نوع مقاله : پژوهشی

نویسندگان

• محمدمسعود هاشمی ¹
• شراره علا ²

¹ دکتری فیزیک، پژوهشگر ادیان، ایران، تهران

² دانشجوی دکتری ادبیات فارسی، دانشگاه آزاد اسلامی، ایران، تهران

چکیده

ما یعرف الیوم بصورة مؤجزة بالهمزة والف )أ، الف( کان یعرف ویسمی في الماضي بألف ولام الف (الحرف المستقل "لا") في الأبجدية العربية. في هذا المقال، یتناول حرف "لام الألف" الذی مما يبدو الیوم غير مألوف لمعظم الخبراء، بالحروف الهجائية العربية والكوفية في المعنی و التطبیق. لمقارنة الموضوع وشرحه بشكل أفضل، نستعرض شرحاً موجزاً حول  الحرف "الف(همزه)" المتواجد في مستهل الحروف الأبجدية، كما نتطرق الی مسیرة  "لامِ الف" عبر التاريخ والعصور. في النهاية، نستعرض کیف أستخدم هذا الحرف في الأحادیث الإسلامية.
في هذه الدراسة التی أجریناها بالطریقة المکتبیة، سوف نبین أنه غالبا ما يكون استبدال الف و لام الف (لا) مع الهمزة و الف، ولكن من الواضح أنه لم يكن یحذف حرف "لا " بصورة نهائیا، ولا يزال هذا الحرف یستخدم في الأبجدية والخط الكوفي (الذي يستخدم في مواضعه الخاصة) و الادب العربي، بالإضافة إلى أنه لم یتم حذفه فی الادب الفارسي.
وسنناقش أیضاً ما إذا کانت "لام الألف" حرفاً واحداً أم حرفاً مرکباً حیث أن الإعتقاد الأخیر هو الأکثر قبولاً تقلیدیاً.

چکیده
آنچه را امروزه مختصراً همزه و الف می‌نامیم، ظاهراً در گذشته و در اصل به ترتیب با الف و لام‌الف (حرف مستقل لا) مشخص می‌کرده‌اند. در این مقاله به معرفی و بررسی حرف لام‌الف در الفبای عربی و کوفی، و کاربرد و دلالت آن پرداخته‌ایم که امروزه حتی برای برخی کارشناسان ناآشنا است. طبعاً بدین منظور کاربرد و دلالت لام‌الف را با آنچه در حال حاضر همزه می‌خوانیم و در زمان کاربرد لام‌الف، الف خوانده می‌شده است، نیز مقایسه می‌کنیم. در مرور تاریخچه موضوع، به جایگاه لام‌الف در احادیث و روایات هم اشاره کرده‌ایم.
در این پژوهش که با روش کتابخانه‌ای انجام شده، نشان خواهیم داد لام‌الف هرچند امروزه دیگر کاربرد ندارد حرفی است که رد و نشان آن آشکارا در ادبیات و رسم الخط عربی و فارسی باقی مانده و بی‌توجهی به تاریخچه و شکل و دلالت و جایگاه آن سبب می‌شود بخش‌هایی از ادبیات عربی و ادبیات فارسی گنگ و نامفهوم شود. از این جهت یادآوری حرف لام‌الف که مرکب یا واحد بودن آن نیز محل بحث بوده است، ضرورت دارد.
واژه‌های کلیدی: الفبای عربی، الفبای کوفی، لام الف (حرف لا)، الف، همزه

کلیدواژه‌ها

• الأبجدية العربية
• الأبجدية الكوفية
• لام الف(حرف لا)
• الف
• همزة