ادبی
فاطمه بخیت؛ سعید بزرگ بیگدلی؛ ناصر نیکو بخت؛ کبری روشنفکر
دوره 10، شماره 33 ، اسفند 1393، صفحه 1-16
چکیده
نشانهشناسی، رویکرد نقدی نوینی است که با خوانش و نقد متون ادبی برخی عناصر آن را مانند عنوان، با شیوههای جدید ارزیابی میکند. عنوان، اشاره نخستینی است که خواننده، کلید معنا را فشردهوار در یک یا چند واژه مییابد و امکان ورود به اعماق متن را، بهمنظور گشودن رمزگانهای آن، پیدا میکند؛ بهطوریکه از طریق متن به مفهوم عنوان پی ...
بیشتر
نشانهشناسی، رویکرد نقدی نوینی است که با خوانش و نقد متون ادبی برخی عناصر آن را مانند عنوان، با شیوههای جدید ارزیابی میکند. عنوان، اشاره نخستینی است که خواننده، کلید معنا را فشردهوار در یک یا چند واژه مییابد و امکان ورود به اعماق متن را، بهمنظور گشودن رمزگانهای آن، پیدا میکند؛ بهطوریکه از طریق متن به مفهوم عنوان پی میبرد. براین اساس، این مقاله، نشانهشناختی دو عنوان شعری «رساله من المنفى» اثر محمود درویش و «نامه» اثر احمد شاملو، و همچنین تطبیق واژۀ «نامه» در عنوان این دو تحلیل و بررسی میکند؛ رویکرد این جستار، توصیفی ـ تحلیلی و بر مبنای مکتب امریکایی ادبیات تطبیقی است. نتایج بیانگر آن است که واژه «نامه» پیامی را به خواننده منتقل میکند که حاکی از بیان اوضاع اجتماعی است که این دو شاعر در آن زندگی میکنند. محمود درویش شرایط میلیونها انسان را نشان میدهد که در اثر زیادهخواهی عدهای از سرزمین خود آواره گشتهاند و قربانی ستم، تجاوز و وحشیگری آنان شدهاند و برای رسیدن به حقوق ازدسترفته خود و زندگی عادلانه مبارزه میکنند و شاملو نیز ستمی بر مردمان سرزمینش را روایت میکند که آنان را از حقوق انسانیشان محروم و رام حاکمیتی جبار کردهاست.
ادبی
فرامرز میرزایی؛ مرتضی قائمی؛ مجید صمدی
دوره 10، شماره 33 ، اسفند 1393، صفحه 17-31
چکیده
شعر انقلابی، نه به خاطر مضامین سیاسیاش، بلکه به خاطر چهارچوب هنریاش، برتر و ارزشمند است، زیرا مردم عموما با مفاهیم سیاسی آشنا هستند، این تنها بیان هنرمندانه و زیبای زبانی است که شعر را برتر مینماید. برداشت نادرست از اینکه شعر سیاسی، به منظور برانگیختن مردم به شورش، بایستی به زبان ودرک عمومی آنان نزدیک باشد، موجب گردید تا قصاید ...
بیشتر
شعر انقلابی، نه به خاطر مضامین سیاسیاش، بلکه به خاطر چهارچوب هنریاش، برتر و ارزشمند است، زیرا مردم عموما با مفاهیم سیاسی آشنا هستند، این تنها بیان هنرمندانه و زیبای زبانی است که شعر را برتر مینماید. برداشت نادرست از اینکه شعر سیاسی، به منظور برانگیختن مردم به شورش، بایستی به زبان ودرک عمومی آنان نزدیک باشد، موجب گردید تا قصاید سیاسی مبتذلی سروده شود که فارغ از هر نوع ذوق ادبی وبدور از عنصر «هنجارگریزی» باشد. فاروق جویده، شاعر متعهد مصری، در اشعار سیاسی ـ انقلابی خود، به منظور تسخیر قلب مخاطبان و تحت تاثیر قرار دادن ایشان، از این پدیده، بسیار بهره میبرد. پس او چگونه هنجارگریزی را در گفتمان انقلابی اشعارش به کار گرفته است؟ از آنچه در این مقال مورد پژوهش واقع شد، میتوان چنین نتیجهگیری کرد که هنجارگریزی در شعر انقلابی وی در هفت سطح معنایی، زمانی، نحوی، نوشتاری، زبانی، گویشی و واژگانی پدیدار میگردد و این در حالی است که جویده به هنجارگریزی آوایی اهمیتی نداده اما در هفت سطح مذکور به خوبی توانسته است تا با بهکارگیری قالبهای هنجارگریز توجه مخاطبانش را به اهداف سیاسی، اعتراضی و انقلابی خود جلب نماید.
ادبی
دوره 10، شماره 33 ، اسفند 1393، صفحه 57-76
چکیده
أدعیة الإمام السجاد (ع) من حیث الأسلوب تختلف عمّا سواها من آثار الأئمة المعصومین (ع) التی وصلت إلینا. الإمام السجاد (ع) فی کتاب الصحیفة، فتح فصلا جدیدا فی الأدب یُسمّی أدب الدعاء، حیث یُعتبَر هذا الأدب من أبرز وأجمل النصوص العربیة. ما أُودع فی هذا الکتاب من تشبیهات، واستعارات، وکنایات، یعرض صورا فنیّة رائعة تدلّ علی مدی اهتمام الإمام ...
