مجله علمي انجمن ايراني زبان و ادبيات عربي (فصلنامه)

تغییر زبان عربی مقایسه‌ای بین زبان معیار طه حسین و زبان معاصر محمود شقیر

زهره قرباني مادواني؛ ریحانه علوی طبائی

دوره 19، شماره 69 ، اسفند 1402، ، صفحه 25-52

https://doi.org/10.22034/iaall.2023.379882.2752

چکیده

روز‌به‌روز زبان عربی از زبان معیار فصیح خود فاصله می‌گیرد. این فاصله متأثر از زبان بیگانه است؛ چراكه زبان انگلیسی بر پایۀ سادگی است و زبان عربی نیز قدم در ساده‌گراییِ زبان گذاشت و اسلوب‌‌‌های جدید در زبان عربی معاصر پیدا شد. این پدیده تأثیرِ ترجمۀ لغت‌به‌لغت زبان‌های خارجی به زبان عربی بود. ادبیات نیز از این اسلوب‌هایی که در ... بیشتر روز‌به‌روز زبان عربی از زبان معیار فصیح خود فاصله می‌گیرد. این فاصله متأثر از زبان بیگانه است؛ چراكه زبان انگلیسی بر پایۀ سادگی است و زبان عربی نیز قدم در ساده‌گراییِ زبان گذاشت و اسلوب‌‌‌های جدید در زبان عربی معاصر پیدا شد. این پدیده تأثیرِ ترجمۀ لغت‌به‌لغت زبان‌های خارجی به زبان عربی بود. ادبیات نیز از این اسلوب‌هایی که در زبان رسانه‌ها استفاده‌ می‌شد تأثیر پذیرفت، به طوری که می‌توانیم این اسلوب‌ها را در رمان‌ها و داستان‌ها ببینیم. بر این‌ اساس ادبا را می‌توانیم به دو دسته تقسیم کنیم: دسته‌ی اول که به زبان عربی فصیح قدیم پایبند، و دستۀ دوم که تحت تأثیر زبان معاصر هستند. درخصوص طه حسین، وی از جمله داستان‌نویسان برجسته‌‌ و از پیشگامان داستان‌نویسان جهان عرب بوده و اسلوب نوشتاری او طبق زبان معیار (فصیح) بوده است. و محمود شقیر از نویسندگان معاصر و نامزد جایزۀ «بوكر عربی» در سال ۲۰۱۵میلادی است و او نیز پایبند به زبان معیار معاصر است و در شیوۀ نوشتاری‌اش به ساده‌گرایی گرایش دارد. در این مقاله قصد داریم تا با روش تحلیلی و استقرایی رمان‌ها و داستان‌های طه حسین و محمود شقیر را بررسی كنیم تا زبان معاصر و اسلوب‌هایش را بشناسیم. پس از بررسی به این نتیجه دست یافتیم، محمود شقیر برخی اسلوب‌های جدیدی را به کار برده است كه از دستاوردهای زبان معاصر به شمار می‌آید و از برخی اسلوب‌های نادرست و بعضی اسلوب‌ها و تركیب‌های وارداتی زبان بیگانه نیز استفاده كرده‌ است كه بهتر بود از آن‌ها پرهیز می‌شد و از ترکیب‌های عربی استفاده می‌کرد. شایسته است ناظرین زبان كنار هریک از مترجم‌ها و نویسندگان باشند تا با نظارت خود از آسیب به زبان جلوگیری كنند. ضروری است که از میراث عرب و قواعد زبان عربی حمایت شود؛ چراکه زبان كم‌كم نابود خواهد شد و در پی آن تمدن و فرهنگ آن ملت نیز از بین خواهد رفت. همان طور که می‌دانیم نابودی زبان یکی از اهداف جهانی‌سازی است.

دراسة مبدأ الصدق والمرجعية الواقعية في السيرة الذاتية علی ضوء نظرية "جورج ماي" (الأيام نموذجاً)

مصطفی مهدوی آرا

دوره 17، شماره 61 ، بهمن 1400، ، صفحه 117-136

چکیده

«الأيام» هو سيرة ذاتية للأديب المصري المعاصر، طه حسين الذي استعاد فيه ذکرياته عن فترة الطفولة و المراهقة. إن مبدأ الصدق و إلتزام الکاتب لسرد المرجعية الواقعية في سيرته الذاتية، هي من أولی التحديات التي أدخلت مفهوم هذا الجنس الأدبي في ضباب من الغموض و الإبهام. فقد سعی «جورج ماي» الباحث الفرنسوي المعاصر أن يحدّد إطاراً موضوعياً ... بیشتر «الأيام» هو سيرة ذاتية للأديب المصري المعاصر، طه حسين الذي استعاد فيه ذکرياته عن فترة الطفولة و المراهقة. إن مبدأ الصدق و إلتزام الکاتب لسرد المرجعية الواقعية في سيرته الذاتية، هي من أولی التحديات التي أدخلت مفهوم هذا الجنس الأدبي في ضباب من الغموض و الإبهام. فقد سعی «جورج ماي» الباحث الفرنسوي المعاصر أن يحدّد إطاراً موضوعياً لهذا الجنس الأدبي في کتابه «السيرة الذاتية» وقد أشار إلی دوافع الکاتب الذاتية لکتابة سيرته الذاتية وکيفية تقريره للوقائع المعيشة. ويبدو أن تبيين دور هذين العنصرين ليساعدنا في مدی إلتزام الکاتب بالمرجعية التاريخية للوقائع وتصويره للشخصيات الحقيقية. وقد جاءت هذه الدراسة علی ضوء المنهج الوصفي – التحليلي متخذةً الإطار النظري لجورج ماي لتناول مدی إلتزام طه حسين بالمرجعية الحقيقية لتصويره البطل الصبيّ و الشخصيات الروائية الأخری وکيفية تقريره للحوادث التي جرت علیه منذ بداية حياته. وتدلنا نتائج البحث من جراء دلالات جورج ماي السِير الذاتية إلی: إنّ ما استعرضه طه حسين لصورة الصبيّ وملامحه النفسية، لیس منطبقاً لما شهده التاريخ انطباقاً کاملاً بل صوّره متأثراً بالدوافع الذاتية مستلهماً الشخصيات المثالية کأبي العلاء المعري و ابن‌خلدون، کما أن الصور التي قدمها الکاتب من الآخرين، هي خاضعة لرؤية طه حسين السلبية للمجتمع المصري. وما نشاهده من تقريره للأحداث، ليس ضمن مبدأ الصدق والمرجعية التاريخية.

مجله علمي انجمن ايراني زبان و ادبيات عربي (فصلنامه)

مقالات آماده انتشار

شماره جاری

دوره 19 (1402)

دوره 18 (1401)

دوره 17 (1400)

دوره 16 (1399)

دوره 15 (1398)

دوره 14 (1397)

دوره 13 (1396)

دوره 12 (1395)

دوره 11 (1394)

دوره 10 (1393)

دوره 9 (1392)

دوره 8 (1390-1391)

دوره 7 (1390)

دوره 6 (1389)

دوره 5 (1388)

دوره 4 (1387)

دوره 3 (1386)

دوره 2 (1385)

دوره 1 (1384)

کلیدواژه‌ها = طه حسين

تغییر زبان عربی مقایسه‌ای بین زبان معیار طه حسین و زبان معاصر محمود شقیر

چکیده

دراسة مبدأ الصدق والمرجعية الواقعية في السيرة الذاتية علی ضوء نظرية "جورج ماي" (الأيام نموذجاً)

چکیده