نوع المستند : علمی - پژوهشی
المؤلف
جامعة ايلام
المستخلص
بررسي تطبيقي ساختار و محتواي دو داستان کوتاه بياباني دولت‌آبادي و ترس(الخوف) محفوظ نشان مي‌دهد که در بياباني، کثرت شخصيت‌ها، حجم بلند داستان و اپيزودهاي متعدد باعث شده تا داستان يادشده طرح چندان مناسبي نداشته باشد؛ اما داستان الخوف، با پيروي از الگوي خطي پراپ، طرح کاملاً مناسبي دارد و برخلاف بياباني، تعدد شخصيت‌ها در الخوف از کيفيت آن نکاسته و هر يک از آنان با کنش‌هاي خود در شکل‌گيري گره‌هاي داستاني، گره‌گشايي و پيشبرد روند داستان، مؤثرند. برخلاف محفوظ، دولت‌آبادي از شيوه توصيف غيرمستقيم شخصيت‌ها نيز بهره برده‌است و گاهي اوقات اين توصيف غيرمستقيم از لحاظ هنري، پخته‌تر مي‌شود؛ به‌گونه‌اي‌که ديگر راوي، توصيفگر خصوصيات افراد نيست، بلکه بسياري از توصيفات، به‌وسيلة ساير شخصيت‌ها ارائه مي‌شود. در اين دو داستان، تسلط فراوان دولت‌آبادي نسبت به محفوظ، در ديالوگ‌نويسي کاملاً نمايان است. ازجمله خصوصيات نثر دو نويسنده، استفاده زياد از جملات کوتاه، ضرب‌المثل‌ها و واژگان محلي است ولي نثر محفوظ، به دور از کلمات و فحش‌هاي رکيک است. پايان بياباني، باز و روبه‌گسترش است و الخوف، پاياني بسته اما تراژيک دارد.
الكلمات الرئيسية
الموضوعات الرئيسية
عنوان المقالة [Persian]
دراسة الشکل و المضمون لقصة الخوف لنجیب محفوظ و قصة بیابانی لمحمود دولت‌آبادی «و؛ نموذجاً»
المستخلص [Persian]
الدراسة المذکورة حاولت جاهدة أن تبحث و تنقد من الناحیة الشکلیة والمضمونیة وعلی اساس المذهب الإمریکی قصتین صغیرتین؛ «بیابانی» لمحمود دولت‌آبادی و«الخوف» لنجیب محفوظ مستفیدة من منهج التوصیف والتحلیل وقد توصل إلی النتائج التالیة: فی قصة بیابانی،کثرة الشخصیات، والقصص المتنوعة فیها أدت إلی أن هذه القصة لیست ذات حبکة مناسبة؛ لکن قصة الخوف التی تتابع منهج پراپ، لها حبکة مناسبة؛ بمعنی أن الحوادث تأتی متتالیة بشکل مترابطة ومتصلة بعضها ببعض.
خلافاً لقصة بیابانی،کثرة الشخصیات فی قصة الخوف لم یسفر عن ضعف القصة و لم یقلل من شأنها و کل هؤلاء الشخصیات له تأثیرات فی القصة مع أزماتهم وحلولها.کان دولت‌آبادی قد اعتمد علی طریقة غیر المباشرة مهتمّاً بابراز الملامح الخارجیة للشخصیة وبعض الأحیان هذا الوصف قد أصبح أکثر فنیاً حیث أن الراوی لایکون موصوفاً خصائص الأشخاص ووصف الشخصیات یرسم من قبل شخصیات أخری. فی هاتین القصتین الصغیرتین کان قد بدی واضحاً سیطرة بیابانی العالیة بالنسبة إلی محفوظ فی کتابة السیناریوهات. من خصائصهما النثریة؛ الإستفادة الأکثر من الجمل القصیرة، المثل والکلمات العامیة ولکن نثر محفوظ لیس فیه کلمات بذیئة ردیئة. تنتهی قصة بیابانی بنهایة منفتحة وأما قصة الخوف لها نهایة محسومة ذو طابع تراجیدی.
الكلمات الرئيسية [Persian]
- محمود دولت‌آبادی
- نجیب محفوظ
- بیابانی
- الخوف
- الشکل
- المضمون
)