بیشتر
أدعیة الإمام السجاد (ع) من حیث الأسلوب تختلف عمّا سواها من آثار الأئمة المعصومین (ع) التی وصلت إلینا. الإمام السجاد (ع) فی کتاب الصحیفة، فتح فصلا جدیدا فی الأدب یُسمّی أدب الدعاء، حیث یُعتبَر هذا الأدب من أبرز وأجمل النصوص العربیة. ما أُودع فی هذا الکتاب من تشبیهات، واستعارات، وکنایات، یعرض صورا فنیّة رائعة تدلّ علی مدی اهتمام الإمام بهذه الصناعات الأدبیة والبلاغیة. کما أنّ استخدام بعض الصناعات البدیعیة کالسجع، والجناس، وحسن النسق، و... أضفی إیقاعا داخلیا علی¬کلام الإمام ممّا ساهم فی جمالیّة نص هذا الکتاب. یهدف هذا المقال وبنظرة بلاغیة إلی نقد وتحلیل جمالیات هذه الصناعات فی أدعیة 23، و 24، و 25 من الصحیفة السجادیة. هذه الدراسة تعتمد المنهج الوصفی التحلیلی وترید أن تدرس وتبین الجوانب الجمالیة للصناعات البیانیة وبعض الصناعات البدیعیة المؤثرة فی إضفاء الموسیقی الداخلیة علی کلام الإمام (ع).
حجت رسولی؛ سمیه شجاعی؛ خدیجه شاه محمدی
دوره 10، شماره 33 ، اسفند 1393، صفحه 77-95
چکیده
لقد کتب ابن سینا بدءاً قصةَ حی بن یقظان باللغة العربیة ثم کتبها فیما بعد علماء آخرون باللغة ذاتها؛ منهم ابن طفیل. لقد سعى کتّاب هذه القصة، کلٌّ بأسلوبه الموقوف علیه، إلى أن یجعلوا من هذه القصة مطیّةً لمعرفة الله معرفةً عقلیة. صحیح أن بنیة القصة الآنفة الذکر لابن سینا تتباین عن القصة التی کتبها ابن طفیل تبایناً واضحاً، إلا أن مضمونهما ...
بیشتر
لقد کتب ابن سینا بدءاً قصةَ حی بن یقظان باللغة العربیة ثم کتبها فیما بعد علماء آخرون باللغة ذاتها؛ منهم ابن طفیل. لقد سعى کتّاب هذه القصة، کلٌّ بأسلوبه الموقوف علیه، إلى أن یجعلوا من هذه القصة مطیّةً لمعرفة الله معرفةً عقلیة. صحیح أن بنیة القصة الآنفة الذکر لابن سینا تتباین عن القصة التی کتبها ابن طفیل تبایناً واضحاً، إلا أن مضمونهما ینبنی على محور واحد، أیْ إدراک وجود الله تعالى. والآن أمامنا مسألة ما هی الاشتراکات فی محتوى تینک القصتَین وما هی الجوانب الفردیة لکل منهما، وما هی العلاقة بین محتوى القصة المکتوبة بقلم ابن طفیل مع قصة ابن سینا؟ إنّ هذه المقالة، مستندةً إلى ترجمة هذین العملین إلى اللغة الفارسیة، تتناول المقارنة بینهما ودراستهما ومعرفة الوجوه المضمونیة المشترکة والمتباینة فیهما، ثمّ بعد ذلک تُمسِک بإزمیل النقد متطرقة إلى الآراء والرؤى التی عُرضِت حولهما؛ من مثل عدم تشابه ذینک الأثرین إلّا لفظاً وعنواناً وسماتٍ فلسفیةً. تتغیّا هذه الدراسة، منتهجةً نهج التحلیل المضمونی للنص واستناداً إلى آراء أهل الرأی، من خلال دراستها العلاقةَ المضمونیة بین العملَین والإجابة عن السؤال المعروض، أن تتناول بالدرس افتراضَ أنّ ابن طفیل اتّخذ من مضمون عمل ابن سینا کنظریةٍ أساساً لعمله، وألبسها صبغة عملیة؛ على الشکل التالی: کأنّ ابن سینا طَرح فرضیةً ثمّ أَثبتها ابن طفیل فیما بعد وبذل جهده فی بسطها وتبیینها.
ادبی
فاطمه علی نژاد چمازکتی؛ سعیده میرحق جو لنگرودی؛ فروغ رحیمی؛ مرضیه کهندل جهرمی
دوره 10، شماره 33 ، اسفند 1393، صفحه 97-117
چکیده
التعاون العلمی من السمات الرئیسة فی نظام البحوث و یعد مؤشرا من مؤشرات دراسة قیمة المقالات العلمیة. تلیه آثار ایجابیة مثل تبادل مفید للآراء و النظرات؛ استعمال مهارات الکتاب المشارکین، زیادة رغبة الباحثین للقیام بالأعمال العلمیة المتنوعة و زیادة جودة المقالات المشترکة. أجری هذا البحث بغیة دراسة مؤشرات مختلفة من الکتاب المشارکین ...
