طهران، شارع وليعصر(عج)، شارع توانير، حي نظامي كنجوي، زقاق هفت بيكر(٨)، شارع نظامي كنجوي، بناء رقم ٣٣، مؤسسة بيمه اكو للتعليم العالي، جامعة علامة طباطبائي، الطابق ٦، الغرفة ٦٠٧، اللجنة الإيرانية للغة العربية وآدابها، الرمز البريدي ١٤٣٤٨٦٣١١١

نوع المستند : علمی - پژوهشی

المؤلفون

1 فارغ التحصیل دکتری زبان و ادبیات عربی، دانشگاه فردوسی مشهد، دانشکده علوم انسانی، ایران، مشهد

2 استادیار گروه زبان و ادبیات عربی، دانشگاه مازندران، دانشکده ادبیات فارسی وزبان های خارجی، ایران، مازندران

المستخلص

منطق گفتگویی از جمله نظریاتی است که در قرن بیستم توسط میخاییل باختین، فیلسوف روسی مطرح شد. وی در این نظریه، زبان را دارای ویژگی اجتماعی دانسته که گفتگومندی و چند صدایی از ویژگی­های برجسته آن به شمار می­آید. افزون بر این، میخاییل باختین بر این باور است که شعر از منطق گفتگویی بهره­ای ندارد؛ لیکن در پیوند با این موضوع، عبد الغنی نابلسی از سرایندگان عصر انحطاط است که توانست با بهره­گیری از این شیوه در سروده­هایش ضمن ایجاد وحدت میان خویش و دیگری، گفتگو مندی و چند صدایی را در اشعار خود زنده نماید. مقالة حاضر با هدف بازخوانی سروده­های عبد الغنی نابلسی درصدد آن است که میزان همخوانی این تئوری را با قصاید شاعر مدّنظر بررسی نماید. از این روی، جستار حاضر با رویکرد توصیفی – تحلیلی به گفتگو مندی و چند صدایی در سروده­های عبد الغنی نابلسی پرداخته است. رهیافت پژوهش نشان می­دهد که عبد الغنی نابلسی با بهره­گیری از شگرد­های گوناگون بسان گفتگوی تك صدا، گفتگوی دو جانبه، فلاش بک، چند صدایی و بینامتنیت توانسته اثری چند صدا و گفتگو محور بیافریند که برخاسته از باورها و جهان بینی گونه­گون سراینده است.

الكلمات الرئيسية

عنوان المقالة [Persian]

تحلیل الرموز الدینیة في شعر عبد الغنی النابلسي بناء علی نظریة باختین لمتعدد الأصوات

المؤلفون [Persian]

  • محبوبه پارسایی 1
  • بهروز قربان زاده 2

1 فارغ التحصیل دکتری زبان و ادبیات عربی، دانشگاه فردوسی مشهد، دانشکده علوم انسانی، ایران، مشهد

2 استادیار گروه زبان و ادبیات عربی، دانشگاه مازندران، دانشکده ادبیات فارسی وزبان های خارجی، ایران، مازندران

المستخلص [Persian]

المنطق الحواري من النظريات التي طرحها ميخائيل باختين الفيلسوف الروسي في القرن العشرين. في هذه النظرية، قدم اللغة باعتبارها خاصية اجتماعية، والتي تعتبر المحادثة وتعدد الأصوات من أبرز سماتها البارزة. فضلا عن ذلك، كان ميخائيل باختين يعتقد بأن الشعر لا يستفيد من المنطق الحواري. لكن عبدالغني النابلسي من شعراء عصر الانحطاط، والذي إستطاع أن یحیی الحوار وتعدد الأصوات في قصائده باستخدام هذه الطریقة في قصائده مع خلق الوحدة بينه وبين الآخرین. يهدف هذا المقال إلى إعادة قراءة قصائد عبدالغني النابلسي بناءً على المنطق الحواري لميخائيل باختين وتعدد الأصوات، ودراسة مدى توافق هذه النظرية مع قصائد عبد الغني النابلسي. يتناول هذا المقال، بمنهج وصفي - تحليلي، الحوار وتعدد الأصوات في قصائد عبدالغني النابلسي. تشیر نتائج هذه الدراسة إلی أن الشاعر قد نال من خلال إیجاد تأثیر المحادثة وعمل متعدد النغمات بإستخدام أسالیب مختلفة کمحادثة صوتية فردية، محادثة ذات إتجاهين، فلاش باك، تعدد الأصوات والتناص. وذلك بعبارة أخری من معتقدات الشاعر ورؤیته المختلفة للعالم.

