طهران، شارع وليعصر(عج)، شارع توانير، حي نظامي كنجوي، زقاق هفت بيكر(٨)، شارع نظامي كنجوي، بناء رقم ٣٣، مؤسسة بيمه اكو للتعليم العالي، جامعة علامة طباطبائي، الطابق ٦، الغرفة ٦٠٧، اللجنة الإيرانية للغة العربية وآدابها، الرمز البريدي ١٤٣٤٨٦٣١١١

نوع المستند : علمی - پژوهشی

المؤلفون

1 دانشجوي دوره دکتري زبان و ادبيات فارسي، دانشگاه آزاد اسلامي، واحد ورامين (پيشوا)

2 استاديار گروه زبان و ادبيات فارسي، دانشگاه آزاد اسلامي، واحد ورامين (پيشوا)

المستخلص

شخصيت مهمترين عنصر در پيشبرد حوادث داستان است. از اين رو، تبيين مناسبات شخصيت‌پردازي در يک اثر با بهره‌گيري از الگوهاي نظريه‌پردازان، مي‌تواند پژوهشگران را در رهيافت مباني دروني يک اثر بر مبناي ساختار ذهني نويسندة آن رهنمون سازد. بر اساس نظر ايلين بالدِ شويلر در داستان غنايي، نويسنده به افکار دروني شخصيت ها توجّهي ويژه دارد و پيرنگ اين داستان‌ها بيشتر حاصل کنش و درگيري ذهني شخصيت‌هاست تا حوادث علي و معلولي روشن؛ بنابراين شيوه‌ها و مناسبات شخصيت‌پردازي در داستان کوتاه غنايي با بقيۀ داستان‌ها، متفاوت است.
بر اين اساس، دو داستان­ کوتاه «المجنون» از مجموعة «موت سرير12» به نويسندگي غسّان کنفاني و «يک سرخ­پوست در آستارا» از مجموعة «دوباره از همان خيابان­ها» به قلم بيژن نجدي از آن جا که احساسات پيچيدة شخصيت‌ها را در فرايند داستان­گويي به نحوي نمادين و گاه بدون رعايت تقدّم و تأخّر زماني بيان مي‌کند، مي‌تواند براساس الگوي بالدِ شويلر مورد تحليل قرار گيرد. به همين منظور، اين مقاله با تکيه بر روش توصيفي ـ تحليلي به بررسي تطبيقي عنصر شخصيت در اين دو داستان کوتاه پرداخته‌است. نتايج اين پژوهش نشان مي­دهد هر دو نويسنده با استفاده انحراف زمان توسط شخصيت‌ها و شاعرانه­کردن لحن آنها و تکيۀ پيرنگ بر کنش‌هاي ذهني شخصيت‌ها و منحني احساسات آنها در فضائي سوررئال، قصد واگرايي ذهنيات و درونيات شخصيت‌هاي داستان را دارند؛ البته شعروارگي در داستان «يک سرخ­پوست در آستارا»، بيشتر غالب است، امّا در داستان «المجنون» منحني عاطفي شخصيت‌ها محسوس‌تر به نظر مي‌رسد.

الكلمات الرئيسية

عنوان المقالة [Persian]

بنیة الشخصیة فی قصتی "المجنون" لغسّان کنفانی و"هندی أحمر فی آستارا" لبیجن نجدی علی أساس نظرة بولدشویلر

المؤلفون [Persian]

  • مونا آرام‌فر 1
  • اشرف چگینی 2
  • محمد علی شفایی (آبان) 2

1 دانشجوی دوره دکتری زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد ورامین (پیشوا)

2 استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد ورامین (پیشوا)

المستخلص [Persian]