بیشتر
التعاون العلمی من السمات الرئیسة فی نظام البحوث و یعد مؤشرا من مؤشرات دراسة قیمة المقالات العلمیة. تلیه آثار ایجابیة مثل تبادل مفید للآراء و النظرات؛ استعمال مهارات الکتاب المشارکین، زیادة رغبة الباحثین للقیام بالأعمال العلمیة المتنوعة و زیادة جودة المقالات المشترکة. أجری هذا البحث بغیة دراسة مؤشرات مختلفة من الکتاب المشارکین فی مجلة الجمعیة العلمیة الإیرانیة للغة العربیة و آدابها، فی الفترة 2012-2013. تبین النتیجة أنها کتبت ستون مقالة لمدة عامین و انتشرت أربعون مقالة منها باللغة الفارسیة و عشرون مقالة باللغة العربیة. حوالی ستین بالمئة من المقالات ألِّفت من قبل الأساتذة و أعضاء هیئة التدریس و بمساهمة المؤلفَین و تبین أنَّ للثمانیة و السبعین بالمئة من کتّاب المجلة علاقاتٍ کتابیة.تدل النتائج علی أن متوسط نسبة المشارکة فی هذا العام أقل من خمس بالمئة و یمثل انخفاض درجة التعاون المجموعی بین کتاب المجلة. أُلِّفَت اثنانِ و أربعون مقالةً منها بمشارکةِ کاتبَینِ زمیلینِ من جامعة واحدة و فقط فی إحدی عَشرةَ مقالة، تعاون الکتاب المختلفون من جامعات شتی. هذا الأمر یمثل انعدام التعاون بین الکتاب الآکادیمیین. توضح أیضا هذه الدراسة أن جامعة تربیت مدرس، الخوارزمی، و الرازی لکل منها ست مقالات و لها المکانة الأولی فی إنتاج أکثر المقالات. فی هذا الصدد، تعد الدکتورة کبری روشنفکر، کاتبة کثیرةَ الانتاج بین کتاب هذه المجلة، التی کَتَبت ثلاث مقالات منها. إن کتّاب المجلة یستفیدون فی مقالتهم من الکتب أکثر من المنابع الأخری نحو المجلات، المواقع الالکترونیة و... و کان معدل الإحالات إلی مقالة 15/24 إحالة و قدیکون معدل الإحالات لأی عدد المجلة 12/181 إحالة.
ادبی
دوره 10، شماره 33 ، اسفند 1393، صفحه 119-143
چکیده
الشهید والشهادة من الموضوعات التی تحتل مکانة سامیة فی الفکر الإسلامی، و تطرّق الکثیر من الأدباء والشعراء فی نتاجهم إلی هذا الموضوع. ومن أبرز الشعراء المعاصرین ومراجع الشیعة العظام الذین عالجوا هذا الموضوع فی أشعارهم هو العلامة محمد حسین فضل الله. والباحثان فی هذه الدراسة بصدد الإجابة علی السؤالین التالیینِ: من هم الشهداء الذین ...
بیشتر
الشهید والشهادة من الموضوعات التی تحتل مکانة سامیة فی الفکر الإسلامی، و تطرّق الکثیر من الأدباء والشعراء فی نتاجهم إلی هذا الموضوع. ومن أبرز الشعراء المعاصرین ومراجع الشیعة العظام الذین عالجوا هذا الموضوع فی أشعارهم هو العلامة محمد حسین فضل الله. والباحثان فی هذه الدراسة بصدد الإجابة علی السؤالین التالیینِ: من هم الشهداء الذین شغلوا حیزا واسعا فی نتاج الشاعر وما هی مواصفاتهم التی جلبت انتباه الشاعر؟ وما یمیّز شعر العلامة فضل الله حول الشهید والشهادة عن سائر الشعراء، ویدلّ علی مدی أهمیّة هذه الدراسة، اهتمام الشاعر بشهداء کانوا قادة للدین والفکر فی عصرهم، منهم الشهید محمد باقر صدر وأخته بنت الهدی صدر و بعض قادة حزب الدعوة الإسلامیة حیث کان لهؤلاء الشهداء دورٌ بارزٌ فی حثّ الشعب وتنویرهم ضد الظلم والاستعمار بأفکارهم النیّرة.بما أنّ الشاعر قضی شطرا من عمره الشریف فی العراق فمن الطبیعی أن یکون معظم شعره حول الشهداء الذین کانوا علماء و قادة للدین والفکر فی العراق، کما یذکر أحیانا شهداء لبنان و فلسطین وایران؛ والشاعر فی نظرته إلی الشهید یستوحی أفکاره من القرآن الکریم وثقافة عاشوراء. وإنّنا فی هذه الدراسة بالترکیز علی دیوان "قصائد للإسلام والحیاة" و حسب المنهج الوصفی – التحلیلی، سوف نعالج هذا الجانب من شعر العلامة فضل الله بالنقد والتحلیل.