نوع المستند : علمی - پژوهشی
المؤلفون
1 دانشجوی مقطع دکتری، دانشگاه رازی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، کرمانشاه، ایران
2 استادیار گروه زبان و ادبیات عربی، دانشگاه رازی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، ایران، کرمانشاه
3 استاد گروه زبان و ادبیات عربی، دانشگاه رازی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، ایران، کرمانشاه
4 استاد گروه فرانسه، دانشگاه تربیت مدرس، دانشکده علوم انسانی، ایران، تهران
المستخلص
محمود درویش یکی از شاعران معاصر ادب عربی است که سرودههایش، بازتاب آمال و آلام سرزمین فلسطین است. «زن» و «میهن» از پر بسامدترین مفاهیمی هستند که در سرودههای وی نقشآفرینی کردهاند. این دو مفهوم در بسیاری از اشعار درویش، به هم پیوند خورده و ترکیبی دوگانه تشکیل دادهاند. این جستار میکوشد تا دوگانه «زن/میهن» را بر اساس نظام عاطفی گفتمان به شیوهای توصیفی – تحلیلی، در برخی اشعار وی بررسی کند و به این پرسش پاسخ دهد که: در سرودههایی از محمود درویش که «زن/میهن» محور اصلی مضمون است، چگونه خلق و طغیان معنا را می‌توان بر اساس نظام عاطفی گفتمان تبیین نمود؟ نظام عاطفی گفتمان، یکی از گونه‌های گفتمانی در نشانه معناشناسی است که به رابطه میان مجموعه نشانههای صورت (دالها) و محتوا (مدلولها) توجّه میکند. زیرا در بستر همین روابط دالی و مدلولی است که حضور ادراکی شوشگران اتّفاق افتاده و آفرینش معنا ممکن میگردد. نتایج نهایی این گفتار بیانگر آن است که نظام عاطفی گفتمان در این اشعار، مبتنی بر ساز و کاری ادراکی، جسمانه‌ای و تنشی است که عمدتاً شاعر، دو مفهوم «زن» و «میهن» را به عنوان دستافزاری هنری برای انتقال معانی رنج و اندوه مردم فلسطین به کار گرفته است تا به واسطه آنها، بتواند احساس مخاطب را نیز برای درک این معانی با خود همراه نماید و به عبارت بهتر، از طریق استعلای مفهوم زن به مفهوم وطن، به دنبال نفی این دوگانگی است.
الكلمات الرئيسية
عنوان المقالة [Persian]
دراسة سیمیو ـــ علاماتية لانتفاء ثنائية «المرأة / الوطن» في قصائد محمود درویش في ضوء نظرية نظام التخاطب العاطفي
المؤلفون [Persian]
- الهه تمیمی 1
- علی دودمان کوشکی 2
- علی سلیمی 3
- حمیدرضا شعیری 4
1 دانشجوی مقطع دکتری، دانشگاه رازی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، کرمانشاه، ایران
2 استادیار گروه زبان و ادبیات عربی، دانشگاه رازی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، ایران، کرمانشاه
3 استاد گروه زبان و ادبیات عربی، دانشگاه رازی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، ایران، کرمانشاه
4 استاد گروه فرانسه، دانشگاه تربیت مدرس، دانشکده علوم انسانی، ایران، تهران
المستخلص [Persian]
یعدُّ محمود درویش من الشعراء المعاصرین فی الأدب العربي وتعکس أشعاره القضایا الفلسطینية تماماً. فالمرأة والوطن من أبرز قضایاه الشعرية الملتحمتان أثناء جل أشعاره بحیث یعکسان ثنائیة معنوية. فیحاول البحث الراهن دراسة ثنائية «المرأة / الوطن» أثناء أبرز أشعاره في ضوء نظام التخاطب العاطفي وعبر استخدام منهجیة وصفية - تحلیلیة. فیعتبر نظام التخاطب العاطفي من أنواع التخاطب فی الدراسات السیمیو - علاماتية والمهتم بالأواصر القائمة بین الصور (أو الدوالّ) والفحاوی (أو المدالیل) مما یساند بدوره علی تواجد المنطبعین الإدراکی وإمکانية خلق المضامین. فیستهدف البحث الراهن، تلبي قضیة علمية وهي: کیف یمکن تفسیر و تبیین خلق المضامین وثورانها فیما یهتم أساساً بثنائية «المرأة / الوطن» أثناء قصائد محمود درویش؟ أو کیف یمکن التسني بهذا الجانب من قصائد الشاعر في ضوء نظام التخاطب العاطفي؟ فوصلنا نهائياً إلی بناء النظام العاطفي أثناء هذه القصائد علی أدوات إدراکیة وتوترية وجسدیة. فیستخدم الشاعر ثنائية «المرأة / الوطن» کأداة فنية لنقل مضامین المعاناة والأسی بین شعبه الفلسطیني غالباً ما حتی یجعل المخاطب یواسیه وبالأجدر لانتفاء الثنائية المتبادرة مفهومياً بین المرأة والوطن عن طریقة استعلائية.
الكلمات الرئيسية [Persian]
- السیمیو ــ علاماتية
- نظام التخاطب العاطفي
- محمود درویش
- المرأة
- الوطن
)