محمد ابراهیم خلیفه شوشتری؛ شهریار همتی
دوره 12، شماره 41 ، اسفند 1395، ، صفحه 243-246
چکیده
نقاط قوّت شکلی کتاب حروفنگاری، صفحهآرایی و صحافی کتاب تقریباً مطلوب است و قواعد عمومی ویرایش و نگارش غالباً رعایت شده است. نقاط قوّت محتوایی کتاب با توجه به اینکه مؤلف کتاب از صاحبنظران بلاغت قدیم عربی در ایران است، کتاب حاضر یکی از منابع مهم حوزة بلاغت عربی در دورة تحصیلات تکمیلی است. با توجه به اینکه کتاب برخی از مباحث مهم حوزة ...
بیشتر
نقاط قوّت شکلی کتاب حروفنگاری، صفحهآرایی و صحافی کتاب تقریباً مطلوب است و قواعد عمومی ویرایش و نگارش غالباً رعایت شده است. نقاط قوّت محتوایی کتاب با توجه به اینکه مؤلف کتاب از صاحبنظران بلاغت قدیم عربی در ایران است، کتاب حاضر یکی از منابع مهم حوزة بلاغت عربی در دورة تحصیلات تکمیلی است. با توجه به اینکه کتاب برخی از مباحث مهم حوزة بلاغت را مطرح کرده، این امکان برای نویسنده فراهم شدهاست که به صورت تفصیلی هرکدام از این مباحث را ارائه دهد. در ارجاع به منابع، غالباً امانتداری رعایت شدهاست.
محمد ابراهیم خلیفه شوشتری
دوره 5، شماره 12 ، مهر 1388، ، صفحه 1-22
چکیده
واقعیت تاریخی گواه آن است که علم عروض همانند علم نحو زاییدة تمدن اسلامی است، و مبدع این علم، خلیل بن احمد فراهیدی است که کتابی در این باره نوشت و علم عروض به دستان توانای وی تکامل یافت که این امر حاکی از استعداد و نبوغ او دارد. اما به خاطر عواملی چند، که زیر آمده است، گروهی از پژوهشگران به اصالت علم عروض تردید کزدهاند:
1- ظهور ...
بیشتر
واقعیت تاریخی گواه آن است که علم عروض همانند علم نحو زاییدة تمدن اسلامی است، و مبدع این علم، خلیل بن احمد فراهیدی است که کتابی در این باره نوشت و علم عروض به دستان توانای وی تکامل یافت که این امر حاکی از استعداد و نبوغ او دارد. اما به خاطر عواملی چند، که زیر آمده است، گروهی از پژوهشگران به اصالت علم عروض تردید کزدهاند:
1- ظهور علم عروض به یکباره و تکامل یافته به دست خلیل بن احمد فراهیدی چرا که پیدایش آن، تابع سنت تکامل تدریجی نبوده است.
2- وجود متنی از ابن فارس که از آن چنین استفاده می شود که علم عروض قبل از خلیل وجود داشته است.
3- وجود متنی از بیرونی که دال بر این نکته است که خلیل در وضع علم عروض پیرو هندیها بوده است.
به خاطر این عوامل ومانندآن، برخی از پژوهشگران جدید معتقدند که علم عروض عربی برگرفته از علم عروض سانسکریتی است، وگروهی دیگر بر این باورند که برگرفته از یونان است و گروه سومی هم معتقدند که عروض قبل از خلیل نیز وجود داشته است.
با بررسی آراء و نظریات مخالف و اثبات بطلان آنها؛ و ارائه دلایل تاریخی و علمی مبنی بر اصالت علم عروض؛ و بیان غرض اصلی خلیل بن احمد از ایجاد این علم؛ ودر آخر بیان حقیقت کلمة (المتیر) در نزد باقلانی؛ اصالت علم عروض ثابت میشود.
محمد ابراهیم خلیفه شوشتری
دوره 3، شماره 7 ، مرداد 1386، ، صفحه 1-21
چکیده
علمای عروض توانستند پدیدههایى بین واحدهاى آهنگ بیت شعر کشف کنند که این پدیدهها نشان دهندة تعامل و رفتار عجیبى بین این آهنگهاست؛ این تعامل در دو جا دیده شده است:
1ـ در داخل یک تفعیله.
2ـ بین دو تفعیله.
این تعامل طبق یک نظام دقیق و ظریف صورت گرفته است که ذیلاً شرح این پدیدهها بهطور مختصر ذکر مىشود:
1ـ در بعضى از بحرها ملاحظه ...
بیشتر
علمای عروض توانستند پدیدههایى بین واحدهاى آهنگ بیت شعر کشف کنند که این پدیدهها نشان دهندة تعامل و رفتار عجیبى بین این آهنگهاست؛ این تعامل در دو جا دیده شده است:
1ـ در داخل یک تفعیله.
2ـ بین دو تفعیله.
این تعامل طبق یک نظام دقیق و ظریف صورت گرفته است که ذیلاً شرح این پدیدهها بهطور مختصر ذکر مىشود:
1ـ در بعضى از بحرها ملاحظه شده است که تفعیله هایى که بر دو سبب کنار هم مشتملند، باید یکى از دو سبب آنها زحاف را قبول کند، به شرط این که سبب دوم از زحاف سالم بماند. این پدیده را (المراقبة) نامیدهاند.
2ـ در بعضى از بحرها دیده شده است که در تفعیلههایى که بر دو سبب مشتملند، دو حالت جایز است:
حالت اول: این که هیچ زحافى تقبل نکنند، یعنى دو سبب تفعیله سالم از زحاف مىمانند.
حالت دوم: این که یکى از دو سبب تفعیله زحاف را به شرطى تقبل کند که سبب دوم از زحاف سالم بماند.
همچنین در بحرهاى دیگر ملاحظه شده است که این تعامل بین دو تفعیله همسایه صورت گرفته است و سه حالت زیر را دارد:
حالت اول: سبب اول تفعیله بعدى به شرطى زحاف را مىپذیرد که آخرین سبب تفعیله قبلى از زحاف سالم بماند.
حالت دوم: آخرین سبب تفعیله قبلى به شرطى زحاف را قبول مىکند که اولین سبب تفعیله بعدى از زحاف سالم بماند.
حالت سوم: سببهاى اول و آخر تفعیلهاى که در وسط قرار دارد، به شرطى زحاف را هر دو قبول کنند که آخرین سبب تفعیله قبلى، و اولین سبب تفعیله بعدى از زحاف سالم بمانند. این پدیده را (المعاقبه) نامیدهاند.
3ـ در بحرهای دیگر ملاحظه شده است که دو سبب تفعیله در پذیرفتن زحاف آزاد هستند، بهطوری که مىتوانند هر دو از زحاف سالم باشند، و یا هر دو زحاف را قبول کنند، و یا یکی از آنها سالم بماند و دیگرى زحاف را بپذیرد. این پدیده را (المکانفة) نام گذاری کردهاند.