مجله علمي انجمن ايراني زبان و ادبيات عربي (فصلنامه)

ادبی

تضخّم الذکریات الماضیة (تحلیل أسباب الإعجاب بالتراث العلمی والأدبی الإسلامی عند الکتّاب العرب بعد هجمة المغول)

حسین ایمانیان

دوره 12، شماره 39 ، شهریور 1395، ، صفحه 205-230

چکیده

إن النفسیة المتأزمة للإنسان المسلم بعد هجمة المغول، إما تهرب من الواقع وتسیر فی ماوراء الطبیعة وإما تعجب بماضیها الکامل والذهبی فتنفرّ من کلّ ما یُشمّ منه رائحة الإبداع ومن کل ما یتّسم بطابع غیر إسلامی. إنّ نتیجة هذه الظاهرة فی مجال الشعر هی الاهتمام بالتأویلات اللامعقولة والاستعارات الغریبة والبعیدة والنظم علی طرق الشعراء الماضیین، ... بیشتر إن النفسیة المتأزمة للإنسان المسلم بعد هجمة المغول، إما تهرب من الواقع وتسیر فی ماوراء الطبیعة وإما تعجب بماضیها الکامل والذهبی فتنفرّ من کلّ ما یُشمّ منه رائحة الإبداع ومن کل ما یتّسم بطابع غیر إسلامی. إنّ نتیجة هذه الظاهرة فی مجال الشعر هی الاهتمام بالتأویلات اللامعقولة والاستعارات الغریبة والبعیدة والنظم علی طرق الشعراء الماضیین، کما تؤدّی فی المجال العلمی إلی إعادة قراءة الکتابات الماضیة وفهمها وإعادة کتابتها وعدم الإبداع فیها. فنحن فی المقال الحاضر، بعد إشارة عابرة إلی أسباب ازدهار حرکة التألیف والکتابة فی العصر التالی لهجمة المغول والمعروف بفترة الانحطاط، نعالج ظاهرة اهتمام مؤلفی هذه الفترة بکتابة الحواشی والشروح علی المؤلفات السابقة؛ ونعتقد أن هذه الرغبة المقدسة نحو المؤلفات السابقة وتلخیصها أو شرحها، تُعدّ نوعاً من الاهتمام بالتراث الإسلامی العربی والذی یجب البحث عن جذورها فی اتساع روح التقلید عند الشعب المسلم فی هذه الفترة وفی حنینهم الشدید إلی الماضی. کما یمکن القول إن هذه النظرة التقلیدیة إما تتحدّر من الآراء النقدیة الرائجة فی العصر ومن الوظائف التی عیّنها النقاد للکتاب والشعراء وإما تعود إلی الظروف النفسیة والاجتماعیة والسیاسیة أو الاعتقادیة التی عاشها الإنسان المسلم وساقته إلی عقلیة مختلفة عما کان رائجاً فی سائر العصور.

نقش داستان و نمایشنامه در رهایی از زبان کنترل‌شده برای گویش‌وَران به زبان فارسی

دوره 11، شماره 34 ، خرداد 1394، ، صفحه 39-58

چکیده

آموزش زبان دوم شرایطی دارد که اگر آموزگار و آموزنده آن را رعایت نکنند از رسیدن به هدف بازمی‌مانند و سبب بیزاری نوآموز از زبان دوم می‌شود. امروزه، دست‌کم در دانشگاه‌های ایران، شاهد نوعی بی‌رغبتی نسبت به زبان عربی هستیم که یکی از دلایل آن، تأکیدِ بیش‌از‌اندازه به متون دشوار کهن، واژگان، و تعبیرهایی بی‌روح است. بر این اساس، آموزندة ... بیشتر آموزش زبان دوم شرایطی دارد که اگر آموزگار و آموزنده آن را رعایت نکنند از رسیدن به هدف بازمی‌مانند و سبب بیزاری نوآموز از زبان دوم می‌شود. امروزه، دست‌کم در دانشگاه‌های ایران، شاهد نوعی بی‌رغبتی نسبت به زبان عربی هستیم که یکی از دلایل آن، تأکیدِ بیش‌از‌اندازه به متون دشوار کهن، واژگان، و تعبیرهایی بی‌روح است. بر این اساس، آموزندة عربی، کمتر از تعابیر و واژگانِ روزمرة رایج در میان تودة مردم عرب‌زبان بهره می‌برد و درنتیجه قادر به ایجاد جوّ عاطفی و پیوند دوستانه با مخاطب عرب‌زبان خود نیست؛ به دیگر سخن، این آموزنده بر شیوه‌ای از گفتار تکیه می‌کند که ترجیح می‌دهیم آن را «زبان کنترل‌شده» بنامیم. وی با این شیوة گفتار تنها می‌تواند مقصودش را به مخاطب برساند اما از به‌کارگیری اصطلاح‌ها و تعابیر مردمی زیبا و اسلوب‌های کلامی متنوع میان مردم عرب در عرصة اجتماعی، تقریباً ناتوان است.به گمان ما، خواندن متون معاصر عربی به‌ویژه نمایشنامه‌ها و داستان‌هایی که بر عنصر گفت‌وگو (حوار) تکیه دارند، می‌تواند برای آموزندة ایرانی چه در گفتار و چه در نوشتار سودمندتر باشد. این متون دربردارندة حجم قابل توجهی از تعابیر و واژگان غیررسمی و روزمره‌ای است که برای تعارف‌ها و روابط دوستانه و خودمانی در این زبان مناسب است؛ این، افزون بر نقش تربیتی مهم این متون است.در جستار پیشِ رو، از نقش داستان و نمایشنامه، و اصطلاح‌ها و ترکیب‌های روزمرة موجود در آنها برای دانشجویان ایرانی سخن گفته‌ایم. روان‌تر شدن زبان گویندة غیر عرب‌زبان، دوری از شکسته‌گویی و رهایی از زبان کنترل‌شده، مهم‌ترین نقشی است که داستان و نمایشنامه برای وی بازی می‌کند.

مجله علمي انجمن ايراني زبان و ادبيات عربي (فصلنامه)

مقالات آماده انتشار

شماره جاری

دوره 19 (1402)

دوره 18 (1401)

دوره 17 (1400)

دوره 16 (1399)

دوره 15 (1398)

دوره 14 (1397)

دوره 13 (1396)

دوره 12 (1395)

دوره 11 (1394)

دوره 10 (1393)

دوره 9 (1392)

دوره 8 (1390-1391)

دوره 7 (1390)

دوره 6 (1389)

دوره 5 (1388)

دوره 4 (1387)

دوره 3 (1386)

دوره 2 (1385)

دوره 1 (1384)

نویسنده = حسین ایمانیان

تضخّم الذکریات الماضیة (تحلیل أسباب الإعجاب بالتراث العلمی والأدبی الإسلامی عند الکتّاب العرب بعد هجمة المغول)

چکیده

نقش داستان و نمایشنامه در رهایی از زبان کنترل‌شده برای گویش‌وَران به زبان فارسی

چکیده