تُعتبر الشخصیة من أهمّ العناصر فی سرد أحداث القصة، واستظهار أبعاد بنیة الشخصیة علی أساس آراء النقّاد والمنظّرین یفتح آفاق الأدب علی الباحثین ویدلّهم علی ما یکمن وراء ذهن الکاتب أو المبدع. إنّ ایلین بولدشویلر یهتمّ بأفکار الشخصیات وخواطرها ویری أنّ حبکة القصة لا تنشأ عن العلاقات السببیة والمسببة الواضحة وإنما تنشأ عن الصراعات الذهنیة للشخصیات وردة أفعالها علی الحوادث التی تحدث خلال القصة، لذلک بنیة الشخصیة فی القصص الغنائیة تختلف عن غیرها من القصص.
وبما أنّ الشخصیات تحمل أحاسیس غامضة فی مسار سرد القصة فیحظی البحث عن هذا الموضوع بأهمیة وافرة خاصة إذا کان البحث من منظور بولدشویلر فعلی هذا الأساس قامت الدراسة هذه، بالاعتماد علی المنهج الوصفی -التحلیلی، بمعالجة قصتی "المجنون" لغسّان کنفانی من مجموعة "موت سریر رقم 12" و"هندی أحمر فی آستارا" للقاص الإیرانی بیجن نجدی من مجموعة "من تلک الشوارع ثانیة..." وتوصّلت المقالة إلی أنّ الکاتبان حاولا فی القصتین بناء الشخصیات علی أساس آراء بولدشویلر حیث یتمثّل ذلک فی تشظی الزمن بشکل رمزی وتوظیف اللغة الشعریة واعتماد حبکة القصة علی الاضطرابات الذهنیة واستخدام المنحنی العاطفی علی أساس ما وراء الواقعیة فیجسّد کلها خواطر الشخصیات وأفکارها. کما توصلت المقالة إلی أنّ اللغة الشعریة فی قصة "هندی أحمر فی آستارا" أبرز منها فی قصة "المجنون" أمّا المنحنی العاطفی فأوضح فی القصة الأخیرة.

الكلمات الرئيسية [Persian]

