ادبی
رضا ناظمیان؛ علی مظفری
دوره 14، شماره 46 ، خرداد 1397، ، صفحه 39-58
چکیده
اگر یک متن را بسان تکه‌های یک پازل به حساب بیاوریم، میتوان گفت مسئلة اساسی در این پازل، ارتباط و همخوانی بین قطعات است. ساختارگرایان معتقدند یک متن، دارای بافت است. سازگاری میان اجزای این بافت، مسئله‌ای است که لازم است بدان پرداخته شود. آنان در واقع می‌خواهند رابطة یک جزء با جزئی دیگر را کشف کنند. ما در این مقاله به تحلیل و تطبیق ...
بیشتر
اگر یک متن را بسان تکه‌های یک پازل به حساب بیاوریم، میتوان گفت مسئلة اساسی در این پازل، ارتباط و همخوانی بین قطعات است. ساختارگرایان معتقدند یک متن، دارای بافت است. سازگاری میان اجزای این بافت، مسئله‌ای است که لازم است بدان پرداخته شود. آنان در واقع می‌خواهند رابطة یک جزء با جزئی دیگر را کشف کنند. ما در این مقاله به تحلیل و تطبیق اصول ساختارگرایی بر دو رمان «قصة حبّ مجوسیة» اثر عبد الرحمان منیف و «چشم‌هایش» اثر بزرگ علوی خواهیم پرداخت؛ روش ما در این پژوهش، روش تحلیلی ـ تطبیقی (مکتب تطبیقی امریکایی) و استفاده از منابع کتابخانهای خواهد بود. سرانجام به این نتیجه خواهیم رسید که زن اثیری در هر دو رمان، نقش برجستهای دارد و نیز «چشم» نقش بسزایی در رمانها ایفا میکند. همچنین بهکارگیری فنون رماننویسی در دو رمان بسیار بارز است و در میان این فنون، سازگاری و همخوانی نیز وجود دارد؛ تا جایی که میتوان گفت ساختار هر دو رمان، ساختاری مستحکم و هماهنگ است.
ادبی
حسین ابویسانی؛ حسین جوکار
دوره 14، شماره 46 ، خرداد 1397، ، صفحه 59-80
چکیده
نمایشنامة «پیگمالیون» اثر «جرج برنارد شاو» از نمایشنامه‌هایی است که به خاطر دوریِ مضمون آن از مشکلات سیاسی و اجتماعی و همچنین تمرکز آن بر بُعد انسانی، توجه بسیاری از ناقدان و پژوهشگران را به خود جلب کرده‌است. برنارد شاو در این نمایشنامه مشکل اختلاف طبقاتی جامعه را طرح نموده، و در خلال آن مشکل هنرمند در تمایز میان هنر و ...
بیشتر
نمایشنامة «پیگمالیون» اثر «جرج برنارد شاو» از نمایشنامه‌هایی است که به خاطر دوریِ مضمون آن از مشکلات سیاسی و اجتماعی و همچنین تمرکز آن بر بُعد انسانی، توجه بسیاری از ناقدان و پژوهشگران را به خود جلب کرده‌است. برنارد شاو در این نمایشنامه مشکل اختلاف طبقاتی جامعه را طرح نموده، و در خلال آن مشکل هنرمند در تمایز میان هنر و زندگی را نیز به نمایش گذاشتهاست. همچنین از طرف دیگر «توفیق الحکیم»، نمایشنامهای با همین عنوان، با تأثیرپذیری از نمایشنامة شاو نوشته که موضوع اصلی آن توجه به مشکل هنرمند یعنی تمایز میان هنر و زندگی است. این مقاله با روش توصیفی ـ تطبیقی به بررسی تطبیقی این دو نمایشنامه پرداخته و تأثیر تئاتر غربی را بر تئاتر عربی نشان می‌دهد. این مقایسه نیز براساس یکی از ویژگی‌های مکتب سمبولیسم یعنی چالش میان هنر و زندگی انجام شده‌است؛ نتیجههای بهدستآمده از پژوهش نشان می‌دهد که هیگینز و پیگمالیون از شخصیتهای اصلی و هنرمند دو نمایشنامه، موفقیت در هنر را بر زندگی و سرنوشت دو زن داستان یعنی الیزا و گالاتیا ترجیح میدهند.
