علی أساس سایکولوجیة فردیة بحتة، مما یجعل هذه النظریّة علی الجهة المقابلة من المدرسة الرومنطیقیّة. والبنیة الثّانیة تشیر إلی استخدام الرمز للتّعبیر عن الأحداث الخارجیّة. طُبِّقت هذه النّظریّة علی قصیدة الأرض الخراب الّتی أصبحت نموذجاً، لیس علی الصّعید العربی فحسب، بل علی الصّعید العالمی أیضاً. تأثّر أدونیس بشکل غیر مباشر بهذه النّظریّة الّتی تحقّقت عملیّاً فی آرائه النّقدیة وبالتّالی فی قصائده. تستهدف هذه المقالة دراسة تأثیرات هذه النّظریّة علی آراء أدونیس الشعریّة وتطبیقها عملیّاً فی شعره، معتمدةً علی منهج تحلیل النّص، ضمن تحدید نظریّة إلیوت وتعریف قصیدة الأرض الخراب کنموذج للشّعر العالمی.
وصال میمندی
دوره 9، شماره 26 ، اردیبهشت 1392، صفحه 125-149
چکیده
الملخّص:
الإستخدام أحد محسّنات البدیع المعنوی الذی لم یحظَ بعدُ بتعریفٍ جامعٍ ومانعٍ أجمع علیه علماء البلاغة، رغم مکانته المرموقة فی البدیع، تلک المکانة الّتی تنشأ عن دور هذا الفنّ فی خلق أکثر من معنی واحد للفظ واحد مع مراعاة الإختصار والإیجاز.
نظراً إلی أهمّیّة هذا الفنّ البدیعی ودوره فی إدراک المعانی وتبیینها، بادرت هذه الدّراسة ...
بیشتر
الملخّص:
الإستخدام أحد محسّنات البدیع المعنوی الذی لم یحظَ بعدُ بتعریفٍ جامعٍ ومانعٍ أجمع علیه علماء البلاغة، رغم مکانته المرموقة فی البدیع، تلک المکانة الّتی تنشأ عن دور هذا الفنّ فی خلق أکثر من معنی واحد للفظ واحد مع مراعاة الإختصار والإیجاز.
نظراً إلی أهمّیّة هذا الفنّ البدیعی ودوره فی إدراک المعانی وتبیینها، بادرت هذه الدّراسة بتحلیل آراء الباحثین فی تعریف الاستخدام مبیّنةً نقائص کلٍّ منها؛ ثمّ حاول هذا المقال أن یعرض تعریفاً جامعاً یشمل جمیع شواهد الإستخدام المعروفة والمجهولة فی الأدب العربی. وبعد ذلک أتت المقالة بصُوَر الإستخدام المختلفة الّتی تناولها البلاغیون حتی الآن مع ذکر شواهد من الشّعر والنّثر العربی.
وفی نهایة المطاف أزاحت المقالة السّتار عن صورة مجهولة وبدیعة من الإستخدام، استخرجتها من إحدی آیات القرآن الکریم. الصّورة الّتی لم ینتبه إلیها دارسو المحسّنات البدیعیة حتّی الآن، وجاءت فی قالب عطف النَّسَق الّذی یُوجَد فیه عطفُ ثلاثة أسماء بالواو علی معمول عامل واحد (الفعل)، وبهذا العطف إکتسب العامل هذا معنی مختلفاً یناسب کُلّاً من الأسماء الأربعة المذکورة.
عیسی متقی‌زاده؛ کاوه خضری
دوره 9، شماره 26 ، اردیبهشت 1392، صفحه 151-169
چکیده
الملخّص:
تحاول هذه المقالة دراسة مدى نجاح قسم النصوص ﻟ "کتاب العربیة العامة للصف الثالث الثانوی" فی تعلیم اللغة العربیة من منظار المدرسین و االتلامیذ، معتمدةً فی نتائجها علی تحلیل المعلومات المستخرجة من الاستبیانات. یتکّون المجتمع الإحصائی للدراسة من المدارس الثانویة بمدینة «بیرانشهر» فی محافظة «آذربایجان غربی». تمّ ...
بیشتر
الملخّص:
تحاول هذه المقالة دراسة مدى نجاح قسم النصوص ﻟ "کتاب العربیة العامة للصف الثالث الثانوی" فی تعلیم اللغة العربیة من منظار المدرسین و االتلامیذ، معتمدةً فی نتائجها علی تحلیل المعلومات المستخرجة من الاستبیانات. یتکّون المجتمع الإحصائی للدراسة من المدارس الثانویة بمدینة «بیرانشهر» فی محافظة «آذربایجان غربی». تمّ اختیار 13 معلماً و 7 معلمةً و 40 طالباً و 40 طالبةً من مجموع أربع مدارس. و قد تمّ أخذ العینات من المجتمع الإحصائی بطریقة عشوائیة. أداة البحث هی الاستبیانات التی اعتمدنا علیها فی تحلیل المعلومات وعلی أساس الإختبار من نوع (t). تدلّ النتائج علی أنّ قسم النصوص - من وجهة نظر المدرسین- کان ناجحاً فی الحصول علی أهدافه، ولکنّه لم یکن ناجحاً فی بعض الأهداف من وجهة نظر التلامیذ. إذن لا بدَّ أنْ یُعنی بتصحیح قسم النصوص فی کتاب اللغة العربیة للسنة الثالثة من الثانویة.
