طهران، شارع وليعصر(عج)، شارع توانير، حي نظامي كنجوي، زقاق هفت بيكر(٨)، شارع نظامي كنجوي، بناء رقم ٣٣، مؤسسة بيمه اكو للتعليم العالي، جامعة علامة طباطبائي، الطابق ٦، الغرفة ٦٠٧، اللجنة الإيرانية للغة العربية وآدابها، الرمز البريدي ١٤٣٤٨٦٣١١١

نوع المستند : علمی - پژوهشی

المؤلفون

1 دانشیار گروه زبان و ادبیات عربی دانشگاه رازی.

2 دانشجوی دکتری زبان و ادبیات عربی دانشگاه رازی.

المستخلص

مؤلّفه‌های مقاومت در ادبیات کودک، یکی از تأثیر‌گذارترین ژانر‌های ادبی هر فرهنگ و ملّتی است. کودکان از آسیب‌پذیرترین اعضای هر جامعه‌‌ای به شمار می‌روند. به دلیل شرایط کنونی سوریه، کودکان سوری با بحران‌ها و تنش‌های اجتماعی بسیاری مواجه هستند؛ ازاین‌رو، ادبیات معاصر سوریه نیز به آن، گره‌خورده است و هر شاعر آزادی‌خواهی، مظلومیّت کودکان را پیرنگ اشعار خویش قرار می‌دهد. حسین حبش، در زمرة شاعران سوری است که قلب تپنده‌اش، تاخت‌وتاز بر روح و پیکرة کودکان را تاب نیاورده و قلم در جوهر سرایشِ از آنان فروبرده‌است تا باز‌گوکنندة این ظلم در اشعارش باشد. در این جستار، بر آنیم با روش توصیفی- تحلیلی به واکاوی انگاره‌های ذهنی کودک سوری، نسبت به جنگ و اثرات آن بر روح و روان وی در مجموعة شعری «ملاک طائر» با تکیه‌بر شاخص‌ترین مفاهیم مقاومت بپردازیم. یافته‌های پژوهش حاکی از آن است که شاعر، عنصر کودک و آثار روان‌سایی جنگ بر کودک را به هنرمندانه‌ترین شکل در شعر خود منعکس کرده است. وی با بهره‌گیری از اندیشة فرا‌زمانی و با جهشی که به سوی آینده داشته است، تصویر‌گر آیندة روشن برای جامعه، با تکیه بر نسل آینده است. ره‌آورد دیگر جستار حاضر این است که شاعر در قالب الفاظ و مفاهیمی کنایی جراحت و زخم روحی و روانی که کودک بدان دچار شده را به تصویر کشیده است. دیگر اینکه، وی در ترسیم مظلومیّت کودک و دنیای پاک کودکانة وی از بازی‌های نمادین و واژگونی تعبیر بهره جسته است و همچنین شخصیّت‌های حاضر در شعر شاعر، مصداق خارجی آن‌ها بیشتر از غیر واقعی بودن آن‌هاست.

الكلمات الرئيسية

عنوان المقالة [Persian]

أفکار الطفل السوريّ العقلیّة عن الحرب في شعر مقاومة حسین حبش

المؤلفون [Persian]

  • محمدنبي احمدي 1
  • ناهيد پيشگام 2

1 أستاذ مشارک في قسم اللغة العربیة و آدابها بجامعة رازی کرمانشاه.

2 طالبة الدکتوراه في قسم اللغة العربیة و آدابها بجامعة رازی کرمانشاه.

المستخلص [Persian]

تعدّ مکونات المقاومة في أدب الأطفال من أکثر الأنواع الأدبیّة تأثیراً في أي ثقافة وأمة. الأطفال هم أکثر أفراد المجتمع ضعفا. بسبب الوضع الحالي في سوریا، یواجه الأطفال السوریّون العدید من الأزمات والتواترات الإجتماعیّة. ومن هنا فإنّ الأدب السوريّ المعاصر مرتبط به أیضاً، وکلّ شاعر محبّ للحریّة یجعل من اضطهاد الأطفال موضوع قصائده. حسین حبش من الشعراء السوریین الذین لم یستطع قلبهم النابض أن یتحمّل غزو أرواح وأجساد الأطفال، وغمر القلم في جوهر شعرهم لیعکس هذا القهر في أشعاره. نعتزم في هذا المقال استخدام المنهج الوصفيّ - التّحلیليّ لتحلیل الأفکار الذهنیّة للطفل السوريّ حول الحرب وتأثیرها علی روحه ونفسه في مجموعة قصائد "ملک الطائر" بناءً علی أکثر مفاهیم المقاومة تمیزًا وتشیر نتائج البحث إلی أن الشاعر قد عکس عنصر الطفل والآثار النفسیّة للحرب علی الطفل بأکثر الطرق الفنیّة في شعره. مستفیدًا من الفکر التجاوزيّ ووثبته نحو المستقبل، یوضح مستقبلًا مشرقًا للمجتمع، معتمدًا علی الجیل القادم. إستنتاج آخر لهذا المقال هو أن الشاعر قد صور في شکل کلمات ومفاهیم ساخرة الأذی النفسيّ والجروح التي عانی منها الطفل. ثانیّا، في تصویره ظلم الطفل وعالم أبنائه النقيّ، استخدم ألعابًا رمزیّة وقلب التفسیر، وکذلک الشخصیّات الموجودة في شعر الشاعر، فکان مثالهم الخارجي أکثر من غیر الواقعیّة.

