ادبی
هادی نظری منظم؛ خلیل پروینی؛ نازنین هدایتی
دوره 14، شماره 46 ، خرداد 1397، صفحه 1-20
چکیده
غاده السمان رمان‌نویس، شاعر و جهانگرد سوری تاکنون پنج سفرنامه نوشته‌است. کتاب اول او «الجسد حقیبة سفر» نام دارد و در آن به بررسی دیگری اروپایی پرداخته و بیشترین سهم را به دیگری انگلیسی اختصاص داده‌است. روش ما در این مقاله توصیفی ـ تحلیلی است و به طور ویژه به بررسی دیگریِ انگلیسی و فرهنگ وی از منظر تصویرشناسی خواهیم پرداخت ...
بیشتر
غاده السمان رمان‌نویس، شاعر و جهانگرد سوری تاکنون پنج سفرنامه نوشته‌است. کتاب اول او «الجسد حقیبة سفر» نام دارد و در آن به بررسی دیگری اروپایی پرداخته و بیشترین سهم را به دیگری انگلیسی اختصاص داده‌است. روش ما در این مقاله توصیفی ـ تحلیلی است و به طور ویژه به بررسی دیگریِ انگلیسی و فرهنگ وی از منظر تصویرشناسی خواهیم پرداخت تا بدین‌وسیله به درک اوصاف و ویژگی‌های من و دیگری، توهمات، انحراف‌های فکری و ذهنی هر یک در قبال دیگری نائل آییم و از خطرات بی‌شماری که ما و نسل نوپای ما را تهدید می‌کند، پرهیز نماییم. از اشارات پراکندة سمان برمی‌آید که دیگری انگلیسی ـ با وجود پیشرفت‌های مادی، و آزادی، صداقت، احترام و فرهنگی که از آن برخوردار است، امروزه با واقعیت‌هایی اسفبار مواجه است. این واقعیت در مسائل و پدیده‌های مهمی نمود دارد که مهم‌ترین آنها فروپاشی ارزش‌های عصر کهن (عشق، دین، اخلاق) و نبود جایگزینی مناسب برای آن‌هاست. سمان می‌کوشد تا به عینیت‌گرایی پایبند باشد و تصویری جدا از سیطرة مفاهیم منفی تاریخی و نفرت خودجوش عرب‌ها از ملت امپراتوری استعمارگر ارائه دهد؛ ازاین‌رو به تمجید از آزادی، صداقت، احترام و سیطرة هنر و فرهنگ در انگلستان می‌پردازد، اما حجم تحولات و مشکلاتی که هر جامعه با آن روبه‌روست، حجم زیاد و متنوعی است و اثر فنی و ادبی نمی‌تواند بدان احاطه داشته و یا با عینیت‌گرایی و واقع‌بینی کامل بدان بپردازد؛ به همین دلیل، ارتباط اثر ابداعی با واقعیت‌ها یا جامعه، ارتباطی غیرمستقیم و به دور از تطابق و تناسب است.
ادبی
فرهاد رجبی؛ شهرام دلشاد؛ مقصود بخشش
دوره 14، شماره 46 ، خرداد 1397، صفحه 21-38
چکیده
رمان معاصر عربی بسیاری از سوژه‌های خود را وام‌دار داستان‌های فولکلور، افسانه‌ها، اساطیر و رویدادهای تاریخی است. داستان‌های هزار و یک شب، به عنوان یکی از این عناصر، نقش برجسته‌ای در این میان دارد و رمان‌های زیادی در اثر اقتباس، تقلید و یا الهام از آنها پدید آمده‌است که رمان مشهور رمل المایة از واسینی الأعرج از جملة آن‌هاست. ...
