تهران، خیابان ولی عصر(عج)، خیابان توانیر، محله نظامی گنجوی، کوچه هفت پیکر(8)، خیابان نظامی گنجوی، پلاک33، موسسه آموزش عالی بیمه اکو دانشگاه علامه طباطبایی، طبقه6، اتاق 607، انجمن ایرانی زبان وادبیات عربی، کدپستی: 1434863111

نوع مقاله : علمی - پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری زبان و ادبیات عربی دانشگاه اصفهان

2 دانشجوی دکتری زبان و ادبیات عربی دانشگاه فردوسی مشهد

3 دانشیار گروه زبان و ادبیات عربی دانشگاه اصفهان

4 استادیار گروه زبان و ادبیات عربی دانشگاه زابل

چکیده

شعر کودک بخش اساسی ادبیات کودک را تشکیل می‌دهد و زمینه را برای رشد مهارت‌های فردی و اجتماعی کودکان و پرورش استعدادهای ذهنی و شکوفایی ذوق هنری آنان فراهم می‌سازد. این نوع شعر به علت سادگی زبان، سادگی تصاویر شعری و ریتمیک و احساسی بودن تأثیر قابل‌توجهی بر روی کودکان می‌گذارد؛ بر همین اساس باید با سطح رشد ذهنی و معیارهاى دنیای کودکان و سن و سال آنها تناسب داشته باشد و محتوا و مضامین آن برآمده از دایرة محسوسات زندگی کودک با هدف اخلاقی، اجتماعی، علمی و فرهنگی و دینی باشد. این مقاله، به صورت تطبیقی، مضامین تربیتی سرودهای کودکان را در شعر عبدالقادر السائحی شاعر معاصر الجزایر، و مصطفی رحماندوست، مورد بررسی قرار می‌دهد. نتایج نشان می‌دهد یکی از مهم‌ترین اهداف این دو شاعر این است که شعر کودک را به عنوان سازوکاری برای تعلیم و تربیت به کار ببرند، و مضامین و موضوعات را از محیط پیرامون کودکان بگیرند. هدف آنها در به‌کارگیری این مضامین، محقق ساختن ارزش‌های والای جامعة خویش برای کودکان است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

