علی أکبر فراتی
دوره 10، شماره 30 ، تیر 1393، صفحه 1-18
چکیده
لما تصفحنا شرح ابن أبی الحدید لنهج البلاغة، ونظرنا فیه من الناحیة اللغویة بوجه الدقة تبیّن لنا أنّ الشارح قد أقام شرحَه على أساسٍ من الشرح اللغوی.
و لما کان النقد المنصف البنّاء صونـًا للغة وحصنًا لها تجاه کل ما یمکن أن یصیبها فی مسار تطورها مع الزمان من الخطأ والزلّة، وبما أن ابن أبی الحدید کغیره من المصنفین والعلماء قد یخطیٔ أحیاناً ...
بیشتر
لما تصفحنا شرح ابن أبی الحدید لنهج البلاغة، ونظرنا فیه من الناحیة اللغویة بوجه الدقة تبیّن لنا أنّ الشارح قد أقام شرحَه على أساسٍ من الشرح اللغوی.
و لما کان النقد المنصف البنّاء صونـًا للغة وحصنًا لها تجاه کل ما یمکن أن یصیبها فی مسار تطورها مع الزمان من الخطأ والزلّة، وبما أن ابن أبی الحدید کغیره من المصنفین والعلماء قد یخطیٔ أحیاناً فی فهمه اللغوی ولا سیما أنه اجتهد فی شرحه للمفردات ولم یتعرض لتفسیرها کالناقل المقلد البحت، فقد قام کاتب هذه السطور بدراسة شرحه اللغوی، ووجّه إلیه بعض الملاحظات وانتقد آراءه اللغویة فی شرح مفردات نهج البلاغة، وأشار إلى الأخطاء اللغویة الناجمة عن عدة أمور، منها عدم العنایة بمتن اللغة والسیاق والعقائد الکلامیة والفروق اللغویة والقواعد الصرفیة والنحویة، وقد أشار إلى أقوال بعض العلماء فی نقد الشارح منهم العلامة اللغوی مصطفى جواد والعلامة الناقد التستری صاحب بهج الصباغة، وقد أفاد من نقدهما، إلى جانب الاستناد إلى المعاجم اللغویة وکتب الأدب والنحو، هذا وقدحاول أن لاینسى أثناء نقده لابن أبی الحدید اضطلاع الشارح فی کثیر من العلوم المتشعبة.
دوره 10، شماره 30 ، تیر 1393، صفحه 19-40
چکیده
تعد الأعمال الأدبیة بمثابة إعلان عن ذات مؤلفیها و بناء على ذلک فإن کتابات المرأة هی إمتداد وجودی للذات الکاتبة. تتیح الروایة الفرصة للکاتبة کی تکشف لنا عن هویتها من خلال استعراضها لأفکارها المنبثقة من بیئتها الثقافیة و الاجتماعیة.
النموذج للشخصیة هو نموذج حی یتواجد بشکل أو بآخر فی حیاة الأدیب، و یثیر ذهنه لرسم شخصیة ما و یمده بما ...
بیشتر
تعد الأعمال الأدبیة بمثابة إعلان عن ذات مؤلفیها و بناء على ذلک فإن کتابات المرأة هی إمتداد وجودی للذات الکاتبة. تتیح الروایة الفرصة للکاتبة کی تکشف لنا عن هویتها من خلال استعراضها لأفکارها المنبثقة من بیئتها الثقافیة و الاجتماعیة.
النموذج للشخصیة هو نموذج حی یتواجد بشکل أو بآخر فی حیاة الأدیب، و یثیر ذهنه لرسم شخصیة ما و یمده بما یلزمه من أدوات و مواد خام لمساعدته على الخروج بهذه الشخصیة للنور.
تعتبر روایة سووشون أول روایة تکتبها الکاتبة الایرانیة سیمین دانشور کما أن روایة الباب المفتوح أول روایة واقعیة تسطر حروفها کاتبة مصریة اسمها لطیفة الزیات، حیث یتضح التأثیر الکبیر لشخصیة کلتا الأدیبتین على خلق الشخصیة الرئیسیة فی الروایتین المذکورتین.