بیشتر
رمان معاصر عربی بسیاری از سوژه‌های خود را وام‌دار داستان‌های فولکلور، افسانه‌ها، اساطیر و رویدادهای تاریخی است. داستان‌های هزار و یک شب، به عنوان یکی از این عناصر، نقش برجسته‌ای در این میان دارد و رمان‌های زیادی در اثر اقتباس، تقلید و یا الهام از آنها پدید آمده‌است که رمان مشهور رمل المایة از واسینی الأعرج از جملة آن‌هاست. پژوهش حاضر در تلاش است در پرتو رویکرد «دریافت»، به بررسی این رمان بپردازد تا همگونی‌ها و ناهمگونی‌های بین رمان و افسانة هزار و یک شب را وارسی کند و دیدگاه یا خوانش‌های متفاوت رمان‌نویس را در ورای این زمینه‌های همگون و ناهمگون ارزیابی نماید. نتیجة پژوهش نشان می‌دهد واسینی با به‌کارگیری برخی عناصر ساختاری هزار و یک شب، فقط بر چهارچوب ساختاری یا محتوایی آن اکتفا نکرده و در اثر خود، تغییرات فراوانی را برحسب اندیشه و سبک شخصی پدید آورده‌است؛ ازاین‌رو، ساختار و محتوایی متفاوت از متن مبدأ پدید آورده و رمان را با قضایا و جریان‌های امروزی هماهنگ نموده‌است. واسینی به جای مصالحه با حکّام ظالم، به مناقشه و مقابله با آنها برخاسته و شهرزاد را از این حیث به باد انتقاد می‌گیرد. او حتی تاریخ‌نگارانی را که به جریان آزادی‌خواهی و مبارزه‌طلبی کمک نکرده‌اند، مورد انکار قرار می‌دهد.
ادبی
رضا ناظمیان؛ علی مظفری
دوره 14، شماره 46 ، خرداد 1397، صفحه 39-58
چکیده
اگر یک متن را بسان تکه‌های یک پازل به حساب بیاوریم، می‌توان گفت مسئلة اساسی در این پازل، ارتباط و همخوانی بین قطعات است. ساختارگرایان معتقدند یک متن، دارای بافت است. سازگاری میان اجزای این بافت، مسئله‌ای است که لازم است بدان پرداخته شود. آنان در واقع می‌خواهند رابطة یک جزء با جزئی دیگر را کشف کنند. ما در این مقاله به تحلیل و تطبیق ...
بیشتر
اگر یک متن را بسان تکه‌های یک پازل به حساب بیاوریم، می‌توان گفت مسئلة اساسی در این پازل، ارتباط و همخوانی بین قطعات است. ساختارگرایان معتقدند یک متن، دارای بافت است. سازگاری میان اجزای این بافت، مسئله‌ای است که لازم است بدان پرداخته شود. آنان در واقع می‌خواهند رابطة یک جزء با جزئی دیگر را کشف کنند. ما در این مقاله به تحلیل و تطبیق اصول ساختارگرایی بر دو رمان «قصة حبّ مجوسیة» اثر عبد الرحمان منیف و «چشم‌هایش» اثر بزرگ علوی خواهیم پرداخت؛ روش ما در این پژوهش، روش تحلیلی ـ تطبیقی (مکتب تطبیقی امریکایی) و استفاده از منابع کتابخانهای خواهد بود. سرانجام به این نتیجه خواهیم رسید که زن اثیری در هر دو رمان، نقش برجسته‌ای دارد و نیز «چشم» نقش بسزایی در رمانها ایفا می‌کند. همچنین به‌کارگیری فنون رماننویسی در دو رمان بسیار بارز است و در میان این فنون، سازگاری و همخوانی نیز وجود دارد؛ تا جایی که می‌توان گفت ساختار هر دو رمان، ساختاری مستحکم و هماهنگ است.
ادبی
حسین ابویسانی؛ حسین جوکار
دوره 14، شماره 46 ، خرداد 1397، صفحه 59-80
چکیده
نمایشنامة «پیگمالیون» اثر «جرج برنارد شاو» از نمایشنامه‌هایی است که به خاطر دوریِ مضمون آن از مشکلات سیاسی و اجتماعی و همچنین تمرکز آن بر بُعد انسانی، توجه بسیاری از ناقدان و پژوهشگران را به خود جلب کرده‌است. برنارد شاو در این نمایشنامه مشکل اختلاف طبقاتی جامعه را طرح نموده، و در خلال آن مشکل هنرمند در تمایز میان هنر و ...
