نوع المستند : علمی - پژوهشی
المؤلفون
1 استاديار گروه زبان و ادبيات عربي دانشگاه تربيت مدرس
2 استاد گروه زبان و ادبيات عربي دانشگاه تربيت مدرس
3 کارشناس ارشد زبان و ادبيات عربي دانشگاه تربيت مدرس
المستخلص
الأنا في الأصل تُبني بالعلاقة مع العالم، والوعي بالذات يمرّ بالآخر، والشعور بالهوية يبرز في مواجهته؛ فالأنا والآخر رکنان أساسيان في علم الصورة، الذي يُعنَي بدراسة الصورة الثقافية للآخر في الآداب القومية. إنّ غادة السمان روائية وشاعرة ورحّالة سورية ألّفت لحد الآن خمسة کتب في أدب الرحلات، أوّلها "الجسد حقيبة سفر" وفيه تناولت الآخر الأوروبي وخصّصت للإنسان الإنکليزي النصيب الأوفر من حديثها. والمنهج في هذا المقال وصفي-تحليلي، ونهتمّ علي نحو خاص بدراسة الآخر الإنکليزي وثقافته من منظور صورولوجي، کي نفهم خصوصية الأنا والآخر والأوهام والانحرافات الفکرية لکلّ منهما تجاه الآخر، ولکي نتجنّب أخطاراً کثيرةً تهدّدنا وتهدّد الجيل العربي والإسلامي الصاعد. ويستفاد من إشارات السمان المبعثرة أنّ الآخر البريطاني- رغم ما يتمتع به من الرقيّ المادي وتوافر الحرية والصدق والکرامة والثقافة والفن- يجابه اليوم واقعاً مأساوياً يتمثّل في أمور أهمّها ضياع الجيل الجديد الناشئ عن انهيار قيم العصر القديم (حب، دين، أخلاق) وعدم إيجاد بديل لها عندهم، وهناک أيضا تحکّم الحياة الآلية، وعقدة العظمة والإمبراطورية، الحائلة بين سياسات الدولة والجيل الجديد هناک، والتزايد المستمرّ لهيمنة نمط الحياة والثقافة الأمريکية، وقد نتجت عن هذا کله ظواهر سلبية کالشذوذ والإباحية والعنف ورواج اللامبالاة والاستخفاف بالعمل واستهلاک البضائع الأجنبية وبالتالي سقم الاقتصاد البريطاني وانهيار الصناعة.
وتحاول السمان أن تلتزم الموضوعية وأن تُقدّم صورةً متحررةً من سيطرة الإيحاءات السلبية التاريخية والنفور العربي العفوي من شعب الإمبراطورية الاستعمارية، فتُشيد بتوافر الحرية والصدق والکرامة وسيادة الفن والثقافة في بريطانيا، ولکن حجم التحولات والقضايا التي يعيشها کلّ مجتمع حجم کبير ومتشعّب لا يمکن لعمل فني أن يحيط به أو يلتقطه التقاطاً موضوعياً تامّاً؛ من ثمّ تکون علاقة الإبداع بالواقع أو المجتمع علاقةً غير مباشرة وأبعد ما تکون عن التطابق.
الكلمات الرئيسية
الموضوعات الرئيسية
عنوان المقالة [Persian]
دیگری انگلیسی در آیینة منِ متفاوتِ شرقی «بررسی موردی: کتاب الجسد حقیبة سفر اثر غادة السمان»
المؤلفون [Persian]
- هادی نظری منظم 1
- خلیل پروینی 2
- نازنین هدایتی 3
1 استادیار گروه زبان و ادبیات عربی دانشگاه تربیت مدرس
2 استاد گروه زبان و ادبیات عربی دانشگاه تربیت مدرس
3 کارشناس ارشد زبان و ادبیات عربی دانشگاه تربیت مدرس
المستخلص [Persian]
غاده السمان رمان‌نویس، شاعر و جهانگرد سوری تاکنون پنج سفرنامه نوشته‌است. کتاب اول او «الجسد حقیبة سفر» نام دارد و در آن به بررسی دیگری اروپایی پرداخته و بیشترین سهم را به دیگری انگلیسی اختصاص داده‌است. روش ما در این مقاله توصیفی ـ تحلیلی است و به طور ویژه به بررسی دیگریِ انگلیسی و فرهنگ وی از منظر تصویرشناسی خواهیم پرداخت تا بدین‌وسیله به درک اوصاف و ویژگی‌های من و دیگری، توهمات، انحراف‌های فکری و ذهنی هر یک در قبال دیگری نائل آییم و از خطرات بی‌شماری که ما و نسل نوپای ما را تهدید می‌کند، پرهیز نماییم. از اشارات پراکندة سمان برمی‌آید که دیگری انگلیسی ـ با وجود پیشرفت‌های مادی، و آزادی، صداقت، احترام و فرهنگی که از آن برخوردار است، امروزه با واقعیت‌هایی اسفبار مواجه است. این واقعیت در مسائل و پدیده‌های مهمی نمود دارد که مهم‌ترین آن‌ها فروپاشی ارزش‌های عصر کهن (عشق، دین، اخلاق) و نبود جایگزینی مناسب برای آن‌هاست. سمان می‌کوشد تا به عینیت‌گرایی پایبند باشد و تصویری جدا از سیطرة مفاهیم منفی تاریخی و نفرت خودجوش عرب‌ها از ملت امپراتوری استعمارگر ارائه دهد؛ ازاین‌رو به تمجید از آزادی، صداقت، احترام و سیطرة هنر و فرهنگ در انگلستان می‌پردازد، اما حجم تحولات و مشکلاتی که هر جامعه با آن روبه‌روست، حجم زیاد و متنوعی است و اثر فنی و ادبی نمی‌تواند بدان احاطه داشته و یا با عینیت‌گرایی و واقع‌بینی کامل بدان بپردازد؛ به همین دلیل، ارتباط اثر ابداعی با واقعیت‌ها یا جامعه، ارتباطی غیرمستقیم و به دور از تطابق و تناسب است.
الكلمات الرئيسية [Persian]
- تصویرشناسی
- دیگری
- انگلستان
- غادة السمان
- الجسد حقیبة سفر
)