طهران، شارع وليعصر(عج)، شارع توانير، حي نظامي كنجوي، زقاق هفت بيكر(٨)، شارع نظامي كنجوي، بناء رقم ٣٣، مؤسسة بيمه اكو للتعليم العالي، جامعة علامة طباطبائي، الطابق ٦، الغرفة ٦٠٧، اللجنة الإيرانية للغة العربية وآدابها، الرمز البريدي ١٤٣٤٨٦٣١١١

نوع المستند : علمی - پژوهشی

المؤلفون

1 دانشيار گروه زبان و ادبيات عربي دانشگاه مازندران

2 کارشناس ارشد زبان و ادبيات عربي دانشگاه مازندران

المستخلص

نظرية «آشنايي‌زدايي» که نخستين بار در آراي صورت‌گرايان مطرح شد، معتقد است بايستي زبان شعر را براي مخاطبان بيگانه ساخت و با عادت‌هاي زباني آنان مخالفت کرد. بر اين اساس شاعران سعي مي‌کنند با روي‌آوردن به شيوه‌هايي مانند «فراهنجاري معنايي» که قالب و هنجار عادي زبان و بيان را به هم مي‌ريزد، توجه و حس لذت شنوندگان را تحريک کنند و زبان خود را برجسته نمايند. «ايليا ابوماضي» از جمله شاعراني است که از اين شگرد در اشعار خود بهره برده‌است و اين مقاله نيز مي‌کوشد تا به فراهنجاري معنايي در يکي از قصايد او با نام «سَلمَي بِمَاذَا تفَکرِين؟» بپردازد تا به اين سؤال اساسي پاسخ گويد که «شاعر، چگونه اين هنجارگريزي را در قصيدة يادشده به کار برده و چگونه به کمک آن زبان شعري‌اش را برجسته نموده‌است؟». در پاسخ چنين نتيجه گرفته شد که ابوماضي با استفاده از عناصري مانند استعاره، تشبيه و نماد، خواننده را با زباني تازه روبه‌رو ساخته و اين کار را با شگردهايي همچون انتخاب هوشمندانة کلمات در محور جانشيني و همنشين‌کردن آگاهانة آنها با واژگان مناسب، نزديک ‌ساختن تشبيه به استعاره و نوکردن آن، و آفرينش برخي از مفاهيم جديد در حوزة نماد به انجام رسانده‌است.

الكلمات الرئيسية

الموضوعات الرئيسية

عنوان المقالة [Persian]

دراسة الإنزیاح المعنوی فی أشعار إیلیا أبوماضی قراءة قصیدة «سلمی بما تفکرین» نموذجاً

المؤلفون [Persian]

  • hasan goodarzi lemraski 1
  • معصومه خطی 2

1 دانشیار گروه زبان و ادبیات عربی دانشگاه مازندران

2 کارشناس ارشد زبان و ادبیات عربی دانشگاه مازندران

المستخلص [Persian]

برزت ظاهرة الإنزیاح فی آراء الشکلانیین لأول مرة،یری منظّروها بأن لا مفرّ من تغییر الشعر للمخاطب وهی مضادة  لما هو معتاد.بناءا علی ذلک یمیل الشعراء إلی أسالیب نحو الانزیاح المعنوی من شأنه یغیرون شکل اللغة العادی وأداءها لکی یلفتوا انتباه المستمعین کما یجعلهم یشعرون باللذة ترکیزاً علی لغتهم .منهم إیلیا أبو ماضی والذی وظّف هذا الفنّ فی أشعاره.تحاول هذه المقالة معالجة الانزیاح المعنوی فی إحدی قصائده تحت عنوان"سلمی بماذا تفکرین" والرد علی هذا السؤال الرئیسی أنّ الشاعر کیف وظّف هذا الفن فی قصیدته المذکورة وبذلک استطاع ابراز لغته الشِّعریّة.؟تشیر النتائج إلی أنّ إیلیا أبو ماضی استخدم محسّنات کالاستعارة والتشبیه والرمز فی أشعاره وبذلک یواجه القارئ لغة جدیدة فی قصائده وقام بذلک بفضل انتخابه  المفردات المناسبة بمنتهی الدّقّة والحذر وتقریب بین التشبیه و الإستعارة وتجدیده وخلق مفاهیم رمزیة جدیدة .

