ادبي
فاطمه بخيت؛ سعيد بزرگ بيگدلي؛ ناصر نيکو بخت؛ کبري روشنفکر
المجلد 10، العدد 33 ، أغسطس 1436، الصفحة 1-16
المستخلص
السيميائية تتناول دراسة النصوص الأدبية و عناصرها دراسة دلالية بأساليب جديدة. فمنها العنوان الذي يعتقد النقاد أنّه أول إشارة تواجه المتلقي و مفتاح دلالي يختزل بنية النص في کلمة أو عدة کلمات، و عن طريقه يمکن للقارئ الغوص في أعماق النص من أجل فک رموزه و الوصول إلى دلالاته. لذا أولوه عناية خاصة لکونه علامة سيميائية تتموضع في أعلى النص ...
أكثر
السيميائية تتناول دراسة النصوص الأدبية و عناصرها دراسة دلالية بأساليب جديدة. فمنها العنوان الذي يعتقد النقاد أنّه أول إشارة تواجه المتلقي و مفتاح دلالي يختزل بنية النص في کلمة أو عدة کلمات، و عن طريقه يمکن للقارئ الغوص في أعماق النص من أجل فک رموزه و الوصول إلى دلالاته. لذا أولوه عناية خاصة لکونه علامة سيميائية تتموضع في أعلى النص لتشير إلى مضمونه و محتواه العام. بناءً على ذلک، تسعى هذه المقالة لدراسة العنوانين الشعريين "رسالة من المنفى" لمحمود درويش، و "نامه" لأحمد شاملو دراسة سيميائية و مقارنة دلالة کلمة "رسالة" بينهما، و ذلک وفق المنهج الوصفي - التحليلي، و في ضوء المدرسة الأمريکية في الأدب المقارن. نتائج الدراسة تشير إلى أنّ کلمة "رسالة" تدل على أنّ الشاعرين يريدان أن ينقلا للقارئ رسالة تُعبر عن الأوضاع الاجتماعية التي يعيشان فيها. فمحمود درويش يشير إلى الأوضاع الاجتماعية التي يعاني منها ملايين الناس بسبب حب السيطرة والتملک، و تشرد العديد منهم من أرضهم و وطنهم، و أصبحوا ضحية الظلم لسنوات طويلة. فجاهدوا من أجل الوصول إلى حقوقهم الإنسانية المهضومة و الحياة تحت ظل المساواة؛ و شاملو أيضاً في شعره يروي حکاية الاستبداد الذي أصاب الناس في المجتمعات، و حرمهم حقوقهم الإنسانية. اذن شعره صرخة ضد الظلم و محاولة لکسر السلاسل التي تقيد أبناء شعبه. بناءً على هذا يمکن القول إنّ دلالة کلمة "رسالة" قد لاتخرج کثيراً عن المعنى الذي يمکن أن نفهمه من هذه الکلمة، سوى أنّ النص هو الذي يحدد مضمون الرسالة.
ادبي
فرامرز ميرزايي؛ مرتضي قائمي؛ مجيد صمدي؛ زهرا کوچکي نيت
المجلد 10، العدد 33 ، أغسطس 1436، الصفحة 17-31
المستخلص
لايتميز الشعر السياسي الثوري بمضامينه السياسية فحسب، بل بنسجه الفني الذي يجعل الکلمة الشعرية عليا، لأن المعاني السياسية مطروحة في الشارع العام يعرفها الجميع، فالأداء اللغوي الجميل هو الفاصل الذي يرفع الشعر دون الآخر. فالاستنتاج الخاطئ من الاعتقاد السائد بکون الشعر السياسي قريباً من لغة الشعب اليومية ليؤثر في الشارع العام أدي ...
