عاطفه قرشی؛ مجید معارف؛ علیرضا دل افکار؛ محمد هادی امین ناجی
المجلد 18، العدد 64 ، ديسمبر 2022، ، الصفحة 163-188
المستخلص
گونهشناسی، با پیشفرض قراردادن معیارهایی خاص، به دنبال انتظام پدیده ها در مجموعهای منسجم است. بریمو گونهشناسی مبتنی بر روش را که براساس یک روش بنا شده است و در عمل گونهشناسی خاصی را ارائه می دهد، بر سه مبنای متفاوت بیان کرده است. یکی از مبانی مورد تاکید وی، گونهشناسی کارکردگرا است. بدین منظور پژوهش حاضر، با استفاده از گونهشناسی ...
أكثر
گونهشناسی، با پیشفرض قراردادن معیارهایی خاص، به دنبال انتظام پدیده ها در مجموعهای منسجم است. بریمو گونهشناسی مبتنی بر روش را که براساس یک روش بنا شده است و در عمل گونهشناسی خاصی را ارائه می دهد، بر سه مبنای متفاوت بیان کرده است. یکی از مبانی مورد تاکید وی، گونهشناسی کارکردگرا است. بدین منظور پژوهش حاضر، با استفاده از گونهشناسی مبتنی بر روش آلبر بریمو، در صدد پاسخگویی به این مساله است که کاربرد احادیث تفسیری در تفسیر مجمع البیان چیست و پراکندگی آماری آنها در این تفسیر چگونه است؟ روش پژوهش، توصیفی- تبیینی- تحلیلی است و ابزارهای گرد آوری اطلاعات، مجلدات تفسیر مجمع البیان و تمام منابع مکتوب و الکترونیکی با موضوعات گونه شناسی و تحلیل و بررسی روایات تفسیری می باشد. در این راستا تمام روایات تفسیری مجمع البیان بر پایة گونهشناسی کارکردگرا، گونهبندی شدند. گونهشناسی کارکردگرا که نوع خدمات احادیث در رابطه با قرآن را مشخص میکند، شامل کارکردهای شناختی، ادبی- لغوی، تبیینی و تاسیسی – تشریعی میباشد. یافتههای پژوهش حاضر نشان داد، 2385 روایت تفسیری، تحت چهار کارکرد فوق، دوازده گونهی اصلی، و سی و چهار ریزگونه جانمایی شد. روایات با کارکرد تبیینی، با آمار 65 درصد، بیشترین تعداد را دارا بودند؛ کارکرد شناختی، 27 درصد، کارکرد ادبی 5 درصد و کارکرد تاسیسی – تشریعی، 3 درصد، بودند. نتایج پژوهش، دلالت بر دستهبندی و انتظام روایات در تفسیر مجمع البیان دارد و نقش تبیینی روایات تفسیری، در میان سایر کارکردها مشهود تر است که در راستای دیدگاه مفسر مجمعالبیان بررسی و ارائه گردید.