ادبی
محمود حیدری
دوره 13، شماره 45 ، اسفند 1396، ، صفحه 79-98
چکیده
فرهنگ‌پذیری بارزترین ابزار گفت‌وگوی بین فرهنگ‌ها و به معنای سازوکارهای تبادل فکری در بین فرهنگ‌های مختلف است و نیز یکی از زمینه‌های پژوهش در ادبیات تطبیقی به شمار میرود. از نشانه‌های این تداخل فرهنگی بین فرهنگ فارسی و عربی در دورة نخست شعر عباسی، حضور جلوه‌هایی از فرهنگ ایرانی در شعر ابونواس است. یکی از نمودهای بارز این امر، ...
بیشتر
فرهنگ‌پذیری بارزترین ابزار گفت‌وگوی بین فرهنگ‌ها و به معنای سازوکارهای تبادل فکری در بین فرهنگ‌های مختلف است و نیز یکی از زمینه‌های پژوهش در ادبیات تطبیقی به شمار میرود. از نشانه‌های این تداخل فرهنگی بین فرهنگ فارسی و عربی در دورة نخست شعر عباسی، حضور جلوه‌هایی از فرهنگ ایرانی در شعر ابونواس است. یکی از نمودهای بارز این امر، نگاه مقدس به آتش و نور با توجه به تعالیم دین زرتشتی است. این پژوهش به شیوة تطبیقی به بررسی این پدیده در شعر این شاعر ایرانی‌الأصل می‌پردازد. نتایج این پژوهش نشان می‌دهد که فراوانی معانی و تصویرهای شعری برگرفته از آتش و نور، به فرهنگ ایرانی شاعر برمی‌گرد که به گزینش چنین تصاویر درخشانی در شعر او منجر شده‌است. گویی شاعر با این تصاویر نورانی می‌خواهد با تمدن اسلامی آن دوره که رنگ‌وبوی ایرانی به خود گرفته، همراه شود و ارتباط خود را با فرهنگ پدری و سرزمین مادری خود مستحکم نماید. نکتة قابل توجه در این تصاویر این است که شاعر به‌صراحت اشاره‌ای به مقدس بودن آتش و برتری آن نکرده و دلیل آن ترس از تهمت زندقه است. اما با دقت بیشتر میتوان دریافت که وی چگونه بین این نوع تصاویر شعری و آیات قرآنی‌ای که بیان‌کنندة تصاویری نورانی هستند، ارتباط برقرار کرده و به تقدس آتش و نور اقرار نموده‌است.
ادبی
شعله ظهیری
دوره 12، شماره 40 ، آذر 1395، ، صفحه 187-212
چکیده
تدخل دراسة دور المراکز العلمیة الکُردیة فی تطور الأدب والعلوم العربیة، فی نطاق الأدب المقارن الفرنسی. ذلک لِأنَّ المراکز العلمیة لأی شعبٍ تتفاعل فی تطور أدب شعب آخر. ازدهرت فی العصر العباسی (656-132ه.ق) الأدب والعلوم العربیة ازدهاراً تامّاً بوساطة عوامل شتّی نحو دور جاد للمراکز العلمیة الکردیة فی انحاءها. نظراً للظروف السیاسیة والدینیة ...
بیشتر
تدخل دراسة دور المراکز العلمیة الکُردیة فی تطور الأدب والعلوم العربیة، فی نطاق الأدب المقارن الفرنسی. ذلک لِأنَّ المراکز العلمیة لأی شعبٍ تتفاعل فی تطور أدب شعب آخر. ازدهرت فی العصر العباسی (656-132ه.ق) الأدب والعلوم العربیة ازدهاراً تامّاً بوساطة عوامل شتّی نحو دور جاد للمراکز العلمیة الکردیة فی انحاءها. نظراً للظروف السیاسیة والدینیة أن للمرکزین العلمیین دیاربکر «آمد، میافارقین، ماردین، حصن کیفا، اخلاط ومنازگرد» ودیار مضر «الرقة وحران» مساهمة کبیرة ونشطة فی تطور الأدب والعلوم العربیة مثل الصرف والنحو، والبلاغة والنقد، والفقه والحدیث، والتاریخ، واللغة والخطابة والشعر والنثر. هذه الدراسة التی تنتهج المنهج الوصفی والتحلیلی، تحاول إلی استجلاء الدور المدهش لهذه المراکز فی تطویر الأدب والعلوم العربیة فی العصر العباسی. ومن النتائج التی توصلت إلیها هذه الدراسة هی: أنّ لهذه المناطق دوراً حاسماً فی اخصاب هذه التطورات بواسطة تربیة وتثقیف العلماء المبرزین کالآمدی، والفارقی، والحصفکی، والحرانی وغیرهم من کبار العلم الذین ترعرعوا فی أحضانها.
