نوع المستند : علمی - پژوهشی
المؤلفون
1 جامعة طهران، کلية الآداب و العلوم الإنسانية
2 دانشجوی دکتری مطالعات ترجمه عربی دانشگاه تهران
المستخلص
إن موضوع نشأة اللغة العربیة من المواضيع التي تناولها اللغویون قديماً وحديثاً، وبحثوا کثیراً في هذا المضمار وأدی عملهم ذاك إلی نظریات مختلفة. ومن بين هذه النظريات هناك نظريتان هما الأكثر أهمیة؛ نظریتا التوقیف والمواضعة. إنّ كلاً من هاتين النظريتين تعبران عن نشأة اللغة العربية بطريقتين مختلفتين تماماً. ویطرح هنا سؤالان: كيف تصف كل من هاتين النظريتين نشأةَ اللغة العربية؟ وأيّ هاتين النظريتين أكثر توافقاً مع نشأة اللغة العربية وإلى أي مدى؟ انطلاقاً من السؤالین المذکورین تتجلی أهمیة هذه الدراسة لدی الباحثین واللغویین علی اختلاف آرائهم في نشأة اللغة العربیة بحیث قد تؤدي الإجابة عنهما إلی اتخاذ رؤیة متفَّق علیها في هذا الشأن. قد اعتمدنا في کتابة هذه الدّراسة علی المنهج الوصفي والنقدي. ومما حصل عليه البحث هو: سجّلت الأبحاث الکثیرة نظریتین مختلفتین مشهورتین لنشأة اللغة العربیة، هما: التوقیف والمواضعة. الأول یذهب إلی أنّ اللغة وحي وإلهام مِن عند الله تعالی، والثاني یذهب إلی أن أصل اللغة إنما هو تواضع واصطلاح مِن قِبل المجتمع البشري لا وحي. بعد تطبیق النظریتین علی نشأة اللغة العربیة، حصلنا علی أن: القول بأن نشأة لغة العرب توقيف أي وحي من الله، هو رأي ضعيف جدّاً وبعيد عن البحث العلمي؛ والراجح أن بدایة نشأة اللغة العربیة کانت اتفاقاً على أنه، وفقاً لحاجات الأفراد، یضعون اسماً لشيء ما بعد التوافق. لذلك يمكن القول أن نشأة اللغة العربیة كانت اصطلاحية. وأما المقصود من آية: ﴿وَعَلَّمَ آدَمَ الْأَسْمَاءَ كُلَّهَا﴾(البقرة/31)، فهو أن الله سبحانه أعطی الإنسان قوة خلق الکلام ووضع فيه القدرة اللغویة، أي القدرة علی استحداث لغة ما، فإنّ نشأة اللغة العربیة مرتبطة بشکل وثيق بسلوكيات الإنسان وحاجاته.
الكلمات الرئيسية
عنوان المقالة [Persian]
بررسی نقدی نظریه‌های توقیف و وضع در پیدایش زبان عربی
المؤلفون [Persian]
- مسعود فکری 1
- حسین جوکار 2
1 دانشگاه تهران، دانشکده ادبیات و علوم انسانی
2 Ph.D. Student in Arabic Translation Studies, University of Tehran
المستخلص [Persian]
پیدایش زبان عربی از موضوعاتی است که زبان‌شناسان قدیم و جدید به آن پرداخته و در این زمینه تحقیقات فراوانی کرده‌اند که به نظریه‌های مختلفی منجر شده‌است. که دو نظریه اهمیت بیشتری دارند: توقیف و وضع. این نظریه‌ها پیدایش زبان عربی را به دو صورت کاملاً متفاوت بیان‌می‌کنند. دو سؤال در اینجا مطرح می‌شود: هر یک از این‌نظریه‌ها چگونه پیدایش زبان عربی را توصیف می‌کنند؟ کدام یک از این دو نظریه با پیدایش زبان عربی سازگارتر است و تا چه‌اندازه؟ با توجه به دو سؤال ذکر شده، اهمیت پژوهش برای زبان شناسان، صرف نظر از دیدگاه‌های متفاوت آنها در مورد پیدایش زبان عربی روشن می‌شود تا پاسخ به آنها به دیدگاهی مورد توافق در این زمینه منجر شود. در این پژوهش بر رویکرد توصیفی و انتقادی تکیه کرده‌ایم. نتیجۀ تحقیق این است: بسیاری از تحقیقات دو نظریۀ معروف مختلف را برای پیدایش زبان عربی ثبت کرده‌اند که عبارتند از: توقیف و وضع. اولی معتقد است که زبان وحی از خداوند است و دومی معتقد است که پیدایش زبان وضع از طرف جامعه بشری است نه وحی. پس از اعمال این دو نظریه در پیدایش زبان عربی، به این نتیجه رسیدیم که: اینکه می‌گویند پیدایش زبان عربی توقیف یعنی وحی از جانب خداوند است، نظر بسیار ضعیف و به دور از تحقیق علمی است. احتمالاً آغاز پیدایش زبان عربی توافقی بوده است که بر حسب نیاز افراد، پس از توافق نامی بر چیزی بگذارند. بنابراین می‌توان گفت که پیدایش زبان عربی اصطلاحی بوده است. و اما مرادِآیه: «و همۀ اسم‌ها را به آدم یاد داد» (بقره: 31) این است که خداوند به انسان قدرت آفرینش گفتار داده و توانایی زبانی را در او قرار داده یعنی توانایی ایجاد زبان. پس پیدایش زبان عربی ارتباط تنگاتنگی با رفتار و نیازهای انسان دارد.
الكلمات الرئيسية [Persian]
- بررسی نقدی
- زبان
- پیدایش زبان عربی
- نظریۀ توقیف و نظریۀ وضع
)