تهران، خیابان ولی عصر(عج)، خیابان توانیر، محله نظامی گنجوی، کوچه هفت پیکر(8)، خیابان نظامی گنجوی، پلاک33، موسسه آموزش عالی بیمه اکو دانشگاه علامه طباطبایی، طبقه6، اتاق 607، انجمن ایرانی زبان وادبیات عربی، کدپستی: 1434863111

نویسندگان

چکیده

تنوع رنگ ها در عصر حاضر و آگاهی شاعران معاصر از این تنوع، ناشی از نگرش و بینش عمیق و هوشمندانه آنها به عناصر هستی  است. اگرچه به کارگیری رنگ­ها در ادبیات عربی قدیم، وجود داشته است، بیشتر انعکاسی مستقیم از رنگ­ها در زندگی واقعی بود. در ادبیات عربی معاصر، رنگ­ها نه تنها برای زیباسازی شعر، بلکه به عنوان ابزاری در راستای نمادپردازی استفاده می­شوند.


عواملی مثل سیاست محوری، اجتماع گرایی و مسئله شهر، اصلی ترین عوامل بروز زمینه های نمادین رنگ، نزد شاعران معاصر به شمار می­رود، همچنین ایدئولوژی خاص و گاه دیدگاه مکتبی شاعران مذکور در کنار حوادث نامیمون شخصی، زمینة بروز برخی نمادهای اختصاصی در اشعارشان را فراهم می­سازد.


صلاح عبد الصبور از جمله شاعران معاصر عربی است که در سطح گسترده از رنگ­های نمادین استفاده کرده است. این مقاله، به بررسی رنگ­ها در دیوان صلاح عبد الصبور و دلالت­های نمادین آنها می‌پردازد. روش کار، توصیفی- تحلیلی است. نتایج این پژوهش، نشان می­دهد که شاعر از رنگ­های سیاه، سرخ، سبز، فیروزه، سفید، گندمگون و خاکستری استفاده کرده است. رنگ سیاه، رنگ غالب در رنگ­های نمادین شاعر است که به مدلول­هایی مثل عدم سادگی و بی­آلایشی مردم شهر، وجود دشمنان داخلی و خارجی و حملة رژیم صهیونیستی اشاره دارد.

کلیدواژه‌ها

-  احمدی، بابک، ساختار تأویل متن، انتشارات مرکز، چاپ دوم، تهران، 1372
-  احمد خلیل، خلیل، معجم الرموز، دارالفکر البنانی، لبنان، بی‌تا
-  اسوار، موسی، از سرود باران تا مزامیر گل سرخ، انتشارات سخن، چاپ اول؛ تهران، 1381
-  ال احمد، م.، سورآلیسم، انتشارات نشانه، چاپ اول، تهران 1377
-  ایتن، یوهانس، کتاب رنگ، ترجمه محمدحسین حلیمی، چاب هشتم تهران، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، 1384
-  بایار، ژان پیر، رمزپرداز آتش، ترجمه جلال ستاری، انتشارات مرکز، چاپ اول، 1376
-  توفیق بیضون، حیدر، صلاح عبدالصبور، داراکتب العلمیه، چاپ اول، بیروت، 1993
-  توکلی، حمید، رنگ در تصویر سینمایی، کارشناسی ارشد، دانشگاه تربیت مدرس، هنر، 1378
-  پاک نژاد، سید رضا، اولین دانشگاه و آخرین پیامبر، چاپ اول، تهران، کتاب‌ فروشی اسلامیه، 1348
-  پورحسینی، مژده، معنای رنگ، چاپ اول، تهران، انتشارات هنر آبی، 1384
-  الحاوی، ایلیا، فی نقد والادب، ج5 دارالکتاب البنانی، چاپ دوم، بیروت، 1986
-  رحمانی، احمد، نظریات نقدیت و تطبیقاتها، هیئة المصر للکتا ب، 2007
-  الزواهرة، ظاهر محمد هزاع، اللون و دلالاته فی الشعر، ط1، الأردن، دارالحامد للنشر و التوزیع، 2008
-   - دی، جاناتان، تایلو، لسکی، روانشناسی رنگ، ترجمه مهدی گنجی، چاپ اول، تهران، نشر ساوالان، 1387
-  سیدحسینی، رضا، مکتب‌های ادبی، انتشارات نگاه، چاپ سوم، تهران، 1366
-  شفیعی کدکنی، محمد رضا، صور خیال در شعر فارسی، انتشارات نگاه و آگاه، تهران، 1370
-  شوالیه، ژان وآلن.  ژ. گربران، فرهنگ نمادها، ترجمه سودابه فضائلی، انتشارات جیحون، چاپ اول، تهران، 1378
-  صبوراردوبادی، احمد، آیین بهزیستی اسلام، چاپ دوم، تهران، دفتر نشر اسلامی، 1367
-  طالو، محیی الدین، الرسم و اللون، لا ط، دمشق، مکتبة اطلس، لا تا
-  فروم، اریک، زبان از یاد رفته، ترجمه ابراهیم امانت، انتشارات مروارید، چاپ چهارم، تهران، 1366
-  عبدالصبور، صلاح، دیوان (المجلد الاول )، انتشارات دارالعوده، بیروت، 1968
-  ___________   دیوان (المجلد الثالث )، _____________________
-  غازی التذمری، محمد، وکمال یاسین الغزّی، النظرات فی الادب العربی الحدیث، دارالارشاد، مصر، بی‌تا
-  العریض، ابراهیم، اشعر و الفنون الجمیلة، ط3، البحرین، مکتبة فخر اوی، 1996
-  علی‌اکبر زاده، مهدی، رنگ و تربیت، چاپ دوم، تهران، انتشارات میشا، 1375
-  کوپر، جی سی، فرهنگ مصور نمادهای سنتی، ترجمه ملیحه کرباسیان، تهران، نشر فرهاد، 1379
-  لوچر، ماکس، روان‌شناسی و رنگ‌ها، ترجمه منیره روانی‌پور، انتشارات آفرینش، چاپ دوم، تهران، 1369
-   محمدمنصور، ابراهیم، الشعر و التصوف، انتشارات امین للنشر و التوزیع، قاهره، بی‌تا
-  نجیب تلاوی، محمد و دیگران، تطور الشعر الحدیث و المعاصر، دارالاوزاعی، چاپ اول، بیروت، 1996
-   الیسوعی، روبرت ب، کامبل، اعلام الادب العربی المعاصر، مرکز الدراسات، للعالم العربی المعاصر، چاپ اول، بیروت، 1996
-  یونگ، کارل گوستاو با همکاری جوزف ال و دکتر یورالند یاکوبی، انسان و سمبول‌هایش، ترجمه محمود سلطانیه، انتشارات جامی، چاپ اول، تهران، 1377
مقاله‌ها
-  قرانیا، محمد، ظاهره اللون فی القران الکریم، مجله التراث العربی، «اتحاد الکتاب العرب لدمشق»، شماره 70، 1998  
پایان­نامه­ها
- طیبه سیفی، بررسی و تحلیل عنصر رنگ در اشعار سه شاعر نوپرداز «بدر شاکر سیاب، عبدالوهاب بیاتی، عبدالمعطی حجازی»، راهنما: ابوالحسن امین مقدسی، آبان