نوع مقاله : علمی - پژوهشی

نویسندگان

• مجید صالح‌بک
• یسرا شادمان

دانشگاه علامه طباطبایی

چکیده

از جریان­های ادبی شکل­گرفته در خارج از سرزمین­های عرب می­توان به ادب اندلس و مهجر اشاره کرد؛ این دو جریان که یکی به سده­های هشتم تا پانزدهم میلادی و دیگری به اواخر قرن نوزدهم و دهه­های آغازین قرن بیستم مربوط است، موجب تحولاتی در قالب و درون­مایه­های شعر عربی شده­اند. اگرچه پاره­ای از این تحولات مانند به­کارگیری واژگان ساده، آشنا و آهنگین و یا خروج از قالب­های شعری قدیم عرب، میان دو جریان مشترک است؛ درعین­حال، تفاوت­هایی نیز میان آن­ها وجود دارد؛ به­عنوان نمونه در شعر مهجر برخلاف شعر اندلس، گرایش­های فلسفی و تأمل در نفس انسان و حقایق هستی را شاهد هستیم. حال آنکه شهر اندلس از چنین عمق و ژرف­نگری­ای برخوردار نیست. درمجموع می­توان گفت نوآوری­های شعرای مهجر، به­ویژه مهجر شمالی، عمیق­تر و تأثیرگذار­تر است. هرچند در این امر، فضل تقدّم با اندلسیان است.

کلیدواژه‌ها

• ادبیات اندلس
• ادبیات مهجر
• ساختار
• شعر عربی
• درونمایه
• نوآوری