الكلمات الرئيسية [Persian]

  • ميخائيل باختين
  • حوار
  • تعدد الأصوات
  • عبدالغني النابلسي
- بدوی، عبد الرحمن، (1976م)، شطحات الصوفیة، الطبعة الأولی، الکویت: وکالة المطبوعات. ##
- دراج، فیصل، (2002م)، نظریة الروایة والروایة العربیة، الطبعة الثانیة، بیروت: دار البیضاء. ##
- الرویلي، میجان وسعد البازعي، (2007م)، دلیل الناقد الأدبي، الطبعة الخامسة، بیروت: دار البیضاء. ##
- الزمخشري، محمود، (1407ه.ق)، الکشاف عن حقائق غوامض التزیل، المجلد الرابع، الطبعة الثالثة، بیروت: دار الکتاب العربي. ##
- السعودي، آمال، (2009م). حداثة السرد والبناء في روایة ذاکرة الماء لواسیني الأعرج، مسیلة: جامعة محمد بوضیاف. ##
- عید، رجاء، (1995م)، القول الشعری و منظورات معاصرة، الطبعة الأولی، الإسکندریة: منشأة المعارف. ##
- كيوان، عبدالعاطي، (1999م)، التناص القرآني في شعر أمل دنقل، القاهرة: مکتبة النهضة العربیة. ##
- مرتاض، عبد الملك، (1991م)، فکرة السرقات الأدبیة ونظریة التناص، جده: مجلة علاقات النادی الثقافي. ##
- المحايدين، عبد الحمید، (1999م)، التقنیات السردیة في روایات عبد الرحمن منیف، بیروت: المؤسسة العربیة للدراسات والنشر. ##
- المعوش، سالم، (1999م)، الأدب العربي الحدیث (نماذج ونصوص)، مصر: دار الموسم. ##
- نابلسی، عبدالغني، (2009)، دیوان، الناسخ عمربن عبدالله البصری، د.ط. د.م. ##
- نابلسي، عبد الغني، (1223ه.ق)، شرح جواهر النصوص في حل کلمات النصوص، د.ط، مطبعة الزمان: أمام سرایی منصور. ##
- قرآن كريم، ترجمۀ انصاریان. ##
 آلن، گراهام، (1385ه. ش)، بینامتنیت، ترجمة پیام یزدان جو، تهران: نشر مرکز. ##
باختين، میخاییل، (1387ه.ش)، تخیّل مکالمه ای، ترجمة رؤیا پور آذر، تهران: نشر نی. ##
- تودوروف، تزوتان، (1377ه.ش)، منطق گفتگویی میخاییل باختين، ترجمة داریوش کریمی، تهران: نشر مرکز. ##
- حسینی طهرانی، محمد حسین، (1410ه.ق)، علوم و معارف اسلامی «از نور ملکوت قرآن»، چاپ اول، تهران: انتشارات علامه طباطبایی. ##
- سراج طوسی، ابو نصر، (1388ه.ش)، اللمع في التصوف تصحیح وتحشیه رینولد آلن نیکلسون، ترجمة دکتر مهدی محبتی، تهران: اساطیر. ##
- شمیسا، سیروس، (1387ه.ش)، فرهنگ اشارات در ادبیات، جلد 2، تهران: میترا. ##
- مکاریک، ایرنا ریما، (1383ه.ش)، دانش نامة نظریه های ادبی معاصر، ترجمة مهران مهاجر و محمد نبوی، چاپ اول، تهران: آگه. ##
- مکاریک، ایرنا ریما، (1385ه.ش)، دانش نامة نظریه های ادبی معاصر، ترجمة مهران مهاجر و محمد نبوی، چاپ دوم، تهران: آگه. ##
- يول، جورج، (1391ه.ش)، کاربرد شناسی زبان، ترجمة عمو زاده مهدیرجی، محمد و منوچهر توانگر، چاپ پنجم، تهران:  سمت. ##
- بتلاب اكبر آبادی، محسن و احمد رضی، (1392ه.ش)، «کارکرد روایی نشانه ها در حکایت رابعه از الهی نامه عطار»، متن شناسی ادب فارسی، دوره 5، شماره 1، ص 13-28. ##
- حمدي، صلاح الدین، (2011م)، الفضاء فی روایات عبد الله عیسی السلامة، مجلة أبحاث کلیّة التربیة الأساسیّة، جامعة موصل، ج 11، شمارة 1، صص 197-216. ##
- سرباز، حسن؛ عبدالله رسول نژاد و سودابه خسروی زاده، (1394ه.ش)، زمان پریشی در رمان «چراغ­های آبی» حنا مینه، مجله­ی علمی  پژوهشی انجمن ایرانی زبان و ادبیات عربی، شماره 34، صص 83-104. ##