جمال طالبی قره قشلاقی؛ عبدالغنی ایروانی زاده؛ نصرالله شاملی
دوره 8، شماره 25 ، بهمن 1391، ، صفحه 1-22
چکیده
الملخّص:
دعبل الخزاعی أکبر شعراء الشیعة فی العصر العباسی الأول وبدایة العصر الثانی، ذلک العصر الذی عُرف بالثبات والاستقرار من الناحیة السیاسیة، وکثرة المذاهب والنحل من الناحیة الفکریة والعقیدیة؛ نشأ الشاعر فی الکوفة، و قد غذّت روحه من ینابیع الشیعة و انطبعت بطابعها؛ شبّ دعبل علی الإحساس بالظلم و الاضطهاد، و لقّب بالشاعر الهجّاء ...
بیشتر
الملخّص:
دعبل الخزاعی أکبر شعراء الشیعة فی العصر العباسی الأول وبدایة العصر الثانی، ذلک العصر الذی عُرف بالثبات والاستقرار من الناحیة السیاسیة، وکثرة المذاهب والنحل من الناحیة الفکریة والعقیدیة؛ نشأ الشاعر فی الکوفة، و قد غذّت روحه من ینابیع الشیعة و انطبعت بطابعها؛ شبّ دعبل علی الإحساس بالظلم و الاضطهاد، و لقّب بالشاعر الهجّاء الذی حمل خشبته علی عاتقه منذ خمسین سنة باحثاً عمّن یصلبه علیها. تصدّی الشاعر فی کثیر من أشعاره للانحراف و الأوضاع السیاسیة الفاسدة، و قام بتنویر الرأی العام و توعیة المجتمع العباسی. من خلال نظرتنا إلی أشعاره تبیّن أنّه استخدم فی أدبه السیاسی روحاً تهکّمیةً ساخرة فی هجاء الخلفاء العباسیین، و وزرائه و ولاته و نقد النظم السیاسیة القائمة، و استطاع أن یصوّر الحکم المتقلّب و الحالة القلقة و الانحطاط السائد و تبلبل الأمور و فوضی الأعمال فی هذه الفترة.کما تبیّن أنّ الشاعر لم یقصد من هجائه الساخر، الإضحاک و الهزل، بل کانت سخریته ذات أهداف سیاسیة و اجتماعیة بنّاءة. من هذا المنظور جاء هذا البحث لدراسة الجانب الساخر فی شعره السیاسی.
مهدی عابدی؛ عبدالغنی ایروانی زاده؛ نصرالله شاملی
دوره 7، شماره 20 ، آبان 1390
چکیده
طنزپردازی و فکاهه، قلمرو فراخی است که گاهی پژواک دردها و دشواری‌ها و مصائب زندگی است و بی‌شک نفس در رنج و گریبان‌‌گیر حوادث، با ابزار طنز و لطیفه‌گویی، خود را از این گرداب، رهایی می‌بخشد. ابوحیان از جمله افرادی است که به واسطة طنز و لطیفه‌گویی، جان درعذاب و گرفتار خویش را با وجود بدبینی به زندگی، می‌رهاند و آسایش می‌بخشد.
لطیفه‌گویی ...
بیشتر
طنزپردازی و فکاهه، قلمرو فراخی است که گاهی پژواک دردها و دشواری‌ها و مصائب زندگی است و بی‌شک نفس در رنج و گریبان‌‌گیر حوادث، با ابزار طنز و لطیفه‌گویی، خود را از این گرداب، رهایی می‌بخشد. ابوحیان از جمله افرادی است که به واسطة طنز و لطیفه‌گویی، جان درعذاب و گرفتار خویش را با وجود بدبینی به زندگی، می‌رهاند و آسایش می‌بخشد.
لطیفه‌گویی ابوحیان از زبان زنان، اغلب نابهنجار و ناپسند است؛ چرا که به علت سرکوب شدن غریزه جنسی و محروم بودن از مهر همسری و مادری، زن را تنها ابزار لذت و بهره‌مندی جنسی می‌بیند! همچنین، لطیفه‌گویی او از زبان کودکان با نوع گویش کودکانه او بسیار، قابل‌توجه است.از موارد دیگر طنزپردازی ابوحیان، شیفتگی او به نکات اخلاقی و لطیفه‌های لفظی و بازی با الفاظ است که گواهی بر هوشمندی و حاضر جوابی صاحب آن است. نوع دیگر لطیفه‌ای که ابوحیان مورد توجه قرار می‌دهد، ذکر لطایفی از زبان بخیلان و طفیلی ها و شکم‌بارگان است که در جنبه‌هایی، گوی سبقت را از پیشوای خویش، جاحظ، ربوده است.
بخش واپسین لطایف ابوحیان، تهکّم و تصویر کاریکاتورگونه از افرادی همچون صاحب بن عباد و غیره است که عیوب افراد، بزرگ‌نمایی و برجسته می‌شود. این لطایف نشان می‌دهد ابوحیان خنده را جایگزین گریه می‌کند و لطیفه‌گویی او آمیخته به نوعی تلخ‌‌کامی نهفته در زندگی اوست.
