نوع المستند : علمی - پژوهشی
المؤلفون
1 دانشیار گروه زبان و ادبیات عربی، دانشگاه تهران، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، تهران
2 دانشجوی دکترای گروه زبان و ادبیات عربی، دانشگاه تهران، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، تهران
3 دانشجوی دکترای گروه مطالعات ترجمه، دانشگاه تهران، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، تهران
المستخلص
یکی از مهم‌ترین مفاهیم مطرح شده در نظریة فرمالیست‌های روس، آشناییزدایی است که هدف آن، بررسی جنبه‌هایی از زبان است که منجر به آفرینش ادبی می‌شود. تمام فنونی که شاعر برای بیگانه ساختن جهان اطراف در چشم مخاطب به کار می‌گیرد، در گسترة آشناییزدایی قرار دارد. ابن فارض، شاعر مشهور وادی عشق الهی در تاریخ شعر صوفی از شعرایی است که شهرت گسترده‌ای در جهان عرب داشته زیرا اشعار او تمام ویژگی‌های فنی شعر صوفی را داراست: شعری که آکنده از نفحات قرآنی و نظرات فلسقی است و دیدگاه‌های نوینی راجع به هستی و انسان دارد. زبان صوفیانة ابن فارض با همة فراز و فرودهایش در سطوح زبانی با آفرینش ترکیب‌های نوین در سطح مفهوم، نظر خواننده را جلب کرده و غبار عادت را از مفاهیم عادی صوفیانه برمی‌چیند و وی را با نوترکیب‌هایی آشنا می‌سازد که از تکنیک آٍشنایی‌زدایی بهره‌مندند. وی با ترکیب دو اصطلاح که هرکدام مفهوم جداگانه‌ای دارند، دست به آفرینش نوترکیب‌هایی می‌زند که مفاهیم نوین یا مفاهیمی را که خارج از آنچه در عرف صوفیان متداول است دارا می‌باشند. در این مقاله تلاش شده است با تکیه بر دیدگاه‌های فرمالیست‌ها در زمینة آشناییزدایی و هنجار گریزی، نوترکیبهای عرفانی ابن فارض را بررسی کنیم. بررسی‌های به عمل آمده در این مقاله نشان می‌دهد که ابن فارض با آفرینش چنین نوترکیب‌هایی قصد ایجاد مفاهیمی نوین را داشته است که از حالات عرفانی وی برآمده است.
الكلمات الرئيسية
عنوان المقالة [Persian]
الانزياح المفهومي في الترکيبات العرفانية الجدیدة لابن فارض
المؤلفون [Persian]
- شهریار نیازی 1
- معصومه تقی‌زاده 2
- هانیه درستکار 3
1 دانشیار گروه زبان و ادبیات عربی، دانشگاه تهران، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، تهران
2 دانشجوی دکترای گروه زبان و ادبیات عربی، دانشگاه تهران، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، تهران
3 دانشجوی دکترای گروه مطالعات ترجمه، دانشگاه تهران، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، تهران
المستخلص [Persian]
من أهم المفاهيم في آراء الشکلانیين الروس هو الانزیاح الذي يهدف إلى دراسة جوانب اللغة التي تؤدي إلى الإبداع الأدبي. جميع التقنيات التي يستخدمها الشاعر لعزل العالم من حوله في عيون الجمهور هي في مجال الانزیاح. ابن فارض هو شاعر وادي الحب الإلهي الشهير في تاريخ الشعر الصوفي و من أشهر الشعراء في الوطن العربي لأن قصائده تتميز بكل الخصائص الفنية للشعر الصوفي: قصيدة مليئة بالنفحات القرآنية و الرؤی الفلسفية. له وجهات نظر جديدة حول الوجود و الإنسان. لغة ابن فارض الصوفية بكل تقلباتها على المستوى اللغوي تجذب انتباه القارئ من خلال خلق التركيبات الجديدة على مستوى المفهوم و تزيل غبار العادة عن المفاهيم الصوفية العادية و تتعرفه بالتركيبات الجديدة التي تتمتع بتقنیة الانزیاح. إنه يخلق ترکیبات جديدة لها معان و مفاهيم جديدة خارج ما هو شائع في العرف الصوفي من خلال الجمع بین مصطلحین يختلف معنی کل منهما. في هذا المقال حاولنا دراسة الترکيبات الجدیدة لابن فارض من خلال الاعتماد على آراء الشكلانیين في مجال الانزیاح والشذوذ. تظهر الدراسات التي أجريت في هذا المقال أن ابن فارض من خلال إبداع مثل هذه الترکیبات كان يهدف إلى خلق المفاهيم الجديدة التي ظهرت من حالاته الصوفية.
الكلمات الرئيسية [Persian]
- الانزياح
- ترکیبات عرفانية جديدة
- ابن فارض
)