بیشتر
نمایشنامة «پیگمالیون» اثر «جرج برنارد شاو» از نمایشنامه‌هایی است که به خاطر دوریِ مضمون آن از مشکلات سیاسی و اجتماعی و همچنین تمرکز آن بر بُعد انسانی، توجه بسیاری از ناقدان و پژوهشگران را به خود جلب کرده‌است. برنارد شاو در این نمایشنامه مشکل اختلاف طبقاتی جامعه را طرح نموده، و در خلال آن مشکل هنرمند در تمایز میان هنر و زندگی را نیز به نمایش گذاشتهاست. همچنین از طرف دیگر «توفیق الحکیم»، نمایشنامهای با همین عنوان، با تأثیرپذیری از نمایشنامة شاو نوشته که موضوع اصلی آن توجه به مشکل هنرمند یعنی تمایز میان هنر و زندگی است. این مقاله با روش توصیفی ـ تطبیقی به بررسی تطبیقی این دو نمایشنامه پرداخته و تأثیر تئاتر غربی را بر تئاتر عربی نشان می‌دهد. این مقایسه نیز براساس یکی از ویژگی‌های مکتب سمبولیسم یعنی چالش میان هنر و زندگی انجام شدهاست؛ نتیجههای بهدستآمده از پژوهش نشان می‌دهد که هیگینز و پیگمالیون از شخصیتهای اصلی و هنرمند دو نمایشنامه، موفقیت در هنر را بر زندگی و سرنوشت دو زن داستان یعنی الیزا و گالاتیا ترجیح میدهند.
ادبی
سعدالله همایونی؛ عدنان طهماسبی؛ نجمه محیایی
دوره 14، شماره 46 ، خرداد 1397، صفحه 81-102
چکیده
آشنایی‌زدایی یکی از شگردهای ادبی است که پژوهش‌های اسلوب‌شناسی دربارة متون ادبی بر پایة آن استوار است. مراد از آشنایی‌زدایی عدول از ساختار رایج زبانی و انتخاب ساختاری براساس معیارهای ادبی و ویژه است. در این میان، بدر شاکر السیاب از جمله شاعرانی است که برای پویایی و غنای هرچه بیشتر زبان شعری خود، بدین شگرد ادبی روی می‌آورد و توجه ...
بیشتر
آشنایی‌زدایی یکی از شگردهای ادبی است که پژوهش‌های اسلوب‌شناسی دربارة متون ادبی بر پایة آن استوار است. مراد از آشنایی‌زدایی عدول از ساختار رایج زبانی و انتخاب ساختاری براساس معیارهای ادبی و ویژه است. در این میان، بدر شاکر السیاب از جمله شاعرانی است که برای پویایی و غنای هرچه بیشتر زبان شعری خود، بدین شگرد ادبی روی می‌آورد و توجه و احساس خوانندگان اشعار خویش را به‌ویژه با قصیدة زیبای «سرودة باران» برمیانگیزد؛ بهطوریکه مخاطبِ وی، لذت ادبی فراوانی را تجربه می‌کند. بدر شاکر السیاب در این شاهکار، از پدیدة آشنایی‌زدایی ترکیبی و جانشینی به صورت برجسته و ماهرانه بهره بردهاست، بهطوریکه شعر وی به کمک اقسام مختلف آشنایی‌زدایی از قبیل حسآمیزی، جانبخشی، تشبیه، استعاره، طنز و... به زیبایی و قدرت الهامبخشی وافری دست یافته و از این راه تابلویی زیبا از صحنههای بینظیر و درهمتنیده را به مخاطب عرضه می‌کند. پژوهش حاضر تلاشی است تا موضوع مذکور را با خوانشی متنی بررسی کند و از این رهگذر به واکاوی الفاظ و ترکیبهای زبانی بپردازد که از نظر معناشناختی، اسلوبی و زیباییشناختی از روابط بافتی زبان معیار عدول کردهاند.
ادبی
سید فضل الله میرقادری؛ موسی عربی؛ علی خطیبی
دوره 14، شماره 46 ، خرداد 1397، صفحه 103-118
چکیده
حرکت در تصاویر شاعرانه بازتابی از روح شاعر و تجسمی از خاطره‌ها و احساسات قلبی و عقلی وی است. عادت‌کردن انسان به تصاویر جامد می‌تواند از تأثیر آن بکاهد و یا مانع دیدن آنها شود. این حرکت و جنبش است که عادت را می‌شکند و زیبایی را به تصویر بازمی‌گرداند. عبدالعزیز سعود البابطین نیز مانند سایر شاعران تلاش کرد از طریق تصاویر شعری و ...
