علیرضا محمدرضایی
دوره 4، شماره 9 ، تیر 1387، صفحه 1-14
چکیده
برای آشنایی با زبان وادبیات شیرین فارسی که نگهبان فرهنگ ومیراث گرانبهای ماست، نیکوست که گویندگان و علاقه مندان به آن، ظرافتهایی را که بر مرکب الفاظ و ترکیبهای آن نشسته است دریابند تا از دریای جوشان آن دو و مرجانها برچینند. زبان فارسی در برخورداری از پدیده‌های زبانی همانند هر زبان دیگری است.چند معنایی و چناس از چمله پدیده‌های زبانی ...
بیشتر
برای آشنایی با زبان وادبیات شیرین فارسی که نگهبان فرهنگ ومیراث گرانبهای ماست، نیکوست که گویندگان و علاقه مندان به آن، ظرافتهایی را که بر مرکب الفاظ و ترکیبهای آن نشسته است دریابند تا از دریای جوشان آن دو و مرجانها برچینند. زبان فارسی در برخورداری از پدیده‌های زبانی همانند هر زبان دیگری است.چند معنایی و چناس از چمله پدیده‌های زبانی هستند که نمی توان وجودشان را در زبان فارسی منکر شد. در این مقاله به گونه های مختلف «که» و کاربردها و معانی آن برحسب سیاق و ترکیب پرداخته شده است.برای هر یک از دلالتها، مثالی مستند به ادب فارسی ارائة و به معادل آن ذر زبان عربی اشاره شده است.
دوره 4، شماره 9 ، تیر 1387، صفحه 15-36
چکیده
مدح پیامبر (ص) یکى از موضوعات قدیمى است که شعراء به آن اهتمام ورزیده اند. از آغاز طلوع اسلام تاکنون، بسیارى از شعراء احساسات پرشور خود را نسبت به رسول الله (ص) ابراز داشته و با شعر خود به دفاع از پیامبر اکرم (ص) و رسالت او برخاسته اند. در عصر حاضر (نیز) تعدادى از شعراى مسیحى مهجر قصایدى را در مدح پیامبر مى سرایند و عربها را به تسامح، برادرى ...
بیشتر
مدح پیامبر (ص) یکى از موضوعات قدیمى است که شعراء به آن اهتمام ورزیده اند. از آغاز طلوع اسلام تاکنون، بسیارى از شعراء احساسات پرشور خود را نسبت به رسول الله (ص) ابراز داشته و با شعر خود به دفاع از پیامبر اکرم (ص) و رسالت او برخاسته اند. در عصر حاضر (نیز) تعدادى از شعراى مسیحى مهجر قصایدى را در مدح پیامبر مى سرایند و عربها را به تسامح، برادرى و اتحاد، فرا مى خوانند. چه افکار و انگیزه هایى باعث شده است این شاعران تا به مدیح نبوى بپردازند؟ در حقیقت برخى از شعراى مهجر به وحدت ادیان اعتقاد پیدا کردند و از این جهت به پیامبر (ص) به دیده احترام و اکرام نگریستند. برخى دیگر از شعراى مهجر که تعدادشان بیشتر است، بدین علت پیامبر (ص) را ستودند که او عربها را از حضیض جهالت و عقب ماندگى نجات داد و به فضاى علم و پیشرفت منتقل ساخت. این شعراء آرزوى بازگشت دوباره دوران با شکوه اسلام را داشتند و پیامبر در نزد آنها به نمادی براى بیان موضوعات ناسیونالیستى مبدل شد. این شاعران میهن دوستى را دین خود و عربیت را محور آن قرار داده، و همین این امر باعث روى آوردن آنها به تسامح دینى و مدیح نبوى شد. آشنایى با فرهنگ اسلامى و تاثیرپذیرى از آن نیز، عامل دیگرى است که برخى از آنها شاعران به مدیح نبوى سوق داده است.
سید محمدمهدی جعفری؛ علی‌اکبر فراتی
دوره 4، شماره 9 ، تیر 1387، صفحه 37-60
چکیده
به منظور شرح و تفسیر متون ادبی ناگزیر می‌بایست قبل از هر کار به تفسیر مفردات وبیان واژگان غریب آن پرداخت، وچنانچه متن ادبی به‌سان نهج البلاغه، در اوج بلاغت باشد، نیاز به رویکرد لغوی در شرح آن افزون‌تر وملموس‌تر می‌شود. چون ادب نیز همچون دیگر فنون، ماده وبن مایه‌ای دارد، و واژه ماده اصلی ادب به شمار است، دریافت معانی والای ...
