طهران، شارع وليعصر(عج)، شارع توانير، حي نظامي كنجوي، زقاق هفت بيكر(٨)، شارع نظامي كنجوي، بناء رقم ٣٣، مؤسسة بيمه اكو للتعليم العالي، جامعة علامة طباطبائي، الطابق ٦، الغرفة ٦٠٧، اللجنة الإيرانية للغة العربية وآدابها، الرمز البريدي ١٤٣٤٨٦٣١١١

نوع المستند : علمی - پژوهشی

المؤلفون

1 دانشجوی دکتری گروه زبان و ادبیات عربی دانشگاه شهید مدنی آذربایجان

2 دانشیار گروه زبان و ادبیات عربی دانشگاه شهید مدنی آذربایجان

3 استاد گروه زبان و ادبیات عربی دانشگاه تربیت مدرس

4 دانشيار گروه زبان و ادبيات عربي دانشگاه شهيد مدني آذربايجان

المستخلص

زبان بدن یکی از مؤلفه‌های مهم شاخه‌هایی چون: فلسفه و روان‌شناسی است که به ادبیات داستانی و حتی ادبیات منظوم راه یافته است و دارای کارکردهای معنایی و نشانه‌شناسی است که نقش مهمی در شکل‌گیری و تقویت عناصر داستانی دارند. ربعی المدهون، نویسندة فلسطینی‌الأصل، برندة جایزه معتبر پوکر عربی در سال 2016 م است که در رمان خویش، در کنار استفاده از گفتار، از حالات مختلف زبان بدن و نشانه‌های غیرکلامی بهره برده است. جستار حاضر کوشیده است با استفاده از روش توصیفی­ـ تحلیلی و با تکیه بر رویکرد نشانه‌شناسی، به بررسی عناصر ارتباط غیرکلامی و تبیین کارکرد آنها در فهم کلام و کمک به شخصیت‌پردازی در این رمان بپردازد. نتایج بیانگر آن است که المدهون در مجموع از 145 نشانة غیرکلامی بهره برده که 130 مورد از آن دارای کارکرد جانشینی، 14 مورد تکمیلی و 1 مورد کنترلی بوده و بیشتر در قالب پیرازبان نمود یافته است. همچنین وی در رمانی کم‌حجم، مضامینی مانند: اضطراب، ناراحتی، شادی، علاقه، تفکّر و تعجب را در کنار هم قرار داده است. المدهون سعی داشته با استفاده از عناصر غیرکلامی به شخصیت‌پردازی بپردازد؛ به‌عنوان نمونه وی با استفاده از این عناصر، جولی را شخصیتی مهربان و دلسوز نسبت به مادرش توصیف کرده است که علاقة فراوانی به سرزمین عکا دارد. محمود دهمان شخصیتی مقاوم است که به مبارزه با رژیم اشغالگر قدس پرداخته است.

الكلمات الرئيسية

عنوان المقالة [Persian]

سيميائية التواصل غير اللفظي في رواية مصائر كونشرتو الهولوكوست والنكبة لربعي المدهون

المؤلفون [Persian]

  • مسعود باوان پوري 1
  • عبدالاحد غيبي 2
  • خلیل پروینی 3
  • مهین حاجی زاده 4

1 دانشجوی دکتری گروه زبان و ادبیات عربی دانشگاه شهید مدنی آذربایجان

2 دانشیار گروه زبان و ادبیات عربی دانشگاه شهید مدنی آذربایجان

3 استاد گروه زبان و ادبیات عربی دانشگاه تربیت مدرس

4 دانشیار گروه زبان و ادبیات عربی دانشگاه شهید مدنی آذربایجان

المستخلص [Persian]

لغة الجسد هي أحد المكونات المهمة لفروع مثل الفلسفة وعلم النفس التي وجدت طريقها إلى الأدب القصصي وحتى الشعر ولها وظائف دلالية وسيميائية تلعب دوراً مهماً في تشكيل وتعزيز العناصر القصصية. ربعي المدهون وهو كاتب فلسطيني‌الأصل الفائز بجائزة بوكر العربية عام 2016 م، في روايته، بالإضافة إلى استخدام المنطوق، استخدم أشكالًا مختلفة من لغة الجسد والعلامات غير اللفظية. حاولت هذه المقالة دراسة عناصر الاتصال غير اللفظي وشرح وظيفتها في فهم الكلمة والمساعدة في توصيف الشخصيات في هذه الرواية باستخدام المنهج السيميائي. أظهرت النتائج أن المدهون استخدم 145علامة غير اللفظية،130 منها لها وظيفة استبدالية، و14 منها لها وظيفة إكمالية و1 لها وظيفة تحكمية، وتم التعبير عنها في الغالب على شكل العلامات الصوتیة غير اللغویة. كما أنه يجمع بين مواضيع مثل الحزن والفرح والحب والفكر والمفاجأة في روايته القصيرة. على سبيل المثال حاول المدهون باستخدام العناصر غير اللفظية أن يصف الشخصيات؛ باستخدام هذه العناصر، يصف جولي بأنها شخصية طيبة وعاطفية لأمها، التي لديها اهتمام كبير بأرض عكا. ومحمود دهمان هو شخصية صامدة ومتشددة حارب ضد النظام المحتل.

