مجله علمي انجمن ايراني زبان و ادبيات عربي (فصلنامه)

ادبی

اللغة والتحول الثقافی - المعرفی علی ضوء النظریّة الشکلیّة من منظور السوسیونصیة فی علم الاجتماع موتیف «العطاء دون المنّة» فی القرآن ودیوان المتنبی نموذجاً

جلال مرامی؛ رجاء ابوعلی؛ قاسم عزیزی مراد

دوره 15، شماره 52 ، آذر 1398، ، صفحه 105-124

چکیده

اللغة ـ بوصفها عاملاً رئیساً فی تشکیل الخطاب الأدبی ـ تلعب دوراً مهمّاً فی تکوین الثقافة والمعرفة علی کافّة المجالات. وانطلاقاً من هنا، فإنّه لیس طرح إشکالیّة تعالق اللغة بالفکر والمعرفة فی النص الأدبی، وما یتعلّق بهما نحو التحول الثقافی المعرفی، موضوعاً منفصلاً غیر متشابک؛ وإنّما یُعتبر هذا التعالق نوعاً من الثقافة وأسلوباً للحیاة، ... بیشتر اللغة ـ بوصفها عاملاً رئیساً فی تشکیل الخطاب الأدبی ـ تلعب دوراً مهمّاً فی تکوین الثقافة والمعرفة علی کافّة المجالات. وانطلاقاً من هنا، فإنّه لیس طرح إشکالیّة تعالق اللغة بالفکر والمعرفة فی النص الأدبی، وما یتعلّق بهما نحو التحول الثقافی المعرفی، موضوعاً منفصلاً غیر متشابک؛ وإنّما یُعتبر هذا التعالق نوعاً من الثقافة وأسلوباً للحیاة، وکذلک فإنّه لاینحصر دور اللغة فی النظریة الشکلیّة فی التواصل، بل یتجاوز ذلک لیؤدّی إلی تکوین الثقافة، وإنتاج المعرفة. علی هذا الأساس یحاول هذا المقال الخوض فی الإجابة عن هذا السؤال المهمّ: ما هی العلاقة التی یستطیع النص الأدبی أن یکوّنها مع المعرفة والخطاب الثقافی ؟ تطرّق هذا المقال علی أساس هذه النظریّة إلی دراسة موتیف "العطاء دون المنّة" وتطبیقه علی نموذجین من النص القرآنی و دیوان المتنبی. منهج المقال یکون منهجاً تحلیلیّاً انتقادیّاً یتحرّک عبر النظریّة الشکلیّة من منظور نظریّة الخلق فی علم الاجتماع لیسبر أغوار القضیّة المطروحة. الهدف من ذلک هو دراسة وتبیین دور النص الأدبی فی تکوین الثقافة و تأسیس الخطابات المعرفیّة المختلفة، ومن هذا المنطلق فإنّ النص الأدبی لیس تمثیلاً للمجتمع المحیط به، بل إنّه إبداع حرکی لأجل تکوین الثقافة وإنتاج المعرفة. وفی الأخیر توصّل البحث إلی أنّ توظیف اللغة فی النموذج القرآنی، أدّی إلی تکوین الخطاب الثقافی ــ المعرفی فی مجال الدیمقراطیّة، ولکنّ توظیف اللغة فی البیت الشعری للمتنبی أدّی إلی تأسیس مجتمع طبقی، وبالتالی إلی استثمار الإنسان بالإنسان.

زیباشناسی تکرار در شعر متنبی

سندس کردآبادی

دوره 6، شماره 16 ، مهر 1389، ، صفحه 33-50

چکیده

جایگاه و اهمیت «تکرار» در نوشته های ادبی به قدری است که ناقدان ادبی در بررسی یک اثر و تجزیه و تحلیل طرز فکر و شخصیت آفریننده آن، چگونگی کاربرد این صنعت را مورد بررسی قرار می دهند.متنبی شاعر برجسته و منحصر بفرد در تاریخ ادبیات عربی در شعر خود به وفور از مقوله تکرار بهره برده است. در همین راستا و بمنظور بیان یکی دیگر از خلاقیتهای ... بیشتر

سیر تحول اغراق در نقد کهن عربی (بررسی موردی اشعار متنبی)

علی محمدی

دوره 1، شماره 4 ، بهمن 1384، ، صفحه 131-154

چکیده

غراق که شامل سه مبحث تبلیغ، مبالغه و غلو است یکی از آرایه های مهم ادبی است که در نقد ادبی در زبان عربی و فارسی جایگاه ویژه ای دارد. و این سخن ناقدان که «احسن الشعر اکذبه» ناظر بر اهمیت همین آرایه ادبی است. در این مقاله با مراجعه به آثاری چون جمهوری افلاطون، نقد شعر ارسطو، و همچنین آثار جاحظ، ابن طباطبا، شمس قیس، و جرجانی، به سیر تحول ... بیشتر

مشاهده مقاله

مجله علمي انجمن ايراني زبان و ادبيات عربي (فصلنامه)

مقالات آماده انتشار

شماره جاری

دوره 19 (1402)

دوره 18 (1401)

دوره 17 (1400)

دوره 16 (1399)

دوره 15 (1398)

دوره 14 (1397)

دوره 13 (1396)

دوره 12 (1395)

دوره 11 (1394)

دوره 10 (1393)

دوره 9 (1392)

دوره 8 (1390-1391)

دوره 7 (1390)

دوره 6 (1389)

دوره 5 (1388)

دوره 4 (1387)

دوره 3 (1386)

دوره 2 (1385)

دوره 1 (1384)

کلیدواژه‌ها = متنبی

اللغة والتحول الثقافی - المعرفی علی ضوء النظریّة الشکلیّة من منظور السوسیونصیة فی علم الاجتماع موتیف «العطاء دون المنّة» فی القرآن ودیوان المتنبی نموذجاً

چکیده

زیباشناسی تکرار در شعر متنبی

چکیده

سیر تحول اغراق در نقد کهن عربی (بررسی موردی اشعار متنبی)

چکیده