بیشتر
به منظور شرح و تفسیر متون ادبی ناگزیر می‌بایست قبل از هر کار به تفسیر مفردات وبیان واژگان غریب آن پرداخت، وچنانچه متن ادبی به‌سان نهج البلاغه، در اوج بلاغت باشد، نیاز به رویکرد لغوی در شرح آن افزون‌تر وملموس‌تر می‌شود. چون ادب نیز همچون دیگر فنون، ماده وبن مایه‌ای دارد، و واژه ماده اصلی ادب به شمار است، دریافت معانی والای نهفته در دل عبارات جز با ژرفنگری در مفهوم واژگان ممکن نیست. ابن ابی الحدید نیز به عنوان بزرگترین شارح کتاب ارجمند و ورجاوند نهج البلاغه، به این امر عنایت ورزیده است وشرح خود را ـ در کنار تمام روشهای موجود در آن از کلامی وبلاغی و تاریخی و ادبی و حدیثی و... ـ با شرح لغوی آغاز کردهاست. وی در این مسیر، از دو روش اصلی، بهره گرفته است؛ تقلید واجتهاد. وی در شرح واژگان علاوه بر این دو روش اصلی از منابع لغوی متعددی نیز استفاده کرده است، خواه به تقلید وخواه به صورت اجتهادی. وی بر خلاف شیوه مرسوم قدما، بخشی از منابع خود را نام میبرد، و در اهدافی چند به آنها استناد میورزد. از اینرو، این مقاله سعی دارد این منابع را که بخشی از آن امروز در دسترس نیست معرفی نماید و اندکی از اهمیت آن نزد شارح پرده بردارد تا زمینه ساز پژوهش لغوی در کتاب عظیم نهج البلاغه باشد.
انسیّه خزعلی
دوره 4، شماره 9 ، تیر 1387، صفحه 61-83
چکیده
هماره زبان به عنوان یکی از مظاهر تمدن و فرهنگ هر جامعه مورد توجه متفکران ـ خصوصاً آنان که قائل به قراردادی بودن زبان می باشند- قرار گرفته است. در عصر حاضر با اوج گیری نهضتهای زنان بخشی از تهاجمات جنسیتی متوجه ساختار و کاربردهای زبان خصوصا زبان عربی شده است و ادعا می شود که زبان عربی و قواعد آن با تمایلات جنس گرایی بر اساس تسلط مردانه ...
بیشتر
هماره زبان به عنوان یکی از مظاهر تمدن و فرهنگ هر جامعه مورد توجه متفکران ـ خصوصاً آنان که قائل به قراردادی بودن زبان می باشند- قرار گرفته است. در عصر حاضر با اوج گیری نهضتهای زنان بخشی از تهاجمات جنسیتی متوجه ساختار و کاربردهای زبان خصوصا زبان عربی شده است و ادعا می شود که زبان عربی و قواعد آن با تمایلات جنس گرایی بر اساس تسلط مردانه بنا گردیده است .
این پژوهش با بررسی بنیه و کاربرد زبان عربی، از دو جنبه به کاوش و تعمق در این امر پرداخته است: نخست از جهت بنای اصلی کلمه و ساختار نحوی آن با عنایت بر منطق وفلسفه کلی که بر قواعد و احکام نحوی حاکم است، و در مرحله بعد استعمال لغوی و کاربردهای خاص مؤنث و مذکر در موقعیتهای متفاوت.
در این بحث استعمال لغوی بهصورت خاص مورد توجه است و استعمال ادبی کلام که میتواند بهشکل وسیعی متاثر از جو وساختار اجتماعی ملل باشد. مد نظر نبوده است. در زمینه مورد نظر، این تحقیق بر هماهنگی فطری زبان با ویژگیهای زن و مرد و جایگاه فراجنسیتی تأنیث در قواعد زبانی بانگاه عام وجامع به این احکام تاکید میورزد .
