نوع مقاله : علمی - پژوهشی

نویسندگان

• طاهره ایشانی
• معصومه نعمتی قزوینی

پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی

چکیده

مقوله­ی انسجام، یکی از مباحث مورد توجّه زبان­شناسان ازجمله زبان­شناسان نقش­گرا در تحلیل گفتمان است. از نظر آنان تحلیل گفتمان عبارت است از مطالعه و بررسی ارتباط، هم­بستگی و پیوندهای موجود میان جمله­ها در گفتمان­های نوشتاری و کلامی. به دیگر سخن، نکته­ی مهم در چنین تحلیلی، مفهوم انسجام و چگونگی پیوند معانی جمله­ها یا گزاره­ها در یک گفتمان است. با مروری بر پیشینه­ی پژوهش­های قرآنی، معلوم می­شود که مسئله­ی انسجام در قرآن نیز از دیرباز مورد توجه اندیشمندان و پژوهشگران قرار داشته است؛ به­عنوان نمونه برخی از آنان، پدیده­ی انسجام در قرآن را از خلال پژوهش در نظم قرآن، تحلیل و بررسی کرده­اند که از آن جمله می­توان به نظریه­ی نظم عبدالقاهر جرجانی اشاره کرد. در پژوهش حاضر با رویکرد زبان­شناسیِ نقش­گرا و به روش توصیفی- تحلیلی و آماری، به بررسی کمّی انسجام و پیوستگی براساس الگوی انسجام و پیوستگی حسن(1984) و همچنین هلیدی و حسن (1985) در سوره­ی مبارکه­ی «صف» پرداخته شده و با به­کارگیری روشی علمی و نه صرفاً نظری، این نتیجه به دست آمده که این سوره، باوجود داشتن تنوع مضمون، از انسجام و پیوستگی بالایی برخوردار است.

کلیدواژه‌ها

• قرآن کریم
• تحلیل گفتمان
• زبان¬شناسی نقش¬گرا
• انسجام
• هماهنگی انسجامی
• پیوستگی