  • القصة الغنائیة القصیرة
  • ایلین بولدشویلر
  • الشخصیة
  • بیجن نجدی
  • غسّان کنفانی
الف. عربی
برنس، جیرالد، (2003م): قاموس السردیات المصطلح السردی:معجم المصطلحات، ترجمة: عاید خزاندار، ط1، القاهرة، المجلس الأعلى للثقافة.
الرباعی، عبدالقاهر، (1974م): الصورة الفنیة فی شعر أبی تمام، إربد، جامعة الیرموک.
عبدالمحسن، محمد حسن، (2011م): البنیة السردیة فی روایات صبحی فحماوی، ط1، القاهرة، دار الحوار للنشر و التوزیع.
القاضی،عبدالمنعم زکریا، (2009م): البنیة السردیة فی الروایة، ط1، الجیزة، مرکز البحوث الإنسانیة.
کامل سـماحة، فریال، (1999م): رسم الشخصیة فی روایات حنه مینة، بیروت، المؤسسة العربیة للدراسات والنشر.
کنفانی، غسان، (1987م): موت سریر رقم 12، ط4، بیروت، الأبحاث العربیة.
وهبة، مجدی، (1974م): معجم مصطلحات نقد الروایة، ط2، بیروت، مکتبة لبنان.
ب. فارسی
ایرانی، ناصر، (1380): هنر رمان، چ 1، تهران: آبانگاه.
انوشیروانی،علیرضا، (1389ش): «ضرورت ادبیّات تطبیقی در ایران»، دانشگاه رازی کرمانشاه، ادبیّات تطبیقی، دورة1، شمارة1، صص: 7-38.
براهنی، رضا، (1380ش): طلا در مس، چ1، تهران، زریاب.
براهنی، رضا، (1385ش): قصه‌نویسی، چ2، تهران، البرز.
برت، آر. ال، (1395ش: تخیل، ترجمه: جعفری، مسعود، چ1، تهران، مرکز.
بیات،حسین، (1383ش): «زمان در داستان­های جریان سیال ذهن»، انجمن زبان و ادبیات فارسی، پژوهش­های ادبی، دورة2، شمارة6، صص 7-32.
بیشاپ، لئونارد،(1390ش): درس‌هایی دربارة داستان‌نویسی، ترجمه: محسن سلیمانی، چ1،تهران، سورة مهر.
پاینده، حسین، (1391): داستان کوتاه در ایران، چ2، تهران، نیلوفر.
پراین، لارنس، (1366): تأملی دیگر درباب داستان، ترجمۀ محسن سلیمانی، چ 3، انتشارات حوزة هنری سازمان تبلیغات اسلامی.
پورنامداریان، تقی، (1374ش): سفر در مه، چ1، تهران، زمستان.
حاج بابایی، محمدرضا، (1396ش): «بررسی زبان و روایت در داستان یک سرخ­پوست در آستارا»، دانشگاه خوارزمی، مجله زبان و ادبیات فارسی، دورة25، شمارة82، صص 61-93.
رستگار فسایی، منصور، (1390ش): انواع نثر فارسی، چ3، تهران، سمت.
روزت، ای، (1371ش): روانشناسی تخیل، ترجمه: پروانه میلانی و اصغر الهی، چ1، تهران، گوتنبرگ.
شفیعی کدکنی، محمدرضا، (1389ش): موسیقی شعر فارسی، چ12، تهران، آگه.
عبداللهیان، حمید، (1385ش): «عوامل شاعرانگی در داستان­های بیژن نجدی»، دانشگاه الزهراء، مجله علوم انسانی، دورة15، شمارة56، صص: 115-128.
عبدی، آزاده، (1397ش): نقد و تحلیل و مقایسة مجموعه داستان­های کوتاه غنایی از بیژن نجدی، محمد کلباسی، حسین سناپور، دانشگاه آزاد واحد تهران مرکزی: پایان­نامة کارشناسی ارشد.
فتوحی، محمود، (1381ش): تصویر خیال، دانشگاه تبریز، مجله ادبیات و علوم انسانی، دورة18، شمارة185، صص 103-134.
فرای، نورترپ، (1363ش): تخیل فرهیخته، ترجمه: سعید ارباب شیرانی، تهران، مرکز نشر دانشگاهی.
مهربان، صدیقه، محمدجواد زینعلی، (1391ش): «زبان هنری داستان ـ شعر در آثار بیژن نجدی»، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، ادبیات پارسی معاصر، دورة2، شمارة1، صص: 139-155.
می، درونت، (1381ش): پروست، ترجمه: فرزانه طاهری، تهران، طرح نو.
میرصادقی، جمال، (1376ش): عناصر داستان، چ1، تهران، نشر علمی.
میرصادقی، جمال، میمنت ذوالقدری، (1377ش): واژه­نامة هنر داستان­نویسی، چ1، تهران، مهناز.
نجدی، بیژن، (1390ش): دوباره از همان خیابان، تهران، نشر مرکز
ندا، طه، (1380ش): ادبیات تطبیقی، ترجمه: زهرا خسروی، چ1، تهران، فروزان روز.
نظری منظم، هادی، (1389ش): ادبیات تطبیقی، تعریف و زمینه‏های پژوهش، دانشگاه باهنر کرمان، ادبیات تطبیقی، دورة1، شمارة2، صص 237-221.
و، پاتریشیا، (1383ش): مدرنیسم و پسامدرنیسم، تعریفی جدید از خودآگاهی ادبی، ترجمه: پاینده، حسین چ1، تهران، روزگار.
ج. لاتین
Allan Powell, Mark.(1990). What is Narrative criticism? Minneapolis: Fortress Press.
Allen,Graham. (2000) .Intertextuality . London:Routledge.
Baldeshwiler, Eileen. (1994). "The Lyric Short Story: The Sketch of History" in Charles E. May (Ed). The New Short Story Theories. Athens, Ohio: Ohio University Press
Genette, Gerard. (1980). Narrative Discourse.Trans: Jane E. Lewin. Ithaca: Cornell University Press.
Remak, Henry. (1961). "Comparative Literature :It’s Definition and Function". Comparative Literature: Method and Perspective .Edited by Newton Phelps.Stallknecht and Horst Fernz. Carbondal: Illinois University Press, p.p:3-37
Reynier, christine (2003). “The short story according to Woolf”. Journal of short story in english literature. V8. N 41. pp 55-67.
Rimmon–Kenan, Shlomith. (2002). Narrative Fiction. Contemporaay Poetics. London: Routledge.
Toolan, Michael, J. (2001).Narrative a critical linguistic introduction. London: Routledge.