جهانگیر امیری؛ سعید اکبری
دوره 4، شماره 9 ، تیر 1387، صفحه 83-104
چکیده
مظفرنواب، شاعرشیعی و انقلابی معاصرعراق، از خاندان سرشناس و موجّه نوّاب است که عمری را به‌سبب دفاع از حقّ وحقیقت و مبارزه با رژیمهای خودکامه عراق در تبعید وغربت برده است. به همین دلیل بارها زندانی و حتی به اعدام محکوم شده است. مظفر در شعر نو یا آزاد عرب شاعری توانمند است و بیشتر دیوان شعرش را موضوعات سیاسی، انقلابی وحماسی تشکیل داده ...
بیشتر
مظفرنواب، شاعرشیعی و انقلابی معاصرعراق، از خاندان سرشناس و موجّه نوّاب است که عمری را به‌سبب دفاع از حقّ وحقیقت و مبارزه با رژیمهای خودکامه عراق در تبعید وغربت برده است. به همین دلیل بارها زندانی و حتی به اعدام محکوم شده است. مظفر در شعر نو یا آزاد عرب شاعری توانمند است و بیشتر دیوان شعرش را موضوعات سیاسی، انقلابی وحماسی تشکیل داده است. البته آرمان فلسطین و انتفاضه جایگاه بارز و ویژه ای در سروده های این شاعرپرشور و انقلابی دارد، تا آنجا که می توان او را شاعرفلسطین نامید. مظفر شاعری متعهد و پایبند به ارزشها و مبانی دینی ومذهبی است. وی برای تقویت و پیشبرد اهداف انقلابی خود در مقابله با دشمنانی که به تعبیر او ابوسفیان، معاویه، عمروبن عاصو حجّاج های این روزگارند، از مضامین ونمادهای اسلامی به زیبایی و هنرمندی تمام بهره جسته و صبغه ای اسلامی به ادبیات طوفانی و شورانگیز خود بخشیده است. تا آنجا که اشعار مظفر به راستی تداعی بخش اشعار دینی حماسی دعبل خزاعی، شاعر متعهد و انقلابی عصر عباسی، است؛ چنان‌که می توان او را شاعری از تبار دعبل خزاعی لقب داد. او مانند دعبل عمرش را در سفر وغربت به‌سر برده ، مانند دعبل عشق به پیامبر واهل بیت(ع) را درسینه دارد و همچون دعبل شاعری انقلابی، حماسه آفرین، جسور و جان برکف اس که همه جا چوبه دارش را بردوش می‌کشد. مظفرنواب در ایران شاعری شناخته شده نیست و این مقاله تلاش متواضعانه‌ای است برای معرفی این شاعرارجمند که به ایجاز واختصارفراهم آمده است و بیش ازهرچیزبه دیوان شاعر تکیه دارد.
علیرضا محکی پور؛ مسعود اقبالی
دوره 4، شماره 9 ، تیر 1387، صفحه 83-104
چکیده
الیاس ابوشبکه در سال 1903 در لبنان متولد شد. وی پس از گذران یـک زندگی پرفراز و نشیب در راه عشق که با فقر و تنگدستی همراه بود، در سال 1947 م درگذشت. موضوع اصلی دیوانهای الیاس ابوشبکه، فرو رفتن انسانها در منجلاب ناپاکیها و در پی آن بیداری و تعالی روح و عروج به سوی معنویت و آسمانهای پاکی و طهارت است. او ابتدا با نهادی پاک و دور از گناه در دو ...
بیشتر
الیاس ابوشبکه در سال 1903 در لبنان متولد شد. وی پس از گذران یـک زندگی پرفراز و نشیب در راه عشق که با فقر و تنگدستی همراه بود، در سال 1947 م درگذشت. موضوع اصلی دیوانهای الیاس ابوشبکه، فرو رفتن انسانها در منجلاب ناپاکیها و در پی آن بیداری و تعالی روح و عروج به سوی معنویت و آسمانهای پاکی و طهارت است. او ابتدا با نهادی پاک و دور از گناه در دو دیوان «قیثاره» و «غلواء» ظاهر می‌شود. اما گویی واقعیت موجود در جامعه نمیتواند او را راضی نماید؛ بنابراین برای رسیدن به فضیلتها خود را درگیر میکند نموده و در آنها غوطهور می‌شود تا از دل آنها بتواند به دنیای آرمانی خویش دست یابد. بنابراین به سرودن دیوان «افاعی الفردوس» می‌پردازد که بیانگر این مرحله از زندگی او است. پس از آن با رویش عشقی جدید در او ـ که خالی از هر گونه شک و شبهه است ـ دو دیوان «نداء القلب» و «الی الأبد» را میسراید و با این گرایش با دلی پاک و عشقی خالص، خدا را ندا میدهد.
