نوع المستند : علمی - پژوهشی
المؤلفون
1 طالب دكتوراه في اللغة العربية وآدابها بجامعة طهران
2 استاد گروه زبان و ادبیات عربی دانشگاه تهران
3 دانشیار دانشگاه تهران
المستخلص
يعتبر قلق الاحتلال في العالم الإسلامي، ولا سيّما فلسطين، من القضايا المهمة التي تشكلت العديد من الخطابات من أجل حلها؛ إلی حيث انعكس ذلك في السينما الفلسطينية التي تعتبر مظهرًا من مظاهر فن وأدب المقاومة. إنّ مشكلة هذا البحث الرئيسة والتي يسعى الباحثون الى دراستها والغور في أبعادها هي كيفية انعكاس القضايا السياسية والاجتماعية وفقًا لما جری في فيلم "عمر" الفلسطيني للمخرج هاني أبو أسعد، وكذلك الكشف عن دلالات خطابه باﻟﺒﺤﺚ واﻟﺘﻨﻘﻴﺐ. هذا الموضوع، مهم للغاية؛ إذ إنّه ينزاح عن الخطابات التي تحكم المجتمعات عبر النصوص الفنية، والتي تنظر إلى القضية الفلسطينية من زاوية مختلفة وتخلق منظورًا جديدًا لدى القارئ. في هذا الصدد، فإن المقال هذا، يفحص الخطابات التي ينطوي عليها فيلم عمر من وجهة نظر السيميائية، معتمدًا علی منهج تحليل الخطاب النقدي للاكلا وموف. ومن أهم ما توصلت إليه نتائج البحث، أن هناك ثلاثة خطابات رئيسية في فيلم "عمر" الفلسطيني وهي: المقاومة والاحتلال والخيانة؛ حيث تمثل كل شخصية من شخصيات هذا الفيلم، أحد هذه الخطابات الثلاثة بطريقة ما، وتعبر عن هويتها الطبقية. في النهاية، يمثل خطاب المقاومة الوضع المثالي مع نظرة نقدية للوضع القائم باستخدام الدلالات الفارغة؛ حيث يوقف دورة الاحتلال والخيانة المعيبة عبر خلق الأساطير والتفكيكية، ويغير الساحة السياسية لصالحه.
الكلمات المفتاحية: تحليل الخطاب النقدي، فلسطين، لاكلا، موف،فیلم عمر
الكلمات الرئيسية
عنوان المقالة [Persian]
تحلیل انتقادی گفتمان مقاومت، اشغالگری و خیانت در فیلم سینمایی «عمر» از منظر لاکلائو و موفه
المؤلفون [Persian]
- مرتضی براری رئیسی 1
- ابوالحسن امين مقدسي 2
- شهريار نيازي 3
- سعد الله همايوني 3
1 دانشجوی دکتری گروه زبان و ادبیات عربی دانشگاه تهران
2 استاد گروه زبان و ادبیات عربی دانشگاه تهران
3 دانشیار گروه زبان و ادبیات عربی دانشگاه تهران
المستخلص [Persian]
دغدغه‌ی اشغالگری در جهان اسلام، به ویژه فلسطین، یکی از موضوعات مهمی است که گفتمان‌های بسیاری برای حل آن شکل گرفته است. تا جایی که این موضوع در سینمای فلسطین که خود جلوه‌ای از هنر و ادبیات مقاومت است، نمود پیدا کرده است. مسألة اصلی که این پژوهش به دنبال واکاوی ابعاد آن است، چگونگی بازتاب مسائل سیاسی و اجتماعی در فیلم فلسطینی «عمر» به کارگردانی هانی ابوأسعد و نیز کشف دلالت‌های گفتمان حاکم بر فیلم است. این موضوع بسیار مهم است؛ زیرا با کشف گفتمان‌های حاکم بر جوامع از طریق متون هنری، از زاویه‌ای متفاوت به مسئله‌ی فلسطین می‌نگرد و نگاهی نو در خواننده ایجاد می‌کند. در همین راستا، این مقاله با تکیه بر روش تحلیل گفتمان انتقادی لاکلائو و موفه، به بررسی گفتمان‌های درگیر در فیلم «عمر»، از منظر نشانه‌شناسی می‌پردازد. از جمله مهم‌ترین یافته‌های پژوهش در فیلم «عمر» سه گفتمان اصلی: مقاومت، اشغال و خیانت است. هر یک از شخصیت‌های این فیلم، به نوعی نمایندة یکی از این سه گفتمان بوده که در عاملیت سوژگی خود، هویت طبقاتی خاصشان را بیان می‌کنند. در پایان، گفتمان مقاومت با نگاهی انتقادی نسبت به وضعیت موجود با کاربست دال‌های خالی وضعیت آرمانی را بازنمایی می‌کند و با اسطوره‌سازی و ساختارشکنی، چرخه معیوب اشغالگری و خیانت را متوقف می‌کند و عرصه سیاسی را به نفع خویش تغییر می‌دهد.
واژگان کلیدی: تحلیل گفتمان انتقادی، فلسطین، لاکلائو، موفه، فیلم عمر.
الكلمات الرئيسية [Persian]
- تحلیل گفتمان انتقادی
- فلسطین
- لاکلائو
- موفه
- فیلم عمر
)