مجید محمدی؛ امیرعباس عزیزی‌فر
دوره 11، شماره 35 ، شهریور 1394، ، صفحه 123-150
چکیده
إن شخصیة الإمام علی (ع) الفذة لفتت انتباه النقاد و الأدباء و مؤرخی تاریخ الآداب فنحاول فی هذا البحث دراسة فضایل الإمام فی شعر الشاعرین ناصرخسرو القبادیانی و کمیت بن زید الأسدی لنبین کیف ظهرت فضایله (ع) عندهما و نسلط الضوء علی وجوه التباین و التشابه فی شعرهما و إضافة إلی ذلک تطرق البحث إلی دراسة تواتر مناقب الإمام لدی الشاعرین فتوصل ...
بیشتر
إن شخصیة الإمام علی (ع) الفذة لفتت انتباه النقاد و الأدباء و مؤرخی تاریخ الآداب فنحاول فی هذا البحث دراسة فضایل الإمام فی شعر الشاعرین ناصرخسرو القبادیانی و کمیت بن زید الأسدی لنبین کیف ظهرت فضایله (ع) عندهما و نسلط الضوء علی وجوه التباین و التشابه فی شعرهما و إضافة إلی ذلک تطرق البحث إلی دراسة تواتر مناقب الإمام لدی الشاعرین فتوصل البحث إلی أنهما یشترکان فی ذکر بعض الفضایل کالشجاعة و البطولة و الخلافة و التمسک بالآیات القرآنیة فی شأن الإمام و الأحداث التاریخیة کواقعة غدیر خم، هذا الإشتراک ینبئ عن تفکر الشاعرین فی القرآن الکریم و الحدیث الشریف. تکررت الفضایل فی شعر کمیت أقل مقارنة بناصر خسرو و ذلک لتقابل الشیعة و الناصبیة فی بیئة الشاعر الإیرانی بینما ذکر بعض الفضایل کالصدق و الخطابة أکثر فی شعر کمیت لاهتمام بیئة الشاعر بها. حاولت هذه المقالة معالجة الموضوع دون النظر إلی التأثر التاریخی وفق المنهج الأمریکی فی الأدب المقارن.
ادبی
دوره 11، شماره 34 ، خرداد 1394، ، صفحه 19-38
چکیده
برخی رمان‌های عربی به دلیل مضامین بلند، ویژگی‌های رفیع هنری و شگردهای نویسندگی، جهان‌شمول و نامزد دریافت جایزه نوبل شده‌اند؛ مثل رمان تأمل‌برانگیز و زیبای رامه و التنین اثر ادوار الخراط که شهرتی جهانی دارد و به زبان‌هایی چون انگلیسی نیز ترجمه شده‌است. روش این مقاله توصیفی ـ تحلیلی است و در آن بر اساس مؤلفه‌های جهانی شدن ادبیات ...
بیشتر
برخی رمان‌های عربی به دلیل مضامین بلند، ویژگی‌های رفیع هنری و شگردهای نویسندگی، جهان‌شمول و نامزد دریافت جایزه نوبل شده‌اند؛ مثل رمان تأمل‌برانگیز و زیبای رامه و التنین اثر ادوار الخراط که شهرتی جهانی دارد و به زبان‌هایی چون انگلیسی نیز ترجمه شده‌است. روش این مقاله توصیفی ـ تحلیلی است و در آن بر اساس مؤلفه‌های جهانی شدن ادبیات از دیدگاه حسام الخطیب، به بررسی رمان رامه و التنین(رامه و اژدها) اثر ادوار الخراط پرداختهایم. گفتنی است که بین ادبیات تطبیقی و جهان‌شمولی پیوند بسیار نزدیکی وجود دارد. چراکه ادبیات تطبیقی به مطالعه ادبیات در آن سوی مرزهای زبانی، فرهنگی و بینرشتهای می‌پردازد؛ آثاری که توانستهاند از مرزهای محدود ملی فراتر رفته و جهانی و جاودانه شوند. نتیجه حاصل از این پژوهش آن است که رمان مزبور، از نظر فرم، محتوا و شگردهای نوین داستاننویسی، معیارهای جهان‌شمولی را دارد. این رمان همچنین اساسیترین مسائل انسانی از قبیل عشق، مرگ، زندگی، و... را مطرح کرده‌است. علاوه بر آن، رابطه رمان با کهنالگوها و اساطیر شرقی به این رمان اهمیت جهانی دادهاست.