بیشتر
حرکت در تصاویر شاعرانه بازتابی از روح شاعر و تجسمی از خاطره‌ها و احساسات قلبی و عقلی وی است. عادت‌کردن انسان به تصاویر جامد می‌تواند از تأثیر آن بکاهد و یا مانع دیدن آنها شود. این حرکت و جنبش است که عادت را می‌شکند و زیبایی را به تصویر بازمی‌گرداند. عبدالعزیز سعود البابطین نیز مانند سایر شاعران تلاش کرد از طریق تصاویر شعری و تجربة شعوری خود و به کمک حرکت حاصل از افعال به‌کارگرفته‌شده، روح زندگی را در شعر خود بدمد. ما در این جستار تلاش کردیم تا چگونگی خلق تصاویر زنده و پویا رادر شعر او بررسی کنیم. ازآنجایی‌که افعال، نقش سازنده‌ایی در حرکت و پویایی تصاویر شاعرانه دارند، ما با استفاده از روش توصیفی ـ تحلیلی به چگونگی به‌کارگیری این افعال با انواع گوناگونش پرداختیم. نتیجة پژوهش نشان می‌دهد شاعر از فعل‌های حرکتی انتقالی، حرکتی منتهی به سکون و حرکتی موضعی استفاده کرده‌است. در این میان از افعال حرکتی انتقالی مانند «رفت‌وآمد» بیشتر از افعال حرکتی منتهی به سکون و موضعی استفاده کرده که شاید این مسئله به دلیل سفرهای زیاد شاعر باشد. همچنین وی رویدادهای انسانی را به جامدات و پدیده‌های طبیعی شاخص نسبت داده و حالت‌های روانی و ذهنی خاص خود را به کمک آن مجسم نموده‌است. به‌ویژه اینکه شاعر از افعالی استفاده می‌کند که با پدیده‌های طبیعی پویا ارتباط داشته باشد تا بتواند حرکت و پویایی را به تصویر شعری بیفزاید.
ادبی
فرامرز میرزایی؛ یدالله هنری لطیف پور؛ mahboobeh rahbartejarat
دوره 14، شماره 46 ، خرداد 1397، صفحه 119-140
چکیده
إنّ القراءة السیاسیة للروایة تساهم فی فهم السلوک السیاسی للمجتمع، لأنّها مرآة تعکس حقائقه. والعنف السیاسی بنوعیه الجماعی والحکومی من القضایا الهامة فی الفکر السیاسی المعاصر. فیعتقد المنظّر السیاسی الأمریکی «تیدروبرت جیر» بأنّ الحرمان النسبی یخلق العنف السیاسی الجماعی الذی یؤدّی إلی قیام المحرومین باعمال العنف. والمنظّر ...
بیشتر
إنّ القراءة السیاسیة للروایة تساهم فی فهم السلوک السیاسی للمجتمع، لأنّها مرآة تعکس حقائقه. والعنف السیاسی بنوعیه الجماعی والحکومی من القضایا الهامة فی الفکر السیاسی المعاصر. فیعتقد المنظّر السیاسی الأمریکی «تیدروبرت جیر» بأنّ الحرمان النسبی یخلق العنف السیاسی الجماعی الذی یؤدّی إلی قیام المحرومین باعمال العنف. والمنظّر السیاسی الآخر "تاسیت"، کان یعتقد أنّ العنف الحکومی یخلق التقاعس والانعزال اللذین بدورهما یؤدّیان إلى تشدید العنف السیاسی، فمن هذا المنطلق تأتی دراسة روایة "نجمة أغسطس" لصنع الله إبراهیم، الکاتب المصری الشهیر، لتلقی الضوء علی الخفایا السیاسیة لها لأنّها تعکس، فنیاً، کلا العنفین الجماعی والحکومی للمجتمع المصری فی الستینات من القرن العشرین. إذن ما هی أسباب کلا العنفین فی هذه الروایة وما هی رموزهما وما هی آلاثار المترتبة علیهما؟ فمن خلال الدراسة التحلیلیة الوصفیة للروایة واستناداً على آراء تید روبرت جیر یتّضح أنّ الحرمان بأنواعه السیاسی والاقتصادی والاجتماعی أهمّ دوافع الشخصیات الروائیة للمشارکة فی محاولة إغتیال عبدالناصر وبناء علی آراء تاسیت یتّضح أنّ الإنفعال والإعتزال وعدم الثقة والنفاق وسوء الظن وانحراف اللغة، من آثار العنف الحکومی السلبیة فی هذه الروایة، وأنّ مصدر الحرمان یتجلّی فی إستبداد عبد الناصر وهو السبب الرئیس للعنف الحکومی فی روایة نجمة اغسطس.
