نوع مقاله : علمی - پژوهشی

نویسندگان

• سیدمحمد میرحسینی ¹
• علی أسودی ²

¹ دانشگاه بین‌المللی امام خمینی (ره) قزوین

² دانشگاه تهران

چکیده

چکیده:
موضوع نکره آوردن کلمات از جمله مباحث مهمی است که در علوم بلاغی، بدان پرداخته شده است و بزرگانی هم‌چون جرجانی و زمخشری درباره­ی آن به نکات قابل توجهی دست یافته­اند که حاکی از آن است که نکره آمدن کلمات در زبان عربی به یقین، دلیلی بلاغی دارد که بر معرفه آوردن کلمه از نظر دلالت، ترجیح داشته و با معنای مورد نظر گوینده و خواسته­ی کلامی وی هم­سو است.
بنابراین بر آن شدیم تا بلاغت این امر (استفاده از کلمات به­صورت نکره) را در دریای بلاغت کلام امیرالمؤمنین(ع) و نهج­البلاغه به نمایش گذاریم تا از سویی این امر، خود تأییدی بر نهایت اسلوب بلاغت کلام ایشان باشد و از سوی دیگر، پاسخی علمی و راسخ به اندک مدعیان تردید در صحت انتساب نهج­البلاغه باشد؛ زیرا همگرایی سبک بیان در هنگام سخن گفتن به­صورت بداهی و بدون تکلف و هم­سویی آن با مقتضای حال، نشان از صاحبی سخنور و چیره­دست هم‌چون امام علی(ع) دارد و ما در آنچه آمده به شکل عملی و تقسیم‌بندی‌شده به تبیین معانی بلاغی تنکیر کلمات در حکمت­های نهج­البلاغه به­عنوان نمونه و شاخص پرداخته‌ایم تا در حد وسع، جلوه­ای از بلاغت را به نمایش گذاریم.
یکی از مهم­ترین اغراض نکره آمدن کلمات در حکمت­های امیرالمؤمنین(ع) را می­توان تعظیم، تکثیر، تقلیل، و نوعیت دانست که در سیاق عبارت­های به­کار رفته همسو و تأثیرگذار بر غرض و محور اصلی حکمت­ها است و حکمت­ها بدون آن، این پوشش معنایی لازم را ندارد. مسئله­ای که متأسفانه بیشتر مترجمان این میراث گرانبها از آن غافل شده­اند و ترجمه­های فعلی، تناسب لازم با غرض سخن­های امیرالمؤمنین(ع) را ندارد.

کلیدواژه‌ها

• نهج‌البلاغه
• تنکیر
• تنوین
• تعظیم
• تکثیر