تهران، خیابان ولی عصر(عج)، خیابان توانیر، محله نظامی گنجوی، کوچه هفت پیکر(8)، خیابان نظامی گنجوی، پلاک33، موسسه آموزش عالی بیمه اکو دانشگاه علامه طباطبایی، طبقه6، اتاق 607، انجمن ایرانی زبان وادبیات عربی، کدپستی: 1434863111

نوع مقاله : پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری گروه زبان و ادبیات عربی، واحد آبادان، دانشگاه آزاد اسلامی، آبادان، ایران

2 استادیار گروه زبان و ادبیات عربی، واحد آبادان، دانشگاه آزاد اسلامی، آبادان، ایران (نویسنده مسئول)

3 استادیار گروه زبان و ادبیات عربی، واحد آبادان، دانشگاه آزاد اسلامی، آبادان، ایران

چکیده

حجاج یک فعالیت گفتاری خطابی است که بر استدلال و تاثیر بر مخاطب بمنظور انجام دادن کاری وی ا نهی استوار است. این فرآیند گفتمانی بر استدلال برهانی و نیز متقاعدسازی و تأثیرگذاری در شکل و محتوای خود متکی است. شاعران أهل البیت (ع) به دلیل نیاز به آن در شعر سیاسی و مذهبی بسیار از آن استفاده کردند، اما این شیوه بیان در نزد این شاعران متفاوت است. روشن شد که شاعر از سازوکارهای استدلال زبانی و بلاغی بر اساس راهبرد همبستگی نهفته در سبک بیان برای نشان دادن مواضع دینی و اعتقادی خود استفاده کرده است که محور آن بیان فضایل کریم اهل بیت (ع) و بیان وقایع ناگوار واقعه کربلا و نیز رخدادهای سیاسی عصر شاعر که در آن برخورد غرب و مسلمانان، دفاع از دولت و رجال دین دوره عثمانی بود. روش های گفتاری به کار رفته در سروده های  متنوع شاعر در استفهام انکاری و اظهار شگفتی، تکرار در واژگان و عبارات برای تأکید، روش نهی و نفی، پند دهی و سرزنش، عبارت های میان لفظی جهت تقویت گفتار، گفتگو برای تعامل و دعوت به جهاد و پیوندهای استدلالی برای تقویت امکانات بیانی و نیز سبک بلاغی از جمله تشبیه، مجاز، استعاره، کنایه و نیز تقابل متنی و زبانی به خوبی نمایان است.

کلیدواژه‌ها

Ibn Tawus, Ali Ibn Musa, (1422), Al-Luhuf Ala Gatla Al-Tufuf, Tehran, Dar Al-Resala. ##
 
Ibn Manzoor, Muhammad Ibn Makram, (1997), Lisan Al Arab, Beirut: Dar Sader. ##
 
Ibn Hisham, Jamal Al-Din Ibn Hisham, (1412), Mughni Al-Labib an Kutub Al-Aarib, Beirut: Dar Al-Fikr. ##
 
Belkhair, Hisham, (2012). Mechanisms of persuasion in the Qur'anic discourse; Surah Ash-Shu`ara as an example, Hajj Al-khadar University, Faculty of Arts and Humanities. ##
 
Boublota, Hussein. (2009), Argumentation and prsuasion in Al-moanasah L-Abi Hayyan Al-Tawhidi, Al-khadar University, College of Arts and Humanities. ##
 
AL-Taftazani, Masoud Ibn Omar, (1374), Mukhtasar Al-Manii, Qum: Dar Al-Fikr. ##
 
Al-Jurjani, Abdul Qaher Ibn Abdul Rahman Ibn Muhammad, (1998), Dalail Al-Ijaz, 2nd Edition, Beirut, Dar Al marefah. ##
 
Al-Jawhari, Ismail Ibn Hammad, (1369), Al-Sahah Taj Al-Lughah and Sahah Al-Arabiya, Tehran, Amiri. ##
 
Al-Khaqani, Ali, (1995), The Poets of Al-Hilla or Al Babiliyyat, Al-Najaf Al-Ashraf, Dar Al-Bayan. ##
 
Al-Tarablusi, Muhammad Al-Hadi, (1981), Merits of Style in Al-Shawgiyyat, Tunisia, Manshurat Tunisiayya University. ##
 
Atta Allah, Muhammad, (2012), Agrumentative Discourse of Muhammad Al-Bashir Al-Ibrahimi’s Reform Articles, Semantic Linguistic Approach, Hadj Al-khadar University, Faculty of Arts and Humanities. ##
 
Al-Abed, Muhammad, (2005), Text, Discourse and Communication, Cairo, The Modern Academy of University Books. ##
 
Al-Azzawi, Abu Bakr, (2010), Agrumentation in Language, part one, Jordan, The Modern World of Books. ##
 
Al-Omari, Muhammad, (1990), Analysis of the Poetic Discourse, the Phonological Structure in Poetry, Al rabat, Al-Dar  Al-Bayza, al-Dar Al-Alamiyya le-kitab. ##
 
Al-Farahidi, Al-Khalil Ibn Ahmad, (1410), Al-Ayn, Qum, Hijrat. ##
 
Nazim, Hassan, (2002), Stylistic Structures, a Study in the rain chant of al-Sayyab. Beirut, The Arab Cultural Center. ##
 
 
Sayadi Nejad, Ruhollah, and Mahwash, Hassan Pour, the mechanisms of persuasion in the poem “Do not reconcile” researches in the Arabic language, Article 4, number 8, number 14, 2016, pp. 25-37. ##
 
Abedi, Mahdi, A Study of Styles of Persuasion and Argumentation in the messages of Imam Ali (PBUH) in Nahj Al-Balaghah, (The Forty-fifth Epistle as a Model), Critical Illuminations Quarterly, Year Nine, Issue Thirty-six, winter 1398, AM / December 2019 AD. pp. 110-85. ##
 
Al-Abed, (2002), “The Arabic Argumentative Text, A Study in the Means of Persuasion.” Seasons Magazine, number 60. ##
 
Al-Qarala, Zayd Khalil, (2009), Linguistic Formation and Its Effect in Text Structure, Islamic University Magazine, volume 17, number 1, pp. 211-239. ##
 
Kamel Nazzal, Fawz Suhail, (2013), "Linguistic Styles of Persuasion in the Poetry of Religious Preaching, the Poetry of Imam Al-Shafi'i as a Model", The Jordanian Magazine of Islamic Studies, Volume 9, Issue4, pp. 283-301. ##