ادبی
بی بی راحیل سن سبلی؛ سید حسن فاتحی
دوره 14، شماره 46 ، خرداد 1397، صفحه 141-160
چکیده
إدوارد سعید من أهمّ المنظّرین لنقد مابعد الإستعماریة، عرّف فی کتابه الشهیر «صور المثقف» الأدوار التی تقوم بها الشخصیة المثقفة فی المجتمع. المنهج المُتبّع فی هذا البحث هو المنهج الوصفیّ ـ التحلیلیّ ویهدف إلی دراسة علاقة المثقف بالسلطة والمرأة والمجتمع والدین فی روایة «ذاکرة الماء» للروائی الجزائری، واسینی الأعرج وفقاً ...
بیشتر
إدوارد سعید من أهمّ المنظّرین لنقد مابعد الإستعماریة، عرّف فی کتابه الشهیر «صور المثقف» الأدوار التی تقوم بها الشخصیة المثقفة فی المجتمع. المنهج المُتبّع فی هذا البحث هو المنهج الوصفیّ ـ التحلیلیّ ویهدف إلی دراسة علاقة المثقف بالسلطة والمرأة والمجتمع والدین فی روایة «ذاکرة الماء» للروائی الجزائری، واسینی الأعرج وفقاً لآراء إدوارد سعید. النتائج تدلّ علی أنّ المثقفین فی هذه الروایة قد إتّخذوا مناهج مختلفة فی قبال السلطة السیاسیة والدینیّة کالمعارضة والمماشاة والهجرة والحیاد والصمت وکانوا ینظرون إلی المرأة، نظرة جسدیة إیروتیکیّة أو لیبرالیّة أو إنسانیّة وکانت صورتهم مشوّهة فی المجتمع، لأنّهم قد طرحوا الدین جانباً فی حیاتهم الشخصیّة أو تمسّکوا بالأصولیّة المتطرفة وأیضاً بسبب فقدان حریّة التعبیر وهیمنة الجهل واللاوعی والإشاعات والخرافات فی المجتمع لم یقبل الناس الشخصیات المثقفة وأقوالهم وأدّی هذا الأمر إلی تهمیشهم وإبتعادهم عن المجتمع.
ادبی
بهروز قربان زاده؛ جواد محمدزاده؛ رسول فتحی مظفّری
دوره 14، شماره 46 ، خرداد 1397، صفحه 161-182
چکیده
عالج هذا البحث حسب المنهج الوصفی ـ التحلیلی ومن منظار الأسلوبیة، جمالیات الملامح المتمیّزة لقصیدة "اللامیة الفخریة" فی المستویات: الصوتیة، والمعجمیة، والنحویة، والدلالیة والفکریة. فی المستوی الصوتی، تبیّن أنّ الشاعر قد حظی باستخدام الصوامت والمصوتات ذات الصفات المجهورة مثل "الألف واللام" لیخلق نمطاً من أنماط الموازنة بین الموسیقی ...
