نوع المستند : علمی - پژوهشی
المؤلفون
1 دانشیار گروه زبان و ادبیات عربی، دانشگاه یزد، ایران، یزد
2 دانشیار گروه فقه و مبانی حقوق اسلامی، دانشگاه میبد، ایران، میبد
المستخلص
استعارههای قرآنی همیشه در «اسم جامد یا فعل» شکل نمیگیرند، بلکه گاهی مشاهده میشود که شبهفعل «اسم فاعل» بستر مناسبی برای رخداد این پدیدهی زبانی در نظر گرفته شدهاست. بسیاری از دانشمندان بلاغت و قرآنپژوهان، این نوع از استعاره را از لحاظ طرفین در زمرهی استعارههای مفرد بهشمار آورده و در مورد جامع آن نیز یا سکوتکرده یا حکم به مفردبودن آن دادهاند. اما بهنظر میرسد ارکان این نوع از استعاره به شکل دیگری در آیات قرآن نمود یافته باشد. این پژوهش بر آن است تا با استفاده از روش توصیفی-تحلیلی آراء دانشمندان حوزهی بلاغت در خصوص تقسیمبندیهای استعاره در اسم فاعل را بررسی نموده و با تکیه بر مبانی نظریه بافت درونزبانی خوانشی انتقادی از ارکان استعاره در اسم فاعل ارائه دهد و تأثیر آن را بر تصویرگری و ترجمهی آیات نشاندهد. یافتههای پژوهش نشان میدهد که ظرفیتهای فعلیِ موجود در اسم فاعل در داد و ستد معنایی با واژگان همنشین از نگاه دانشمندان علوم قرآنی مغفولمانده و همگی طرفین استعاره و نیز جامع در اینگونه از استعاره را مفرد در نظر گرفتهاند؛ در حالیکه به نظر میرسد هر سه رکن استعارهی تبعیه در اسم فاعل، مرکب است و عدم توجه به چنین مسألهی مهمی در پارهای از موارد تصاویری ناقص از آیات قرآن ارائه داده یا اینکه منجر به ارائه ترجمه ای نارسا شده است.
الكلمات الرئيسية
عنوان المقالة [Persian]
مستجدات في ارکان الاستعارة لـ "إسم الفاعل" و دورها في تصویر الآي القرآنیة و ترجمتها (دراسة في إسم الفاعل نموذجا)
المؤلفون [Persian]
- بهنام فارسي 1
- وصال میمندی 1
- عباس کلانتری خلیل آباد 2
1 دانشیار گروه زبان و ادبیات عربی، دانشگاه یزد، ایران، یزد
2 دانشیار گروه فقه و مبانی حقوق اسلامی، دانشگاه میبد، ایران، میبد
المستخلص [Persian]
لا تتشكل الاستعارات القرآنية دائمًا في "الاسم الجامد أو الفعل"، لكن قد یشاهد أنّ هذا الشبه للفعل أي "اسم الفاعل" یصبح مجالا مناسبا لحدوث هذه الظاهرة اللغوية. الكثير من علماء البلاغة والقرآن قد اعتبروا هذا النوع من الاستعارة، من حیث الطرفین جزءا من الاستعارات المفردة، وأمّا بالنسبة لجامعها، فقد التزم الکثیر منهم الصمت أو تمت موافقتهم علی کون الجامع لها مفردا غیر أنّ الأرکان لهذ النوع من الاستعارة تتجلّی بشکل آخر في الآي القرآنیة. يهدف هذا البحث بناء علی المنهج الوصفي التحليلي إلی ذكر وجهات نظر المفكرين في مجال البلاغة فيما يتعلق بتقسيمات الاستعارة ویسعی هذا البحث معتمدا علی مبادئ نظریة السیاق اللغوی إلی تقدیم قراءة نقدیة عن أرکان الاستعارة في اسم الفاعل وتبیین تأثیر هذه القراءة علی التصویر والترجمة للآیات. تظهر نتائج البحث أن الإمكانيات الفعلیة لاسم الفاعل في تبادل المعنى مع الكلمات المصاحبة قد أهملها علماء القرآن، وبینما ذهبوا إلی انفراد طرفی الاستعارة وجامعها إلا أنّ باحثی هذا المقال وصلوا إلی أنّ الأركان الثلاثة لاستعارة التبعية في اسم الفاعل تتمثل في هیئة متشکلة من عدة أجزاء، وقد أدى عدم الاهتمام بمثل هذه القضية المهمة أحیانا إلى تقدیم تصاویر ناقصة من الآیات القرآنیة أو إلی قيام المترجمين بتقديم ترجمة غير مكتملة لها.
الكلمات الرئيسية [Persian]
- اسم الفاعل
- جامع الاستعارة
- ترجمة الاستعارة
- المحور الترکیبی
- المحور الاستبدالي
)