محمد اعتمادی؛ سیدرضا نجفی؛ عبدالغنی ایروانی زاده
دوره 7، شماره 18 ، اردیبهشت 1390
چکیده
ابوالاسود دؤلی شخصیت برجستهی صدر اسلام، از پیشتازان نوآوری میباشد که نقش بسزایی در پیشبرد اندیشه اسلامی در زمینههای علمی و فرهنگی دارد. وی در واقع مؤسس بسیاری از علوم قرآنی، و علوم زبان عربی است او صاحب مکتب نحوی و زبانی است، که با راهنماییهای حضرت علی (ع) ایجاد کرد، و اولین کسی بود که قواعد نحو عر بی را وضع نمود. سپس توسط ...
بیشتر
ابوالاسود دؤلی شخصیت برجستهی صدر اسلام، از پیشتازان نوآوری میباشد که نقش بسزایی در پیشبرد اندیشه اسلامی در زمینههای علمی و فرهنگی دارد. وی در واقع مؤسس بسیاری از علوم قرآنی، و علوم زبان عربی است او صاحب مکتب نحوی و زبانی است، که با راهنماییهای حضرت علی (ع) ایجاد کرد، و اولین کسی بود که قواعد نحو عر بی را وضع نمود. سپس توسط شاگردانش بسط و گسترش یافت تا به خلیل و سیبوی رسید. و از ابتکارات دیگر او در زمینه زبان عربی و صیانت قرآن مجید از هر گونه لهجه و لحن، اقدام افتخارآمیز و مبتکرانه او در نقطه گذاری و اعراب حروف مبارک قرآن مجید است. که آثار بسیار عظیمی در تفسیر و درک معنای قرآن مجید داشته است، اما با کمال تأسف این پرچم دار علم و دانش مانند دیگران مورد توجه باحثان و محققان بطور شایسته قرار نگرفته است. و شبهاتی در دوران معاصر توسط بعضی از خاورشناسان یا محققان عرب نسبت به پیشتازی او در ابتکار قواعد و نحو عربی مطرح شده است. ایشان علاوه بر تسلط بر این علوم، شاعری زبردست که در اغلب فنون شعری شعر سروده است، و در حقیقت او مبتکر شعر ولایی و متعهد اهل بیت (ع) است. در این مقال سعی شده است صفحه روشنی از تلاشهای ابوالاسود و پرچم داری او در زمینه علمی و ادبی تاحد ممکن پرداخته شود.
حسین ایمانیان؛ نصر الله شاملی؛ عبدالغنی ایروانی زاده
دوره 6، شماره 17 ، دی 1389
چکیده
"مدح"گستردهترین گونه ادبی و رایج ترین آن در شعر کلاسیک فارسی و عربی است. جستار پیش رو، به بررسی مدح به طور کلی و به ویژه در شعر ابن رومی شاعر عربزبانِ قرن سوم هجری از دید جامعهشناسی میپردازد؛ تا از یک سو کارکرد متون مدحی در گذشته، و از سوی دیگر وظیفه خواننده معاصر را در برابر آن معین کند. نیز با کشف آرمانشهر شاعر و جامعه ...
بیشتر
"مدح"گستردهترین گونه ادبی و رایج ترین آن در شعر کلاسیک فارسی و عربی است. جستار پیش رو، به بررسی مدح به طور کلی و به ویژه در شعر ابن رومی شاعر عربزبانِ قرن سوم هجری از دید جامعهشناسی میپردازد؛ تا از یک سو کارکرد متون مدحی در گذشته، و از سوی دیگر وظیفه خواننده معاصر را در برابر آن معین کند. نیز با کشف آرمانشهر شاعر و جامعه آرمانی مردم از میان این اشعار، به این نتیجه میرسد که اگر چه مدایح، نوشتههایی بدون تعهد در برابر جامعهاند، اما شناخت جامعه همزمان با آن و حاکمان و مردمان و خواستههایش را به راحتی می توان در آن یافت. از جمله نکاتی که درباره جامعه قرن سوم از مدایح ابنرومی برداشت می‌شود، عبارتند از: پیوند دو سویه حاکم و شاعر، قهرمان پروری در جامعه، وجود استبداد و دیکتاتوری با تکیه بر ایدئولوژی دینی، نبود امنیت سیاسی و اقتصادی، کشاکش برای صاحب شدن قدرت، و ناخشنودی مردم از وضع موجود و حسرت بر گذشته.
عبدالغنی ایروانی زاده؛ احمد نهیرات
دوره 5، شماره 11 ، اردیبهشت 1388، ، صفحه 1-19
چکیده
شاعران عرب از دیر باز شخصیت ها و داستان های قرآنی را در شعر خویش بکار برده اند. شاعر معاصر عرب نیز از این داستانها بهره برده ومی برد. زیرا این بخش ازمضامین قرآنی مانند سایر مضامین آن بر ارزش وغنای شعر وی می افزاید.
