نوع المستند : علمی - پژوهشی
المؤلف
عضو هيات علمي
المستخلص
يمکن أن نقسم الهجاء في شعر البوصيري إلى: الهجاء الديني و الاجتماعي و الفردي. و نلاحظ في کل قسم من هذه الأقسام الثلاثة بواعث نفسية مختلفة منها رغبته الشديدة في إفحام خصومه من اليهود والنصارى ومنها حرصه الشديد على الدفاع عن ديانة رسول مدحه في أکثر قصائده ومنها فقره و کثرة عياله من جانب ونحافته وقصر قامته من جانب آخر ممّا أدى إلى أن يضيق بالناس ذرعاً وأن يظهر سخطه وکرهه لهم.
إن البوصيري في هجائه الديني يخاطب معاندي الإسلام وخصوصاً اليهود والنصارى في عصره ويرد عليهم بالاستدلالات العقلية والإشارات التاريخية وهذا النوع من الهجاء عنده يتسم بالصراحة والرصانة. و أما الهجاء الاجتماعي والفردي عنده ـ و إن کانت جذورهما في الدوافع الشخصية ـ فهما يهدفان إلى الإصلاح الاجتماعي ويتسم شعره في هذا المجال بالسذاجة والسلامة وعدم التکلف وهو فيکثير من الأحيان مشوب بالفکاهة والسخرية.
و البوصيري في هجائه الاجتماعي يتعرض لبيان الفساد الشائع بين أرباب الحکم وموظفي الدولة في عصره وفي هجائه الفردي يصور المثالب الأخلاقية. إن التربية الدينية وحياة الشاعر الشخصية والمشاکل التي واجهها في المجتمع ، کل أثرت على هذه أسلوب الشاعر في هذا الغرض الشعري تاثيراً مباشراً. و الکاتب في هذا المقاليتّبع المنهج الوصفي ـ التحليلي ويتحدث عن أنواع الهجاء في شعر البوصيري ضمن تحليل النماذج الشعرية المناسبة.
الكلمات الرئيسية
الموضوعات الرئيسية
عنوان المقالة [Persian]
هجا و انگیزه‌های روانی آن در شعر بوصیری
المستخلص [Persian]
هجا را در شعر بوصیری می‌توان بر اساس انگیزه‌های روانی مختلف به سه دستة هجای دینی، اجتماعی و فردی تقسیم کرد. او در هجو دینی، معاندان اسلام و به‌ویژه یهود و نصارای زمان خود را مورد خطاب قرار می‌دهد و با استدلال‌های عقلی و اشارات تاریخی به رد عقاید آنها می‌پردازد. شعر او در این نوع از هجا صریح، محکم، و استوار است.
هجای اجتماعی و فردی بوصیری اگرچه ریشه در اغراض شخصی دارد، اما بیشتر هدفی اصلاحی را دنبال می‌کند. شعر او در این دو نوع از هجا، بی‌تکلف، روان و بیشتر آمیخته با طنز است. او در هجای اجتماعی خود به‌وضوح فساد و ناهنجاری‌های موجود در میان طبقات حاکم زمان خویش را به تصویر می‌کشد و در هجای فردی بیشتر از عیوب اخلاقی سخن می‌گوید. تربیت دینی، زندگی شخصی و مشکلات اجتماعی شاعر بر سبک شعری او در این غرض شعری تأثیر مستقیم داشته‌اند. نویسنده در این مقاله با روش توصیفی ـ تحلیلی انواع مختلف هجا در شعر بوصیری را مورد توجه قرار داده و نمونه‌های شعری مناسب را تجزیه‌وتحلیل کرده‌است.
الكلمات الرئيسية [Persian]
- هجا
- انگیزه‌های روانی
- هجو دینی
- هجو اجتماعی
- بوصیری
)