نوع المستند : علمی - پژوهشی
المؤلفون
1 دانش‌آموختة دکتری زبان و ادبيات عربی دانشگاه الزهراء
2 دانش‌آموختة کارشناسی ارشد زبان و ادبيات عربی دانشگاه شهید بهشتی
3 استاديار گروه زبان و ادبيات عربی دانشگاه شیراز
المستخلص
رسم‌الخط هر زبان بخشی از هویت و تاریخ فرهنگی آن است و بیانگر تغییراتی است که آن زبان در گذر زمان بدان دچار شده است. قاعده در رسم‌الخط این است که واژه همان‌گونه که تلفظ میشود نوشته شود، البته گاهی هنجارگریزیهاییدر رسم‌الخط نیز به وجود میآید. گروهی از زبان‌شناسان، هنجارگریزیهای رسمالخطی زبان عربی و فارسی را بیمفهوم و اتفاقی دانستهاند و آن را نتیجة بینظام بودن قواعد خط میدانند. اما برخی دیگر بر این باورند که نظمگریزی های خط فارسی کاملاً تحت‌تأثیر خط عربی بوده‌است. وجود چنین دیدگاه‌هایی و کشف جنبه‌های تفاوت آن‌ها بر اهمیت پژوهش در این زمینه می‌افزاید. این مقاله با تکیه بر روش توصیفی _ تحلیلی به مطالعه هنجارگریزیهای رسمالخطی مشترک میان فارسی و عربی و نیز هنجارگریزیهای مخصوص فارسی پرداخته و با استفاده از تحلیل تطبیقی به این نتیجه رسیده است که علاوه بر زیبایی خط، دلایلی چون تأثیرپذیری از شیوه های کتابت قدیمی، اصل تمییز بین صورتهای مشابه، حفظ ساختار ظاهری واژه و تأثیرات صوتی، در شکلگیری این هنجارگریزیها مؤثر بوده است.
الكلمات الرئيسية
عنوان المقالة [Persian]
الأسباب الجذرية للعدولات في رسمي الخط الفارسي والعربي
المؤلفون [Persian]
- اعظم دهقاني نیسیانی 1
- خدیجه (ندا) شاه محمدی 2
- سید حسین مرعشی 3
1 دانش‌آموختة دکتری زبان و ادبيات عربی دانشگاه الزهراء
2 دانش‌آموختة کارشناسی ارشد زبان و ادبيات عربی دانشگاه شهید بهشتی
3 استاديار گروه زبان و ادبيات عربی دانشگاه شیراز
المستخلص [Persian]
یُعتبر رسم الخط قسماً من هویّة اللغة و تأریخها الثقافي و یبیّن التطورات التي تعرّضت لها اللغة طوال الزمن.
إن القاعدة في رسم الخط أن تکتب الکلمة کما تنطق إلا أنه قد تحدث العدولات فيه حیث لا تکون المطابقة بین المنطوق والمکتوب.
فیعتبر بعض الباحثین، ظاهرة العدول في رسم الخط عفویةً ومن غیر سبب منطقي ونتیجةً عن اعتباطیة النظام اللغوي والآخر یعتبر هذه الظاهرة في رسم الخط الفارسي بتأثّر من الخط العربي. فمن ثمّ ظهور هذه الآراء في عدولات رسم الخط والکشف عن آفاقها یزید في أهمیة هذا البحث.
فعالجت هذه المقالة أهم العدولات المشترکة بین رسمي الخط الفارسي والعربي والخاصة بالخط الفارسي بالاعتماد علی المنهجین التوصیفي والتحلیلي وقد توصّلت إلی أن أهم الأسباب في العدولات في رسم الخط هو التأثر من الکتابات القدیمة، التمییز بین الصور المتشابهة، الالتزام علی الشکل الظاهري للکلمة، والظواهر الصوتیة فضلاً عن حفظ جمال الخط.
الكلمات الرئيسية [Persian]
- رسم الخط الفارسي
- رسم الخط العربي
- التحلیل التطبیقي
- العدولات المشترکة والخاصّة في رسم الخط
)