یسعى هذا البحث لإثبات الاستعانة بالنموذج فی رسم الشخصیة الرئیسیة فی الروایتین المذکورتین و إبراز أوجه التشابه و الاختلاف الفنیة بین الکاتبة الإیرانیة و نظیرتها المصریة فی خلق الشخصیات و الاستعانة بفنون الکتابة القصصیة.
و قد توصّل البحث – من خلال المنهج الوصفی و فی ضوء المنهج الاجتماعی و المقارن – إلى أن سیمین دانشور قد عمدت إلى الاستعانة بالنموذج فی تطویر شخصیتها بشکل أقل من نظیرتها المصریة.
و من خلال دراسة الروایتین یتضح لنا التشابه الکبیر بین شخصیة زری – الشخصیة الرئیسیة فی روایة سووشون – و سیمین دانشور الکاتبة و کذلک تشابه شخصیة لیلى مع شخصیة الروائیة لطیفة الزیات و أن هاتین الکاتبتین قد استلهمتا مواصفات الشخصیات الرئیسیة لروایتهما من وحی شخصیتهما.
نسرین الدّهنی
دوره 10، شماره 30 ، تیر 1393، صفحه 41-59
چکیده
حاول البحث أن یقدّم نبذة عن حرکة استقبال شعر الشّاعرة الإیرانیّة المعاصرة فروغ فرّخزاد (1935م-1966م)، وأن یبیّن مدى الاهتمام الّذی حظی به شعر هذه الشّاعرة فی الوطن العربیّ، إذ یکاد النّقّاد الإیرانیّون یجمعون على أنّ شعرها وحده نموذج واضح لتحوّل الشّعر الإیرانیّ المعاصر من الشّکل التّقلیدیّ إلى التّحدیث والشّعر الحرّ، إضافة إلى أنّ ...
بیشتر
حاول البحث أن یقدّم نبذة عن حرکة استقبال شعر الشّاعرة الإیرانیّة المعاصرة فروغ فرّخزاد (1935م-1966م)، وأن یبیّن مدى الاهتمام الّذی حظی به شعر هذه الشّاعرة فی الوطن العربیّ، إذ یکاد النّقّاد الإیرانیّون یجمعون على أنّ شعرها وحده نموذج واضح لتحوّل الشّعر الإیرانیّ المعاصر من الشّکل التّقلیدیّ إلى التّحدیث والشّعر الحرّ، إضافة إلى أنّ قصائدها من أفضل القصائد الإیرانیّة المعاصرة. وقد أوضح البحث سمات شعرها المتمثّلة فی بساطة الألفاظ، ومباشرتها، وسلاستها، وروحانیّتها، وکثرة الإیحاء، وغزارة الإحساس، وتداعی الخواطر والزّمن، وتکرار الألفاظ وتوظیفها فی عبارات وتراکیب جدیدة مبتکرة، إضافة إلى کثرة الرّموز وتنوّع دلالاتها، وغزارة الصّور والاستعارات والتّشبیهات. ثمّ رصد البحث موضوعات هذا الشّعر الّتی تنوّعت بین الحدیث عن: المعشوق، والعشق، والموت، والزّوال، والفَناء عدا عن الیأس، وانعدام الأمل، والتّشاؤم، إضافة إلى تذکّر الماضی الجمیل، والحنین إلى الحیاة العائلیّة ودفئها، إضافة إلى نقد المجتمع وعاداته وتقالیده. ثم انتقل إلى الحدیث عن ألوان التّرجمات العربیّة لشعر فروغ فرّخزاد؛ وعرض لخیارات المترجمین فبیّن الأسباب الّتی جعلتهم ینقلون کثیراً من قصائد هذه الشّاعرة إلى العربیّة، وأسباب ترکیزهم على قصائد بعینها، ودواعی تکرار ترجمة بعض النّصوص من قبل المترجم نفسه ومن قبل مترجمین مختلفین، ثمّ درس البحث التّرجمات المختلفة لمقطع من شعر "لنؤمن ببدایة الفصل البارد" تلک القصیدة الّتی کانت أکثر شعر فروغ ترجمة لأهمّیتها، ثم عرض البحث خصائص کلّ ترجمة على حدة، وبیّن نقاط القوّة والضّعف فیها، ودعا إلى مزید من الاهتمام بشعر الشّاعرة فروغ فرّخزاد بشکل یتناسب ومکانتها فی الأدب الفارسیّ المعاصر.