أكثر
لايتميز الشعر السياسي الثوري بمضامينه السياسية فحسب، بل بنسجه الفني الذي يجعل الکلمة الشعرية عليا، لأن المعاني السياسية مطروحة في الشارع العام يعرفها الجميع، فالأداء اللغوي الجميل هو الفاصل الذي يرفع الشعر دون الآخر. فالاستنتاج الخاطئ من الاعتقاد السائد بکون الشعر السياسي قريباً من لغة الشعب اليومية ليؤثر في الشارع العام أدي في أحايين کثيرة، إلي إنشاد قصائد سياسية مبتذلة و آنية دون الاستمتاع بجوهر الشعر الفني الذي يکمن في الخروج عن المألوف أو ما يسمي اليوم بـ«الانزياح الشعري». هذا العرض الفني الرفيع هو ما استمتع به الشاعر المصري الملتزم «فاروق جويدة» في شعره السياسي الثوري للوصول إلي قلوب مخاطبيه. فکيف وظف الانزياح في خطابه الثوري لشعره؟ نستنتج مما بحثنا أن ظاهرة الانزياح تظهر في شعر جويده الثوري في سبعة مستويات: الدلالية و الزمنية و الترکيبية و الکتابية و اللغوية و الأسلوبية و اللهجية فيقع القسم الرئيس منها في المستوي الدلالي و أنه لميهتم بالمستوي الصوتي، و استطاع في کل ذلک أن يحسن استخدامها في استجلاب اهتمام الشعب بالمنظورات السياسية و الاحتجاجية و الثورية.
ادبي
سيد اسماعيل حسيني اجداد
المجلد 10، العدد 33 ، أغسطس 1436، الصفحة 33-56
المستخلص
نظرية نـورمن فرکلاف يکي از رويکردهاي تحليل گفتمان انتقادي در نقد ادبيات داستاني است که متون را در سه سطح توصيف، تفسير، و تبيين، بررسي ميکند.در اين جستار، سعي بر اين است که دو داستان «خسرو» اثر عبدالحسين وجداني و «نخستين جام» اثر مصطفي لطفي منفلوطي به دليل هماننديهاي نسبتاً آشکار و متعدد در ساختار داستان سرگذشت قهرمانان، ...
أكثر
نظرية نـورمن فرکلاف يکي از رويکردهاي تحليل گفتمان انتقادي در نقد ادبيات داستاني است که متون را در سه سطح توصيف، تفسير، و تبيين، بررسي ميکند.در اين جستار، سعي بر اين است که دو داستان «خسرو» اثر عبدالحسين وجداني و «نخستين جام» اثر مصطفي لطفي منفلوطي به دليل هماننديهاي نسبتاً آشکار و متعدد در ساختار داستان سرگذشت قهرمانان، محتوا، و تفسير نهايي، با استفاده از نظرية نورمن فرکلاف در سه سطح توصيف، تفسير، و تبيين تحليل شود تا از اين طريق لايههاي مختلف معنا و درونماية آن کشف و بررسي گردد. اين پژوهش در پي آن است تا با شناخت تفاوتها و شباهتها در نظامها و وقايع اجتماعي به تبيين و تفسير آنها با استفاده از پديدههاي اجتماعي مشاهدهشده در درون اين نظامها بپردازد. نتايج بهدستآمده در تحليل اين دو داستان نشان ميدهد که بدبختيها و ناکاميهاي زندگي معتادان ريشه در استفاده نکردن از استعدادهاي ذاتي و شرايط مطلوب جامعة خويش دارد و ميتوان ميان اين مشکلات و پيامدهاي آنها ارتباط معنيداري برقرار کرد.
ادبي
حسن خلف؛ مرضيه آباد؛ سيد حسين سيدي؛ بلاسم محسني
المجلد 10، العدد 33 ، أغسطس 1436، الصفحة 57-76
المستخلص
در ميان آثار بهجامانده از معصومين (ع)، نيايشهاي امام سجاد (ع) به لحاظ سبک و اسلوب بيان از ديگر آثار متمايز است. امام سجاد با ارائه کتاب صحيفه، باب تازهاي از ادبيات موسوم به ادب دعا را گشودند که به لحاظ ادبي از نمونههاي برجسته و زيباي متون عربي به شمار ميرود. تشبيهها، استعارهها و کنايههايي که در اين کتاب آمده، تصويرهاي هنري ...
