نویسنده

• وحید سبزیان پور

گروه زبان و ادبیات عربی، دانشگاه رازی

چکیده

در «امثال و حکم» دهخدا حکمت و امثال عربی بسیاری وجود دارد که به منبع آنها اشاره نشده و یا به اشخاصی غیر از صاحبان اصلی آنها نسبت داده شده است. بخشی از این اقوال حکیمانه که دهخدا آنها را از منابع فارسی مثل مرزبان نامه، قابوس نامه و ...، نقل کرده است، متعلق به فرزانگان و حکیمان ایرانی قبل از اسلام است که به طرق مختلف وارد فرهنگ عربی شده ولی به تدریج با گذر از دهلیز زمان هویت ایرانی خود را از دست داده رنگ و بوی عربی یافته است، چندان که از دید بسیاری از جمله ادیب نکته سنج و ایران دوستی چون دهخدا پنهانمانده است. این مقاله حاصل پژوهشی دراز دامن است که نتیجه آن دستیابی به 30 مورد از این اقوال است، ارایه اسناد و مدارک قدیم و دست اول این اقوال از یک سو نشانگر غنای فرهنگی ایرانیان باستان و از دیگر سو شاهد صادقی بر دگرگونی های حقایق در گذر زمان است.