حامد صدقی؛ مرتضی زارع برمی
دوره 10، شماره 30 ، تیر 1393، صفحه 61-87
چکیده
شعر حسن السنید از مناسبت انقلاب در جامعه، حزب و خیابان، زاده شده است. این امر، پیوند مستقیم بین شعر شاعر و دورهی بیداری ملی عراق را نشان میدهد؛ برههای که فریادهای آزادیخواهان بهتدریج راهش را یافت تا فریادهای ضد ذات و ستیزهجو با خودکامگی صدام گردید. در این میان، شاعر با توجه به شرایط پیرامونش با استفاده از نمادپردازی، ...
بیشتر
شعر حسن السنید از مناسبت انقلاب در جامعه، حزب و خیابان، زاده شده است. این امر، پیوند مستقیم بین شعر شاعر و دورهی بیداری ملی عراق را نشان میدهد؛ برههای که فریادهای آزادیخواهان بهتدریج راهش را یافت تا فریادهای ضد ذات و ستیزهجو با خودکامگی صدام گردید. در این میان، شاعر با توجه به شرایط پیرامونش با استفاده از نمادپردازی، امکان افشاگری علیه بعثیان و همچنین نشر اندیشههای انقلابی در زمان بحرانی را فراهم کرد.
پژوهش حاضر بر آن است تا میزان بهکارگیری عناصر نمادین را در شعر اعتراضی حسن السنید با عنوانهای 1. نمادهای برگرفته از طبیعت؛ 2. نمادهای حیوانی؛ 3. نمادهای زمانی؛ 4. نمادهای مکانی خرد و کلان (ساخت انسان)؛ 5. نمادهای ابزاری (ساخت دست)؛ 6. نمادهای جسمانی و روحانی مرتبط با انسان؛ 7. شخصیتهای نمادین نیک؛ و 8. شخصیتها، اقوام، مشاغل و نسبتهای نمادین بد، بررسی کند و دلالتها و دگرگونیهای معنایی این مضامین را در قالب جدولهایی بهصورت مستند، ارائه دهد. یافتههای پژوهش نشان میدهد که نمادهای شاعر، بیشتر متوجه استبداد و پیامدهای آن و دعوت به قیام سراسری است.
مجید صالح‌بک؛ یسرا شادمان
دوره 10، شماره 30 ، تیر 1393، صفحه 89-107
چکیده
از جریانهای ادبی شکلگرفته در خارج از سرزمینهای عرب میتوان به ادب اندلس و مهجر اشاره کرد؛ این دو جریان که یکی به سدههای هشتم تا پانزدهم میلادی و دیگری به اواخر قرن نوزدهم و دهههای آغازین قرن بیستم مربوط است، موجب تحولاتی در قالب و درونمایههای شعر عربی شدهاند. اگرچه پارهای از این تحولات مانند بهکارگیری ...
بیشتر
از جریانهای ادبی شکلگرفته در خارج از سرزمینهای عرب میتوان به ادب اندلس و مهجر اشاره کرد؛ این دو جریان که یکی به سدههای هشتم تا پانزدهم میلادی و دیگری به اواخر قرن نوزدهم و دهههای آغازین قرن بیستم مربوط است، موجب تحولاتی در قالب و درونمایههای شعر عربی شدهاند. اگرچه پارهای از این تحولات مانند بهکارگیری واژگان ساده، آشنا و آهنگین و یا خروج از قالبهای شعری قدیم عرب، میان دو جریان مشترک است؛ درعینحال، تفاوتهایی نیز میان آنها وجود دارد؛ بهعنوان نمونه در شعر مهجر برخلاف شعر اندلس، گرایشهای فلسفی و تأمل در نفس انسان و حقایق هستی را شاهد هستیم. حال آنکه شهر اندلس از چنین عمق و ژرفنگریای برخوردار نیست. درمجموع میتوان گفت نوآوریهای شعرای مهجر، بهویژه مهجر شمالی، عمیقتر و تأثیرگذارتر است. هرچند در این امر، فضل تقدّم با اندلسیان است.