بدوی الجبل از داستانهای قرآنی وشخصیتهای آن بصورت تلمیحی برای غنی تر شدن شعر خویش وانتقال مضمون آن به مخاطبان یاری جسته ...
بیشتر
شاعران عرب از دیر باز شخصیت ها و داستان های قرآنی را در شعر خویش بکار برده اند. شاعر معاصر عرب نیز از این داستانها بهره برده ومی برد. زیرا این بخش ازمضامین قرآنی مانند سایر مضامین آن بر ارزش وغنای شعر وی می افزاید.
بدوی الجبل از داستانهای قرآنی وشخصیتهای آن بصورت تلمیحی برای غنی تر شدن شعر خویش وانتقال مضمون آن به مخاطبان یاری جسته است.
در این پژوهش ابتدا علل رویکرد شاعر معاصر عرب به داستانهای قرآنی آورده شده است. سپس به نحوه بهروری بدوی الجبل از داستان های قرآن وبازتاب أنها در شعر وی پرداخته شده است. کما اینکه مضمون کلی قصیده وربط آن به داستان قرأنی مورد بررسی واقع شده است. همچنین توانایی ها و ابتکارات وی در استفاده از مضمون قرآنی - بگونه ای که متناسب با نیاز امروز جامعه گشته - مورد بررسی واقع شده است.
حسن فاتحی؛ نصرا... شاملی؛ عبدالغنی ایروانی زاده
دوره 5، شماره 11 ، اردیبهشت 1388، ، صفحه 35-62
چکیده
اهالی شبه جزیره عربستان با ادیان توحیدی پیش از اسلام همچون حنفیت، یهودیت، مسیحیت، صابئیّت و مجوسیّت (زرتشتی) هرچند به شکل ناقص و جزئی آشنایی داشته اند. از این رو طبیعی است که اندیشه دینی در شعر شعرای دوره جاهلیت بازتاب هایی لااقل در برخی جنبه ها داشته باشد. این مقاله بر آن است تا با تحقیق و تفحّص در شعر دوره جاهلیّت به بررسی و نمایاندن ...
بیشتر
اهالی شبه جزیره عربستان با ادیان توحیدی پیش از اسلام همچون حنفیت، یهودیت، مسیحیت، صابئیّت و مجوسیّت (زرتشتی) هرچند به شکل ناقص و جزئی آشنایی داشته اند. از این رو طبیعی است که اندیشه دینی در شعر شعرای دوره جاهلیت بازتاب هایی لااقل در برخی جنبه ها داشته باشد. این مقاله بر آن است تا با تحقیق و تفحّص در شعر دوره جاهلیّت به بررسی و نمایاندن نمونه هایی از اندیشه دینی در شعر این دوره بپردازد. اندیشه دینی در شعر جاهلی در قالب موضوعات متعدد و متعـددی رخ می نمـایـانـد از جمله : خداوند و صفات او نظیر علم، فدرت، عدل، جاودانگی و .... همچنین افکار و اعتقادات دینی دیگر پیرامون توکل، قضا و قدر، داستان ها دینی، شعائر دینی، ماه های حرام، اماکن مقدسه، آداب و رسوم حج همانند: احرام، تلبیه، طواف و قربانی کردن و غیره.
عبدالغنی ایروانی زاده
دوره 1، شماره 4 ، بهمن 1384، ، صفحه 25-44
چکیده
یعتبر الشریف الرضی، إضافة إلی کونه رجل دین بارزا و شخصیة اجتماعیة مرموقة، شاعراً من الطراز الأوّل. وحریّ به أن یقرن بأعظم شعراء العصر العباسی الثانی کأبی تمام والبحتری والمتنبی. أما أهمّ ما یمیز شعر الشریف عن شعر أقرانه فهو الإلتزام الدینی الذی یکاد یطبع جمیع قصائده. هذا الالتزام تجسّد فی أهمّ أغراضه التی تناولها وهی الفخر والمدیح ...
بیشتر
یعتبر الشریف الرضی، إضافة إلی کونه رجل دین بارزا و شخصیة اجتماعیة مرموقة، شاعراً من الطراز الأوّل. وحریّ به أن یقرن بأعظم شعراء العصر العباسی الثانی کأبی تمام والبحتری والمتنبی. أما أهمّ ما یمیز شعر الشریف عن شعر أقرانه فهو الإلتزام الدینی الذی یکاد یطبع جمیع قصائده. هذا الالتزام تجسّد فی أهمّ أغراضه التی تناولها وهی الفخر والمدیح والغزل والرثاء وغیرها. أما أسباب بلورة هذا الإلتزام فی شعره فمرجعها إلی ثلاثة عوامل هی: شرافة نسبه، ومکانته الدینیة والعلمیة، ثم منزلته الإجتماعیة والسیاسیة فی عصره. ونحن فی هذه المقالة سنحاول جهد استطاعتنا أن نثبت ذلک من خلال غرضه المدحی حتی تتسنّی لنا معرفته فی أغراضه الأخری.
