نوع مقاله : علمی - پژوهشی

نویسندگان

• جهانگیر امیری ¹
• فاروق نعمتی ²

¹ استادیار دانشگاه رازی

² دانشجو دکترا دانشگاه رازی

چکیده

واژه­ی "تحامق" از ماده­ی «حمق»، به معنای تظاهر کردن به حمق و بلاهت است. شعر تحامق، گونه­ای از شعر طنز و فکاهه است که شاعر در آن به نادانی و حماقت تظاهر می­کند تا خنده­­ای بر لبان ممدوحان بنشاند و از جود و بخشش آنان بهره­مند شود. این شعر در همه­ی ادوار، کم و بیش وجود داشته است؛ اما در عصر مملوکی به علت فقر، فساد و انحطاط اخلاقی، رواجی بی­سابقه یافته و به شکل یکی از فنون و اغراض رایج شعری درآمده است. انگیزه­ی سرودن شعر تحامق در عصر مملوکی، بیش از هر چیز به کسب ثروت و شهرت برمی­گردد. توصیف فقر، عیوب ظاهری و باطنی و بی­اعتنایی به هنجارها و ارزش‌های اصیلی همچون: میهمان نوازی، بخشش و کرامت، مردانگی و مروّت، از مهم‌ترین درونمایه­های شعر تحامق به شمار می­روند. در این پژوهش، ضمن بیان پیشینه­ی شعر تحامق، عوامل و انگیزه­های گسترش این شعر در عصر مملوکی و نیز مضامین و درونمایه­های آن بررسی شده است.

کلیدواژه‌ها

• تحامق
• شعر مملوکی
• عوامل اجتماعی
• انگیزه¬های فردی
• مضامین شعر تحامق