طیبة سیفی؛ نرجس أنصاری
دوره 10، شماره 31 ، شهریور 1393، ، صفحه 1-18
چکیده
در کنار مردان حماسهساز، هماره زنان نیز در تحقق انقلابهای تاریخساز، نقش بزرگی ایفا کردهاند. حماسهی شگرف عاشورا را میتوان بهترین نمونهی این مشارکت دانست. همگان یقین دارند که پایداری وجهاد ستودنی زینب کبری(س) نهضت امام حسین(ع) را جاودانه کرد. شخصیت انقلابی و بینظیر حضرت زینب(س) بر تارک تاریخ درخشیده ونگاه نافذ ...
بیشتر
در کنار مردان حماسهساز، هماره زنان نیز در تحقق انقلابهای تاریخساز، نقش بزرگی ایفا کردهاند. حماسهی شگرف عاشورا را میتوان بهترین نمونهی این مشارکت دانست. همگان یقین دارند که پایداری وجهاد ستودنی زینب کبری(س) نهضت امام حسین(ع) را جاودانه کرد. شخصیت انقلابی و بینظیر حضرت زینب(س) بر تارک تاریخ درخشیده ونگاه نافذ اهل قلم وهنرمندان وبهویژه شاعران را به خود جلب کرده است. در مقالهی حاضر، تلاش شده با نگاهی دقیق، اشعار برجستهی شاعران معاصر عربی وفارسی در مورد حضرت، بررسی شود تا ضمن روشنشدن نحوهی ظهور وتجلی شخصیت ایشان در شعر دو زبان، تفاوتهای ادیبان دو فرهنگ وملت در ترسیم این شخصیت نمایانده شود. افزون برآن، موضوع اسارت نیز به سبب پیوند نزدیک با زنان عاشوراییدر اشعار دوزبان، تحلیل شده است. برخی ازدستاوردهای مقاله نشان می‌دهد در ترسیم شخصیت حضرت زینب(س) در شعر عاشورایی فارسی، شجاعت ودلاوری، سخنوری وبلاغت، بیش از دیگر صفات، تجلّی یافته درحالیکه بیشترین صفت در شعر عربی، مظلومیت است. همچنین در شعر فارسی به شخصیت ایشان بسیار دقیقتر وجزئیتر پرداخته شده است
سید فضل الله میرقادری؛ حسین کیانی
دوره 7، شماره 18 ، اردیبهشت 1390
چکیده
نودگرگونی‌های نیمة دوم قرن بیستم در آلمان، در عرصهی ادبیاتتطبیقی، آن را از پرداختن کامل به رابطة متن و مؤلف، بازداشت و به آن، رویکردی «خوانندهمحور» داد. پیروان این نظریه، خواهان مشارکت فعّال بین متنی که آفرینندهمتن، پدید آورده و برداشت خواننده، به عنوان پذیرنده و مصرف کنند شدند، زیرا برداشت خواننده، به آن اعتبار ...
بیشتر
نودگرگونی‌های نیمة دوم قرن بیستم در آلمان، در عرصهی ادبیاتتطبیقی، آن را از پرداختن کامل به رابطة متن و مؤلف، بازداشت و به آن، رویکردی «خوانندهمحور» داد. پیروان این نظریه، خواهان مشارکت فعّال بین متنی که آفرینندهمتن، پدید آورده و برداشت خواننده، به عنوان پذیرنده و مصرف کنند شدند، زیرا برداشت خواننده، به آن اعتبار تازهای بخشیدهاست. این برداشت را «دریافت» نام نهادهاند.