الكلمات الرئيسية [Persian]

  • حسين حبش
  • الطفل والحرب
  • شعر المقاومة
  • أفكار الطفل العقلية
-راغب اصفهانی، حسین بن محمّد (1412ق)، «المفردات في غریب القرآن»، تحقیق: صفوان عدنان داوودی، الطبعة الأولی، لبنان: بیروت، دار العلم الدّار الشّامیة.
-الزین، هیام لطفي (2007)، «الصغار في الظروف الصعبة و النزاعات: نصوص مختارة للأهل والمدارس والعاملین في الدعم النفسي- الإجتماعی»، ورشة الموارد العربیة بیروت- نیقوسیا.
-شیخاني، أحمد (بی‌تا)، «الأطفال والحرب»، مطبعة مرکز التّفکیر الحرّ.
-مرهج، ریتا (2010)، «دعم الأطفال في ظروف النزاعات والطوارئ، دلیل المعلّم والأهل»، ورشة الموارد العربیّة بیروت- نیقوسیا.
-مصطفوي، حسن (1360)، «التحقیق في کلمات القرآن الکریم»، چاپ اوّل، ایران: تهران، بنگاه ترجمه و نشر کتاب.
-موستاکس، کلارک (1990)، «علاج الأطفال باللعب»، ترجمة عبدالرحمن سیّد سلیمان، القاهرة، دار النهضة العربیة.
-رضوانی، سیّد روح الله (1397)، «تأثیرات روانی جنگ بر کودکان»، چاپ اوّل، افغانستان: کابل، مرکز معلومات افغانستان در پوهنتون.
-قاسم‌زاده، فاطمه (1381)، «پیمان جهانی حقوق کودک»، عشق سوم: مجموعه مقالات تخصّصی پیرامون مسائل کودکان و نوجوانان، به کوشش چیستا یثربی، ج1، تهران، نشر نامیرا.
-قرشی، علی اکبر (1386)، «قاموس قرآن»، ج2-3، چاپ شانزدهم، ایران: تهران، انتشارات دارالکتب الإسلامیّه.
-مدنی قهفرخی، سعید (1389)، «جماعتگرایی و برنامه‌های جماعت محور»، چاپ اوّل، ایران: تهران، انتشارات یاد آوران.
-مندنی‌پور، شهریار (1383)، «ارواح شهرزاد». چاپ اوّل، ایران: تهران، انتشارات ققنوس.
-وندر زندن، جیمز (1393)، «روانشناسی رشد»، ترجمة حمزة گنجی، چاپ سیزدهم، انتشارات ساوالان.
-Bruce H, (1996). rebuilding hope: children and war, congress Maputo,   Mozambique, 1-4.
-Sabin M, Lopes Cardozo B, Nackerud L, Kaiser R, Varese L: (2003). Factors associated with poor mental health among Guatemalan refugees Living in Mexico 20 years after civil conflict. JAM; 290 (5): 667- 70.
-Moszynsk l. p.(2003). child soldiers forgotten in Angola News roundup BMJ; 326: 1003
-بهداد، زهرا (1390)، «دفاع مقدّس فقط جنگ نیست؛ چگونه وقاریع جنگ تحمیلی را برای نوجوانان روایت کنیم؟»، کیهان، 8/8/ 1390، شماره 20061، صص 12-10.
-جلالی، مریم، طیبه سیفی و روح الله قاسمی (1397)، «بررسی تطبیقی مؤلّفه‌های مفهومی مقاومت در همنشینی با عنصر تکرار‌شوندة کودکی»، فصلنامة علمی- پژوهشی پژوهش‌های ادبیّات تطبیقی، دورة6، شمارة2، صص 64- 85.
-زینی‌وند، تورج، علی سلیمی، فاطمه کلاهچیان و حسین عابدی (1394)، «نشانه‌شناسی پدیدة «کودک و جنگ» در شعر محمود درویش»، مجلة علمی- پژوهشی انجمن ایرانی زبان و ادبیات عربی، شماره 27، صص 89-114.
-سرباز، حسن، محسن پیشوایی علوی (1395)، «درد و رنج کودکان فلسطینی در شعر محمود درویش»، (علمی- پژوهشی)، نشریة ادبیّات پایداری، دانشگاه شهید باهنر کرمان، سال هشتم، شماره 14،  صص 100- 122.
-صهبا، فروغ، (1387)، «بررسی زمان در تاریخ بیهقی بر اساس نظریة «زمان در روایت»»، فصلنامة پژوهش‌های ادبی، سال5، شمارة 21، صص89 -112.
-محرمی، رامین و همکاران (1396)، «بررسی نماد‌های روان‌شناختی در شعر کودک»، مجلة علمی- پژوهشی مطالعات ادبیّات کودک دانشگاه شیراز، سال هشتم، شمارة اوّل، صص 117- 130.
سایت­های اینترنتی)
-حبش، حسین(2016)، «الأعمال الشّعریة»، مطبعة دار أبابیل، کتب رقمیّة، www.ebabil.net
-شبلول، أحمد فضل (2004)، «الطّفل والحرب في فضاء الشّعریة العربیة المعاصرة»، www.nashiri.net