بیشتر
عالج هذا البحث حسب المنهج الوصفی ـ التحلیلی ومن منظار الأسلوبیة، جمالیات الملامح المتمیّزة لقصیدة "اللامیة الفخریة" فی المستویات: الصوتیة، والمعجمیة، والنحویة، والدلالیة والفکریة. فی المستوی الصوتی، تبیّن أنّ الشاعر قد حظی باستخدام الصوامت والمصوتات ذات الصفات المجهورة مثل "الألف واللام" لیخلق نمطاً من أنماط الموازنة بین الموسیقی الداخلیة وفحوی القصیدة. فی المستوی المعجمی، أثبت البحث أنّ الشاعر قد استخدم ضمیر "الأنا" المتکلّم من أجل الوحدة الموضوعیة فی القصیدة؛ حیث إنّ تواتره ـ بالإضافة إلی خلق الملمح الأسلوبی ـ قد أدّی إلی إثبات استعلاء الشاعر ونرجسیته. یُعدّ تقدیم ما حقّه التأخیر والاعتراض من أهمّ الظواهر المنزاحة عن المعیار النحوی وتکمن جمالیاتهما فی حصر المعانی النرجسیة وتخصیصها لدی الشاعر، علاوة علی ذلک، لهما غایة من التأثیر والمفاجئة فی المتلقّی. أمّا الاستعانة المنشودة بالعناصر اللغویة (الاستعارة والتشبیه و...) وخلق الصور المخیّلة والعاطفیة، والتأکد علی الاستعلاء وإثبات النمطین من النرجسیة فهی من السمات الأسلوبیة الأخری فی التعبیر عن المعانی الفخریة والتغنّی بها.
محمد جواد پورعابد
دوره 14، شماره 46 ، خرداد 1397، صفحه 183-200
چکیده
فیلمها در شکل‌گیری شخصیت کودکان و تربیت آنان بر اساس آموزه‌های اسلامی و سنت‌های کشورهای منطقۀ خلیج فارس نقش بسزایی دارد. در این میان، اهمیت ترجمۀ فیلمها کمتر از خود فیلمها نیست؛ زیرا با ترجمۀ فیلم‌هایی با رویکرد اسلامی و سنتی، می‌توان کودکان را بر اساس اصول اسلامی تربیت نمود و از حریم خانواده در برابر تهاجم فرهنگی فیلم‌های ...
بیشتر
فیلمها در شکل‌گیری شخصیت کودکان و تربیت آنان بر اساس آموزه‌های اسلامی و سنت‌های کشورهای منطقۀ خلیج فارس نقش بسزایی دارد. در این میان، اهمیت ترجمۀ فیلمها کمتر از خود فیلمها نیست؛ زیرا با ترجمۀ فیلم‌هایی با رویکرد اسلامی و سنتی، می‌توان کودکان را بر اساس اصول اسلامی تربیت نمود و از حریم خانواده در برابر تهاجم فرهنگی فیلم‌های غربی محافظت کرد. بدین ترتیب میان زبان عربی و محافظت از فرهنگ مردم منطقه پیوند عمیقی وجود دارد. به‌ویژه اینکه زبان عربی، عنصر مشترک کشورهای اسلامی است. دانشجویان این رشته با به‌دست‌آوردن مهارت، می‌توانند در برابر آسیب‌های جهانی‌شدن (به‌ویژه تهاجم فرهنگی غرب با تولید فیلم‌های غیراخلاقی) بایستند؛ به شرطی که با حضور در دوره‌های آموزشی و توانبخشی نوین، دانش و مهارت لازم را در ترجمه کسب کنند. متصدیان امر نیز می‌توانند با تشویق آنان به شرکت در کارگاه‌های ترجمه، گنجاندن واحد‌های ویژۀ ترجمه در سرفصل واحد‌های درسی رشتۀ زبان و ادبیات عربی و ایجاد زمینه برای مشارکت گستردۀ دانشجویان در فعالیت‌‌هایی در سطح ملی، منطقه‌ای و جهانی به آنها کمک کنند تا آموزۀ‌های خود را به کار ببندند. انجام این کارها از این نظر اهمیت دارد که قشر گسترده‌ای از عرب‌زبانان منطقه، فیلم‌های ایرانی دوبله‌شده به زبان عربی را به دلیل تناسب با فضای خانواده‌شان تماشا می‌کنند. این جستار، نخست به اهمیت زبان عربی و فرهنگ اسلامی و ملی مردم منطقه اشاره می‌کند، سپس بر ضرورت مشارکت در ترجمۀ فیلمها تاکید می‌ورزد و در پایان از نقش بسزای مراکز آموزشی در ایجاد کارآفرینی برای دانشجویان و نیز گسترش فرهنگ اسلامی و ملی کشورهای منطقه سخن می‌گوید.