نظریهی «دریافت» که پژواکی از دگرگونیهای اجتماعی و اندیشگانی و ادبی در آلمان غربی خلال دهة شصت قرن بیستم بود، به دریافت خواننده از متن اهمیت می دهد صاحبان این نظریه مفاهیمی را مطرح کردند که ویژه آنان بودمانند: افق انتظار، نومیدی افق، تغییر افق، مسافت جمالی، تعامل بین متن و خواننده و خواننده ضمنی. این گفتار سپس ضمن بررسی رابطه بین نظریهی دریافت و ادبیات تطبیقی، نمونههایی را به عنوان زمینه‌های پژوهش براساس آن، ارائه دادهاست.
ناصر محسنی نیا
دوره 6، شماره 14 ، خرداد 1389، ، صفحه 81-102
چکیده
بررسی مختصر تعاریف ارائه شده از ادبیات تطبیقی، تأمل در پیشینة ادبیات تطبیقی در ایران و کشورهای عربی؛ وضعیت و جایگاه ادبیات تطبیقی در ایران معاصر و کشورهای عربی، بحثی پیرامون پیشگامان ادبیات تطبیقی در جهان معاصر، اهمیت رشتة ادبیات تطبیقی و جایگاه آن در دانشگاهها و مراکز تحقیقاتی ایران، ضرورت ایجاد کرسیهای ادبیات تطبیقی در ایران، ...
بیشتر
بررسی مختصر تعاریف ارائه شده از ادبیات تطبیقی، تأمل در پیشینة ادبیات تطبیقی در ایران و کشورهای عربی؛ وضعیت و جایگاه ادبیات تطبیقی در ایران معاصر و کشورهای عربی، بحثی پیرامون پیشگامان ادبیات تطبیقی در جهان معاصر، اهمیت رشتة ادبیات تطبیقی و جایگاه آن در دانشگاهها و مراکز تحقیقاتی ایران، ضرورت ایجاد کرسیهای ادبیات تطبیقی در ایران، توجه به ادبیات تطبیقی ایران و عرب، نحوة ایجاد رشتة کارشناسی ارشد ادبیات تطبیقی با گرایش فارسی و عربی در دانشگاه شهید باهنر کرمان، جمع بندی و نتیجه گیری از یافتههای این تحقیق، از جمله مواردی است که در این مقاله دربارة آنها بحث و بررسی صورت می گیرد.
حیدر خضری
دوره 4، شماره 10 ، آبان 1387، ، صفحه 19-38
چکیده
تجربه مطالعات ادبیاتتطبیقی کشورهای اروپای شرقی یکیاز تلاشهای سودمند در این زمینه میباشد. علیرغم اینکه مکتب اروپای شرقی ملیگرایانه وسوسیالیستی است، اما دارای گرایشهای انسانی و جهانی میباشد و بعد از دو مکتب فرانسوی و امریکایی مشهورترین مکتب ادبیات تطبیقی به شمار میرود. روند شکل گیرى، سیر تحول ادبیات تطبیقى ...
بیشتر
تجربه مطالعات ادبیاتتطبیقی کشورهای اروپای شرقی یکیاز تلاشهای سودمند در این زمینه میباشد. علیرغم اینکه مکتب اروپای شرقی ملیگرایانه وسوسیالیستی است، اما دارای گرایشهای انسانی و جهانی میباشد و بعد از دو مکتب فرانسوی و امریکایی مشهورترین مکتب ادبیات تطبیقی به شمار میرود. روند شکل گیرى، سیر تحول ادبیات تطبیقى در این کشورها، بیان دیدگاه خاص آنها در خصوص پژوهشهاى تطبیقی، و وجه تسمیه هاى گوناگونی این مکتب ادبیات تطبیقی از جمله مسائل مورد توجه پژوهشگران بوده است. با عنایت به تعامل درخور و توجه کشورهاى اروپاى شرقى به ادبیات سایر کشورها و مخصوصا کشورهاى شرقى واسلامی، مسأله ضرورت توجه به دیدگاه این کشورها مطرح میشود، تا از این طریق، علاوه بر تقویت روند گسترش دایره پژوهشهاى تطبیقى، از پدیده خودمحورى هم که در بعضى از پژوهشهاى تطبیقى غربى شاهد شکل گیری آن هستیم، کاسته شود.