الكلمات الرئيسية [Persian]

  • السيميائية
  • التواصل غيراللفظي
  • لغة الجسد
  • ربعي المدهون
  • مصائر كونشرتو الهولوكوست والنكبة
الف) کتاب‌ها
آذربایجانی، مسعود و همکاران (1382)، روانشناسی اجتماعی با نگرش به منابع اسلامی، تهران: پژوهشکده حوزه و دانشگاه و انتشارات سمت.
آرژیل، مایکل (1378)، روان‌شناسی ارتباطات و حرکات بدن، ترجمه مهناز حیدری، تهران: انتشارات مهتاب.
احدیان، محمد (1374)، مقدمات تکنولوژی آموزشی، چاپ دوازدهم، تهران: نشر و تبلیغ بشری.
بهرامی‌کمیل، نظام، (1388)، نظریۀ رسانه­ها (جامعه‌شناسی ارتباطات)، تهران: کویر.
بیدارمغز، علی‌محمد (1392)، ارتباط غیرکلامی، تهران: کارگزار روابط عمومی.
پیز، آلن (1387)، زبان بدن (راهنمای تعبیر حرکات بدن)، ترجمه سعید زنگنه، چاپ سوم، تهران: جانان.
رﯾﭽﻤﻮﻧﺪ، وﯾﺮﺟﯿﻨﯿﺎ ﭘﯽ و ﺟﯿﻤﺰ ﺳﯽ. ﻣـﮏ ﮐﺮوﺳـﮑﯽ (1388)، رﻓﺘﺎرﻫـﺎی ﻏﯿﺮﮐﻼﻣـﯽ در رواﺑﻂ ﻣﯿﺎن‌ﻓﺮدی (درﺳـﻨﺎﻣ ارﺗﺒﺎﻃـﺎت ﻏﯿﺮﮐﻼﻣـﯽ)، ﺗﺮﺟﻤـﮥ ﻓﺎﻃﻤـﻪ‌ﺳـﺎدات ﻣﻮﺳـﻮی و ژﯾـلا ﻋﺒﺪاﻟﻪﭘﻮر، زﯾﺮ ﻧﻈﺮ ﻏﻼﻣﺮﺿﺎ آذری، ﭼﺎپ دوم، ﺗﻬﺮان: داﻧﮋه.
سامووار، لاریا و همکاران (1379)، ارتباط بین فرهنگ‌ها، ترجمه غلامرضا کیانی و اکبر میرحسنی، تهران باز.
سوسور، فردینان دو (1378)، دورۀ زبانشناسی همگانی، ترجمه کورش صفوی، تهران: هرمس.
فرهنگی، علی‌اکبر (1374)، ارتباطات انسانی (مبانی)، تهران: خدمات فرهنگی رسا.
فرهنگی، علی‌اکبر (1375)، ارتباطات غیرکلامی- هنر استفاده از حرکات و آواها، میبد: دانشگاه آزاد اسلامی.
کریمی، عبدالعظیم (1380)، الگوی نمادین و غیرکلامی در تعلیم و تربیت نامریی، تهران: منادی تربیت.
محسنیان‌راد، مهدی (1385)، ارتباط‌شناسی؛ میان‌فردی، گروهی، جمعی، تهران: سروش.
المدهون، ربعي (2016)، مصائر: کونشرتو الهولوکوست والنکبة، بيروت: مكتبة الفكر الجديد.
ب) مجلات
پهلوان‌نژاد، محمدرضا (1386)، «ارتباطات غیرکلامی و نشانه‌شناسی حرکات بدنی»، زبان و زبان‌شناسی، دوره 3، شماره 6، صص 34- 13.
بهنام، مینا؛ ابوالقاسم قوام؛ محمد تقوی و محمدرضا هاشمی (1393)، «گفتار بی­صدا: تأملی بر زبان بدن در غزلیات شمس»، فنون ادبی، دوره 6، شماره 2، صص 48- 33.
جمالی، نیلوفر و عفت‌السادات افضل طوسی (1398)، «زبان بدن و نقش آن در آگهی‌های تبلیغاتی (مطالعه موردی: آگهی تبلیغاتی چهره‌های مشهور ایرانی)»، جلوه هنر، دوره 11، شماره 4، صص 26- 17.
ج) لاتين
Korte, Barbara (1997), Body Language in Literature, Canadian Cataloguing in Publication Data.