أكثر
در ميان آثار بهجامانده از معصومين (ع)، نيايشهاي امام سجاد (ع) به لحاظ سبک و اسلوب بيان از ديگر آثار متمايز است. امام سجاد با ارائه کتاب صحيفه، باب تازهاي از ادبيات موسوم به ادب دعا را گشودند که به لحاظ ادبي از نمونههاي برجسته و زيباي متون عربي به شمار ميرود. تشبيهها، استعارهها و کنايههايي که در اين کتاب آمده، تصويرهاي هنري زيبايي را به ارمغان آوردهاست که نشانگر اهميت بارز اين صنايع ادبي نزد آن حضرت است. همچنين استعمال برخي صنايع بديعي ازجمله سجع، جناس، حسن نسق و... نوعي ايقاع و موسيقي دروني به کلام امام بخشيدهاست که بيشازپيش به زيبايي متن و تأثير آن بر مخاطب ميافزايد.
اين مقاله در پي آن است تا با رويکرد بلاغي به نقد و تحليل زيباييشناختي اين صنايع در دعاهاي 23، 24 و 25 صحيفه سجاديه بپردازد. روش کار در اين پژوهش، توصيفي ـ تحليلي است و درصدد است تا به تحليل و تبيين جلوههاي زيبايي صنايع بياني و برخي از صنايع بديعي بپردازد که در توليد موسيقي دروني متن مؤثرند.
حجت رسولي؛ سميه شجاعي؛ خديجه شاه محمدي
المجلد 10، العدد 33 ، أغسطس 1436، الصفحة 77-95
المستخلص
داستان حي بن يقظان ابتدا توسط ابن سينا و سپس به همّت ديگر انديشمندان از جمله ابن طفيل به زبان عربي نوشته شد. نويسندگان اين داستان هر يک با سبک خاص خود کوشيده اند آن را محملي براي نحوه شناخت عقلي خداوند قرار دهند. اگرچه ساختار داستان مزبور به قلم ابن سينا با داستاني که ابن طفيل پرداخته است تفاوت هاي زيادي دارد، ولي درون مايه هر دو بر يک ...
أكثر
داستان حي بن يقظان ابتدا توسط ابن سينا و سپس به همّت ديگر انديشمندان از جمله ابن طفيل به زبان عربي نوشته شد. نويسندگان اين داستان هر يک با سبک خاص خود کوشيده اند آن را محملي براي نحوه شناخت عقلي خداوند قرار دهند. اگرچه ساختار داستان مزبور به قلم ابن سينا با داستاني که ابن طفيل پرداخته است تفاوت هاي زيادي دارد، ولي درون مايه هر دو بر يک محور که همان پي بردن به وجود باري تعالي است مبتني است. اکنون اين مسأله مطرح است که محتواي اين دو داستان چه وجوه مشترک و چه جنبه هاي منحصر به فردي دارد و رابطه محتواي داستان به قلم ابن طفيل با آن چه از ابن سينا برجاي مانده است چيست؟ اين مقاله با استفاده از ترجمه اين دو اثر، به مقايسه، بررسي و شناخت شباهت ها و تفاوت هاي محتوايي دو داستان پرداخته و سپس با ارائه ي آراء و نظراتي که پيرامون آن دو مطرح شده ـ مانند عدم شباهت اين دو، جز از لحاظ لفظ و عنوان و ويژگي هاي فلسفي ـ داستان¬هاي فوق را مورد نقد قرار داده است. اين پژوهش مي کوشد با روش تحليل محتواي متن و بر اساس ديدگاه هاي صاحب نظران، ضمن بررسي ارتباط محتوايي ميان اين دو اثر و پاسخ به سؤال مطرح شده، اين فرضيه را بررسي کند که ابن طفيل، درون مايه اثر ابن سينا را به عنوان يک تئوري، مبناي کار خود قرار داده و وجهة عملي به آن بخشيده است؛ بدين نحو که گويي ابن سينا فرضيه اي را مطرح ساخته و ابن طفيل آن را اثبات و کوشيده است آن را بسط داده، تبيين نمايد.
ادبي
فاطمة علي نجاد جمازکتي؛ سعيدة ميرحق جو لنکرودي؛ فروغ رحيمي؛ مرضية کهندل جهرمي
المجلد 10، العدد 33 ، أغسطس 1436، الصفحة 97-117
المستخلص
اين پژوهش با هدف بررسي شاخصهاي مختلف همتأليفي نويسندگان مجله انجمن ايراني زبان و ادبيات عربي در سال 2012 تا 2013 صورت گرفتهاست. نتايج نشان ميدهد که در اين دو سال 60 مقاله به چاپ رسيده که 40 مقاله به زبان فارسي و 20 مقاله به زبان عربي نوشته شدهاست. حدود 60 درصد مقالات با مشارکت دو نويسنده انجام شده و نشاندهنده آن است که 78 درصد از نويسندگان ...
