نوع مقاله : علمی - پژوهشی

نویسنده

• محمد خاقانی اصفهانی

گروه عربی دانشگاه اصفهان

چکیده

زیبایی های متن ادبی – که بلاغت عهده دار بررسی آن هاست – برخاسته از زیبایی های نظام آفرینش است. زیبایی صفت خدای زیباست، و در همه آفرینش ساری و جاری است، و باید زیبایی متن ادبی تبلوری از زیبایی های آفرینش باشد. این مقاله طبیعت رابطه میان جمال پدیده ها و زیبایی متن ادبی را واکاوی کرده، هفت اصل را ترسیم می کند، که از نظام هستی در شاکله زبان و ادبیات تسرّی یافته و در پرتو آن ها زیبایی از هستی به متن ادبی تسرّی می یابد. . در این جستار، پژوهشگر می کوشد با به کارگیری روش توصیفی تحلیلی و به عنوان بخشی از "نظرية بلاغی فنّ بیان" هفت اصل حاکم بر نظام آفرینش را که در ساختار زبان و ادبیات بازتاب یافته و زیبایی متن ادبی را تابعی از زیبایی نظام هستی کرده است توضیح دهد. آنچه او را به تدوین این نظریة نو رهنمون شده ناتوانی ساختار بلاغت سنتی عرب است که از قرن هفته هجری توسط سکاکی ترسیم شده و با سه گانة معانی و بیان و بدیع قرن های متمادی حاکمیت بی رقیب داشته، ولی در برخورد با جریان های ادبی نوظهور و مکاتب نقد ادبی نوین رنگ باخته است، تا آن جا که به عنوان پیکری بی جان جای خود را به دانش های زبانی و نقدی نوین داده است. هرچند از سوی مسلمانان تلاش هایی نوگرایانه برای جبران کاستی های بلاغت سنتی صورت گرفته ولی هیچیک در ترسیم بلاغتی نو که بتواند نیاز زمان ما را برطرف کند توفیق نیافته اند.

کلیدواژه‌ها

• بلاغت
• زیبایی شناسی
• نظریه بلاغی فنّ بیان
• متن پژوهی