پیوند بالانی؛ سید فضل الله میرقادری
دوره 4، شماره 9 ، تیر 1387، صفحه 105-126
چکیده
اقبال و شابّی دو شاعر توانای معاصر بودند که در شرایط مشابهی چون مستعمره بودن کشورهای هند و تونس، نوع تحصیلات، بهره‌گیری از موهبت اسلام و قرآن و تربیت در خانواده‌هایی معتقد و مذهبی، از نظر فکری بسیار به هم نزدیک شدند.
بررسی تطبیقی اشعار این دو شاعر، نشان‌دهندة این است که عشق و علاقه به دین و رسالت انسانی و وجدانی و مسلمانان ...
بیشتر
اقبال و شابّی دو شاعر توانای معاصر بودند که در شرایط مشابهی چون مستعمره بودن کشورهای هند و تونس، نوع تحصیلات، بهره‌گیری از موهبت اسلام و قرآن و تربیت در خانواده‌هایی معتقد و مذهبی، از نظر فکری بسیار به هم نزدیک شدند.
بررسی تطبیقی اشعار این دو شاعر، نشان‌دهندة این است که عشق و علاقه به دین و رسالت انسانی و وجدانی و مسلمانان جهان است که اندیشههای آنان را به سوی تعالی و عشق الهی سوق داده است.
در این مقاله، ما با یافتن نقاط تلاقی اندیشههای این دو شاعر، به تطبیق مفهوم عشق در اشعار ایشان پرداختیم؛ به همین منظور، ویژگیهای عشق به مردم، عشق به طبیعت و زندگی، عشق مادرانه، سختیهای راه عشق و تقابل بین عقل و عشق در اشعار اقبال و شابی مورد تطبیق و بررسی قرار گرفت.
مرتضی قائمی
دوره 4، شماره 9 ، تیر 1387، صفحه 157-186
چکیده
بینا متنی یکی از گرایشهای نقد جدید است که به ارتباط و تعامل بین متون می‌پردازد. نظریه بینا متنی زاییده افکار و نظر یات گوناگونی است که زبان شناسان، ساختار گرایان، صورت گرایان و... ارائه کردند.
علی (ع) منبع فیاض و چشمه جوشان علم و ادب است که در عرصة زهد و حکمت نیزبعد از پیامبر اکرم (ص) گوی سبقت را از همگان ربوده است و ابوالعتاهیه به عنوان ...
بیشتر
بینا متنی یکی از گرایشهای نقد جدید است که به ارتباط و تعامل بین متون می‌پردازد. نظریه بینا متنی زاییده افکار و نظر یات گوناگونی است که زبان شناسان، ساختار گرایان، صورت گرایان و... ارائه کردند.
علی (ع) منبع فیاض و چشمه جوشان علم و ادب است که در عرصة زهد و حکمت نیزبعد از پیامبر اکرم (ص) گوی سبقت را از همگان ربوده است و ابوالعتاهیه به عنوان اولین سراینده عرب ـ که زهد و حکمت را در سطحی گسترده در شعر وارد کرده است ـ در موضوعات زهد و حکمت از جمله دنیا، آخرت، مرگ و اخلاق مدیون کلام علی (ع) است.
بینامتنی دیوان ابوالعتاهیه با نهج‌البلاغه در موضوعات گوناگون با کمترین تغییر در الفاظ و معانی و غالباً آشکارا وآگاهانه وبا نفی متوازی صورت گرفته است؛ لذا مایه اصلی سرودههای این شاعررا مفاهیم پر بار و تصاویر زیبای کلام علی (ع) تشکیل داده است و بینامتنی زهدیات شاعربا نهج‌البلاغه آن قدر واضح و روشن ومسلم است که انکارکردنی نیست.