المصادر
الف) عربی
کتب
القرآن الکریم
أبو معال، عبد الفتاح، (1986م)، دراسات فی أناشید الأطفال وأغانیهم ط1، عمان: دار النشر والتوزیع.
أبو معال، عبد الفتاح،  (2000م)، أدب الأطفال ط، 2 عمان: دار الشروق للنشر والتوزیع.
جلولی، السعید، (2003م)، النص الأدبی للأطفال فی الجزائر (دراسة تاریخیة فنیة فی فنونه و موضوعاته)، الجزائر: دار هومة.
خالد عثمان، صبری، (2008م)، القیم التربویة فی شعر الأطفال، الطبعة الأولى، العلم و الإیمان للنشر و التوزیع.
السائحی، الأخضر عبدالقادر، (1983م)، دیوان أناشید النصر، الجزائر، المؤسسة الوطنیة للکتاب.
السائحی، الأخضر عبدالقادر، (2000م)، أناشید و أغانی الأطفال، الجزائر: المکتبة الخضراء للطباعة والنشر.
الصفدی، بیان، (2007م)، شعر الأطفال فی الوطن العربی، دراسة تاریخیة نقدیة، دمشق: الهیئة العامة السوریة للکتاب.
عبد الفتاح، إسماعیل، (1999م)، أدب الأطفال فی العالم المعاصر، القاهرة: مکتبة الدار العربیة للکتاب.
عمار ویس و آخرون، (2002م)، موسوعة الشعر الجزائری، ج 1، الطبعة الأولى، الجزائر: دار الهدى.
محسن، حسن، (1979م)، فی الشعر والنثر، ط1، الکویت: مکتبة الفلاح.
ب) الفارسیة
بارتو، آگینا (1372)، اشعار کودکان در زمان ما: لیلی ایمن، تنظیم از معصومه سهرابی، چاپ اول، تهران، نشر شورای کتاب کودک.
رحماندوست، مصطفی، (1367)، باغ مهربانی‌ها، چاپ اول، تهران، وزارت آموزش‌وپرورش سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی، زمستان.
رحماندوست، مصطفی (1367)، شعرهایی برای نوجوانان، تهران، سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی.
رحماندوست، مصطفی (1369)، کوچه‌های آبی، تهران، محراب قلم.
رحماندوست، مصطفی (1376)، چشمه نور، تهران، کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان.
رحماندوست، مصطفی (1381)، خورشید و فصل‌ها، تهران، نشر زمان.
رحماندوست، مصطفی (1384)، پرنده گفت به‌به، تهران، انتشارات محراب قلم.
رحماندوست، مصطفی (1384)، قصه یک گربه و پنج موش، چاپ دوم، تهران، انتشارات کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان.
رحماندوست، مصطفی (1385)، ترانه‌های پاکیزگی، تهران، انتشارات شهر.
رحماندوست، مصطفی (1386)، مرا نبوس بابا، تهران، انتشارات موسسه فرهنگی برهان.
رحماندوست، مصطفی (1387)، بازی با انگشت‌ها -، چاپ اول، تهران، ناشر کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان، .
رحماندوست، مصطفی (1388)، کتاب وقت نماز، چاپ اول، تهران، کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان.
رحماندوست، مصطفی (1389)، کتاب ترانه‌های شهر، تهران، ناشر نشر شهر.
رحماندوست، مصطفی (1391)، دوستی شیرین است، چاپ هشتم، تهران، انتشارات مدرسه.
رحماندوست، مصطفی (1389) فصل بهار، چاپ دوم، تهران، انتشارات کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان.
رحماندوست، مصطفی (1387) کتاب بابا آمد، نان آورد، چاپ اول، تهران، نشر: تهران.
سلاجقه، پروین، (1387)، از این باغ شرقی (نظریه‌های نقد شعر کودک و نوجوان) تهران، کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان.
شعاری نژاد، علی‌اکبر، (1385)، ادبیات کودکان، چاپ 24، تهران، انتشارات اطلاعات.
شمیسا، سیروس، (1370)، انواع ادبی، تهران، باغ آینه.
علی پور، منوچهر، (1385)، آشنایی با ادبیات کودکان. تهران، آذر.
کاشفی خوانساری، سید علی، پدرام پاک‌آیین، (1380)، چهره‌های ادبیات کودکان و نوجوانان، چاپ اول، تهران، ناشر روزگار.
محمد بیگی، ناهید، (1389)، رازکاوی ادبیات کودک و نوجوان، چاپ اول، تهران، انتشارات ترفند – انتشارات سی برگ.
ج) الدوریات
اکرمی، جمال‌الدین (1381)، جایگاه منظومه‌های نو در ادبیات کودکان، پژوهشنامه ادبیات کودک و نوجوان، شماره 29، صص 100-112.
امیری، جهانگیر وآخرون، (1393ه ش)، «بررسی تطبیقی شعر کودک در سروده‌های احمد شوقی و ایرج میرزا»، دو فصلنامه ادب‌نامه تطبیقی، سال اول، شماره اول، زمستان، صص41 -58
بلالی، رقیه، بخش گفت‌وگو، (1379) گفت‌وگو از جعفر قربانی، کتاب ماه کودک و نوجوان، سال سوم، شماره 11، تهران، ص 12.
زرقانی، سید مهدی وآخرون (1386)، «بررسی شعر کودک در دهه هفتاد گروه‌های سنی الف، ب، ج»، مجله دانشکده ادبیات و علوم انسانی مشهد، شماره 156، صص168-192
شعبانی، اسدالله (1383)، «ما گل‌های خندانیم فرزندان ایرانیم»،جستاری پیرامون شعر کودک در ایران، فصلنامه شعر گوهران، شماره 6، صص125-127.
صادق زاده، محمود، (1392 ه ش)، «بررسی اشعار تعلیمی کودک و نوجوان در ادبیات معاصر، پژوهشنامه ادبیات تعلیمی، (علمی پژوهشی)، سال پنجم، شماره هفدهم، صص 3-17.
موسوی، فاطمه، (سال 1387 ه ش) «سیر ادبیات کودک و نوجوان در ایران»، فصلنامه ادبیات فارسی (علمی ترویجی)، سال چهارم، شماره 11. صص 9-12.
النجار، مصلح (لاتا)، المضمون التربوی فی الشعر الموجّه إلی الأطفال فی الآرىن، مؤتمر الطفولة الجامعة الهاشمیة، صص1-14.
د) مآخذ من الإنترنت
http://www.djazairess.com/djazairnews/2607