حمید احمدیان؛ محمد مصلح صمیمی؛ مریم اسماعیلی
دوره 10، شماره 30 ، تیر 1393، صفحه 109-133
چکیده
ابوالعلاء معری شاعر و اندیشمند نامدار عرب از بزرگان علم و ادب جهان بهشمار میرود. او شخصیتی بسیار اثرگذار داشته و جنبههای مختلف شخصیت وی، بهویژه بدبینیاش، شمار زیادی از متفکران در شرق و غرب را متأثر ساخته و افراد بسیاری از پس نگاه او به دنیا نگریسته و مشی بدبینانهی او را در زندگی پیگرفتهاند. در این جستار به نقد ...
بیشتر
ابوالعلاء معری شاعر و اندیشمند نامدار عرب از بزرگان علم و ادب جهان بهشمار میرود. او شخصیتی بسیار اثرگذار داشته و جنبههای مختلف شخصیت وی، بهویژه بدبینیاش، شمار زیادی از متفکران در شرق و غرب را متأثر ساخته و افراد بسیاری از پس نگاه او به دنیا نگریسته و مشی بدبینانهی او را در زندگی پیگرفتهاند. در این جستار به نقد روانشناختی شخصیت او پرداخته شده است و سعی شده که با بهکارگیری ملاکها و نظریات روانشناسی و مطالعهی زندگی و آثار وی، بدبینی او آسیبشناسی روانی شده و به عوامل روانشناختی آن آگاه شویم. افسردگی او که زمینهی اصلی بدبینیاش را فراهم کرده است، با توجه به محورهای دریافتی هولون و جیکوبسن از تست افسردگی بک ارزیابی و براساس دیدگاه فروید سببشناسی شده است.
علی حاجی‌خانی؛ توحید پاشائی
دوره 10، شماره 30 ، تیر 1393، صفحه 135-154
چکیده
قرآن کریم به زبان عربی و برای هدایت جن و انس نازل شد. لازمهی هدایت، فهم آیات است. بیتردید در ترجمهی آیات قرآن بهدلیل وجود ظرایف و دقایق مختلف صرفی و نحوی و بلاغی و... دشواریهای متعددی پیشروی مترجمان زبان وحی هست؛ ازجملهی این موضوعات، رعایت مقولهی «تضمین» است که در قرآن، فراوان بهکار رفته است. البته این واژه، ...
بیشتر
قرآن کریم به زبان عربی و برای هدایت جن و انس نازل شد. لازمهی هدایت، فهم آیات است. بیتردید در ترجمهی آیات قرآن بهدلیل وجود ظرایف و دقایق مختلف صرفی و نحوی و بلاغی و... دشواریهای متعددی پیشروی مترجمان زبان وحی هست؛ ازجملهی این موضوعات، رعایت مقولهی «تضمین» است که در قرآن، فراوان بهکار رفته است. البته این واژه، اطلاقات گوناگونی دارد که منظور در این مجال، تضمین نحوی است. فایدهی عمدهی تضمین، اداکردن یک لفظ، در معنای دو کلمه است. این جستار درصدد بررسی معنای دقیق تضمین و مسائل مربوط به آن و نیز بررسی آن در شاخصترین ترجمه‌های معاصر و بایستههای ترجمهی آن در قرآن کریم است. افزون بر این، پژوهش حاضر درصدد شناسایی موفقترین روش ترجمهی تضمین نحوی نیز است.
