محمد رضا شاهرودی؛ اکرم صالحی
دوره 7، شماره 19 ، مرداد 1390
چکیده
در بررسی زبان‌شناسی توحیدی واژة «عتیق» که تنها در یک سورة مدنی قرآن/حج به کار رفته است، درمی‌یابیم که مفسران و مترجمان در توضیح این واژة به دلیل ابهام معنای اصیل و صمیم آن، با دشواری‌هایی دست به گریبان بوده و به ترجمة و تفسیر واحد و دقیقی از آن دست نیافته‌اند. به همین دلیل، ابتدا در گزارشی اجمالی اشاره خواهیم کرد که این ...
بیشتر
در بررسی زبان‌شناسی توحیدی واژة «عتیق» که تنها در یک سورة مدنی قرآن/حج به کار رفته است، درمی‌یابیم که مفسران و مترجمان در توضیح این واژة به دلیل ابهام معنای اصیل و صمیم آن، با دشواری‌هایی دست به گریبان بوده و به ترجمة و تفسیر واحد و دقیقی از آن دست نیافته‌اند. به همین دلیل، ابتدا در گزارشی اجمالی اشاره خواهیم کرد که این واژة نزد مترجمان، در دو معنای متفاوت «قدیمی» و «گرامی» به‌کار رفته است و مفسران نیز به این اختلاف دامن زده و معنای سوم «آزاد» را بر آن افزوده‌اند. پس از آن، در پی یافتن ریشه اصلی این کلمه، با بررسی دیدگاه قاموس‌نویسان در موارد مختلف استعمال آن، مبنی بر وجود دو معنای «قدمت» و «کرامت» در اصل واژة و ادغام معنای «آزادی» در معنای «کرامت» و همچنین بررسی پیشینة این واژة در زبان‌های کهن قبل از ظهور اسلام به این نتیجه خواهیم رسید که واژة «عتق» به معنای «کهنه و قدیمی» در زبان آرامی، به دلیل شباهت در نگارش و تلفظ، با واژة «عتک» به معنای «سبقت و پیشی‌گرفتن» در زبان عبری، دچار تبادل معنایی شده و این هر دو معنا، نقطه مرکزی دایرة گستردة معنایی «عتق» را تشکیل داده است. بدین ترتیب، هرآنچه قدیمی است یا نسبت به دیگر اقرانش به نوعی تقدم و برتری دارد با تعبیر «عتیق» عنوان شده و بر این اساس، هر دو معنای ذکر شده در ترجمة آیه شریفه مورد بحث، توجیه پذیر است.