الكلمات الرئيسية [Persian]

  • الترکیز
  • الإنزیاح المعنوی
  • إیلیا أبوماضی
  • قصیدة «سلمی بماذا تفکرین»
کتابنامه
1) عربی
کتب
1 ابوماضی، ایلیا (2005)، دیوان ایلیا ابوماضی، الطبعة الاولی، بیروت ـ لبنان، مؤسسة النور للمطبوعات.
2ـ ادونیس ( 1978 )، زمن الشعر، الطبعة الثانی، بیروت، لبنان، دار العودة.
3ـ الأیوبی، یاسین (1984)، مذاهب الأدب (معالم وانعکاسات)، الطبعة لثانیة، بیروت، دار العلم للملایین.
4 ـ التفتازانی، سعدالدین ( 1388)، مختصر المعانی، چاپ نهم، قم، انتشارات دارالفکر.
5-جرجانی، عبدالقاهر (1374)، اسرار البلاغه، ترجمه یجلیل تجلیل، تهران، انتشارات دانشگاه تهران.
6ـ الهاشمی، احمد ( 1417 )، جواهر البلاغة فی المعانی و البیان و البدیع، مرکز النشر التابع لمکتب
اللإعلام الإسلامی.
مجلات
پیرانی شال، علی (1388)، «الذُّهول و الغُموض بَینَ الخَیام و إیلیا ابو ماضی»، مجلة الجمعیة الإیرانیة للغة ا لعربیة و آدابها.
2) فارسی
کتاب‌ها
ارسطو (1374)، فن خطابه، ترجمه ی پرخیده ملکی، تهران: اقبال.
پورنامداریان، تقی ( 1381 )، تأملی در شعر اشعار شاملو (سفر در مه)، تهران: مؤسسه
حسینی، صالح (1369)، واژگان اصطلاحات ادبی، چاپ اوّل، تهران: انتشارات نیلوفر.
رستگار فسایی، منصور (1353)، تصویرآفرینی در شاهنامه، تهران: کورش.
سیّد حسینی، رضا (1384)، مکتب‌های ادبی، جلد دوّم، چاپ سیزدهم، تهران: نگاه.
شمیسا، سیروس (1388 )، نقد ادبی، چاپ سوم، تهران: میترا.
ـــــــــــــــ (1378)، بیان، چاپ هفتم، تهران: فردوس.
صفوی، کورش (1390)، از زبانشناسی به ادبیات، جلد اوّل و دوم، تهران: سورة مهر.
علوی مقدم، مهیار (1377)، نظریههای نقد معاصر (صورتگرایان و ساختارگرایی)، تهران: سمت.
عرب، عبّاس (1383)، ادونیس (در عرصة شعر و نقد معاصر عرب)، چاپ اوّل، دانشگاه فردوسی مشهد.
فورست، لیلیان (1375)، رمانتیسم، ترجمة مسعود جعفری جزی، چاپ اوّل، تهران: نشر مرکز.
قاسمی پور، قدرت (1386)، درآمدی بر فرمالیسم در ادبیات، چاپ اوّل، اهواز: نگاه.
گلی، احمد (1388)، بلاغت فارسی (معانی و بیان)، چاپ دوّم، تبریز: آیدین.
وحیدیان کامیار، تقی ( 1383 )، مجموعه مقالات (زبان چگونه شعر میشود؟)، انتشارات معاونت پژوهشی دانشگاه آزاد اسلامی مشهد با همکاری انتشارات سخن‌گستر.
مجلات
میرزایی، فرامرز؛ مرتضی قائمی و مجید صمدی (1393)، «هنجارگریزی شعری در گفتمان انقلابی اشعار فاروق جویدة»، انجمن ایرانی زبان و ادبیات عربی، دوره10، شماره33، زمستان: صص17-31
مشایخی، حمیدرضا؛ زینب خدادی (1391)، «بررسی هنجارگریزی در بخشی از اشعار نزار قبانی»، دوره2، شماره2، تابستان: صص: 51-78.