نوع المستند : پژوهشی
المؤلفون
1 دانشجوی دکتری گروه زبان و ادبیات عربی، واحد آبادان، دانشگاه آزاد اسلامی، آبادان، ایران
2 استادیار گروه زبان و ادبیات عربی، واحد آبادان، دانشگاه آزاد اسلامی، آبادان، ایران (نویسنده مسئول)
3 استادیار گروه زبان و ادبیات عربی، واحد آبادان، دانشگاه آزاد اسلامی، آبادان، ایران
المستخلص
الحجاج فعالیة لغویة وعملیة خطابیة تقوم علی آليات یتوخی بها تسخير المخاطب لفعل أو تركه، وهو حوار لغوي قائم بذاته علی الاستدلال البرهاني والحمل علی الإقناع والتأثیر بشكله ومضمونه، وقد استخدمه شعراء آل البیت کثيراً للحاجة إليه في الشّعر السّياسي والدّيني، بیدَ أنّ هذه الآلیات تختلف بین شاعر وآخر. تهدف هذه المقالة بمنهجها الوصفي والتحلیلي إلی دراسة آلیات الحجاج و وظائفه في قصائد الشّاعر عبدالمطلب الحلي، وهو من شعراء آل البيت المعاصرين. تبيّنت النتائج أنّ الشّاعر استخدم الآليات الحجاجية اللغوية والبلاغية وفق الاستراتيجية التّضامنية الكامنة في أسلوب التّعبير لإظهار مواقفه الدّينية والمذهبیة التي كان محورها بيان مناقب أهل البيت (ع) الرفيعة وبيان أحداث واقعة الطف وكذلك الأحداث السّياسية في عصر الشّاعر، حيث الاصطدام بين الغرب والمسلمين لدفاعه عن الحكومة العثمانية ورجال الدّين. فظهرت هذه الآليات اللغوية في الاستفهام للإنكار والإستغراب والتّكرار للتأكید في المفردات والعبارات وأسلوب النهي والنفي للوعظ والزجر والجمل الاعتراضية لتقویة الكلام والحوار للتفاعل والاستنهاض والروابط الحجاجية لتقویة الممكنات التعبیریة وأيضاً ظهرت آلیات بلاغیة منها التّشبيه والمجاز والاستعارة والكناية وكذلك التّقابل السّياقي واللغوي. وظّف الشاعر هذه الآليات لبيان الجمال في التّعبير ورسم الصور للأحداث في ملحمة كربلاء واستنهاض الأمّة الإسلامية لتصدّي الغزاة، الأمر الذي یُثبت للقاريء التزام الشاعر في مواقفه الحماسیة والدینیة.
الكلمات الرئيسية
عنوان المقالة [Persian]
سازوکارهای استراتژی حجاج و کارکردهای آن در شعر دینی عبدالمطلب حلی
المؤلفون [Persian]
- علی ساکی 1
- محمد جواد غانمي 2
- سهاد جادري 3
1 دانشجوی دکتری گروه زبان و ادبیات عربی، واحد آبادان، دانشگاه آزاد اسلامی، آبادان، ایران
2 استادیار گروه زبان و ادبیات عربی، واحد آبادان، دانشگاه آزاد اسلامی، آبادان، ایران (نویسنده مسئول)
3 استادیار گروه زبان و ادبیات عربی، واحد آبادان، دانشگاه آزاد اسلامی، آبادان، ایران
المستخلص [Persian]
حجاج یک فعالیت گفتاری خطابی است که بر استدلال و تاثیر بر مخاطب بمنظور انجام دادن کاری وی ا نهی استوار است. این فرآیند گفتمانی بر استدلال برهانی و نیز متقاعدسازی و تأثیرگذاری در شکل و محتوای خود متکی است. شاعران أهل البیت (ع) به دلیل نیاز به آن در شعر سیاسی و مذهبی بسیار از آن استفاده کردند، اما این شیوه بیان در نزد این شاعران متفاوت است. روشن شد که شاعر از سازوکارهای استدلال زبانی و بلاغی بر اساس راهبرد همبستگی نهفته در سبک بیان برای نشان دادن مواضع دینی و اعتقادی خود استفاده کرده است که محور آن بیان فضایل کریم اهل بیت (ع) و بیان وقایع ناگوار واقعه کربلا و نیز رخدادهای سیاسی عصر شاعر که در آن برخورد غرب و مسلمانان، دفاع از دولت و رجال دین دوره عثمانی بود. روش های گفتاری به کار رفته در سروده های متنوع شاعر در استفهام انکاری و اظهار شگفتی، تکرار در واژگان و عبارات برای تأکید، روش نهی و نفی، پند دهی و سرزنش، عبارت های میان لفظی جهت تقویت گفتار، گفتگو برای تعامل و دعوت به جهاد و پیوندهای استدلالی برای تقویت امکانات بیانی و نیز سبک بلاغی از جمله تشبیه، مجاز، استعاره، کنایه و نیز تقابل متنی و زبانی به خوبی نمایان است.
الكلمات الرئيسية [Persian]
- حجاج
- إقناع
- تعهد
- عبدالمطلب حلّی
- بلاغت
)