أكثر
اين پژوهش با هدف بررسي شاخصهاي مختلف همتأليفي نويسندگان مجله انجمن ايراني زبان و ادبيات عربي در سال 2012 تا 2013 صورت گرفتهاست. نتايج نشان ميدهد که در اين دو سال 60 مقاله به چاپ رسيده که 40 مقاله به زبان فارسي و 20 مقاله به زبان عربي نوشته شدهاست. حدود 60 درصد مقالات با مشارکت دو نويسنده انجام شده و نشاندهنده آن است که 78 درصد از نويسندگان مجله، روابط همنويسندگي دارند. ميانگين ضريب مشارکت در اين دو سال کمتر از 5/0 بودهاست که نشاندهنده ضعيف بودن ميزان همکاري گروهي بين نويسندگان اين مجله است. تعداد 42 مقاله با مشارکت نويسندگان همکار از يک دانشگاه تأليف شده و تنها در تأليف 11 مقاله، نويسندگاني از دانشگاههاي مختلف با هم همکاري نمودند و اين بيانگر نبودِ همکاري گروهي بيندانشگاهي نويسندگان است. دانشگاههاي تربيت مدرس، خوارزمي و رازي هرکدام با 6 مقاله به طور مشترک در جايگاه نخست بيشترين توليد مقاله ايستادهاند. کبري روشنفکر با 3 مقاله تأليفي به عنوان پرکارترين نويسندة اين مجله شناخته ميشود. ميانگين استناد براي هر مقاله 15/24 استناد و براي هر شماره 12/181 استناد است.
ادبي
حسين مهتدي؛ رسول بلاوي
المجلد 10، العدد 33 ، أغسطس 1436، الصفحة 119-143
المستخلص
از شاعران معاصر و مراجع تقليد عالم تشيع علامه محمدحسين فضلالله در ديوان خود اشعاري با مضامين ديني و اجتماعي درباره شهيد و شهادت و تأثيرگذاري آن بر جامعه سروده است. نگارندگان در اين مقاله در پي آن هستند تا مشخص کنند کدام دسته از شهيدان و با چه ويژگيهايي توجه شاعر را بيشتر به خود جلب کردهاست؟ آنچه اشعار علامه فضلالله را در مورد ...
أكثر
از شاعران معاصر و مراجع تقليد عالم تشيع علامه محمدحسين فضلالله در ديوان خود اشعاري با مضامين ديني و اجتماعي درباره شهيد و شهادت و تأثيرگذاري آن بر جامعه سروده است. نگارندگان در اين مقاله در پي آن هستند تا مشخص کنند کدام دسته از شهيدان و با چه ويژگيهايي توجه شاعر را بيشتر به خود جلب کردهاست؟ آنچه اشعار علامه فضلالله را در مورد شهيد و شهادت از ديگر شاعران متمايز کرده و بر اهميت تحقيق در اين زمينه ميافزايد، اين است که بيشتر اشعار او در اين مورد، مربوط به شهداي رهبران ديني و فکري روزگار او ازجمله شهيد محمدباقر صدر و خواهرش بنتالهدي صدر و چند تن از رهبران حزب الدعوة الإسلاميّة بودهاست که غالباً اين شهيدان با افکار و انديشههاي خود تأثير زيادي در جريانسازي و روشنگري مردم براي مبارزه با استبداد داشتند. ازآنجاکه شاعر نيمي از عمر خود را در عراق سپري کردهاست بيشتر اشعار او در مورد شهيدان انديشمند و رهبران ديني و فکري عراق است؛ همچنين در مواردي نيز از شهيدان لبنان، فلسطين و ايران سخن گفتهاست، و ديدگاه او دربارة شهيد برگرفته از آيات قرآن و فرهنگ عاشوراست. نگارندگان در اين مقاله با تکيه بر ديوان «قصائد للإسلام و الحياة» و با روش سبکشناسي به توصيف و تحليل اشعاري ميپردازند که علامه دراينباره سرودهاست.