طهران، شارع وليعصر(عج)، شارع توانير، حي نظامي كنجوي، زقاق هفت بيكر(٨)، شارع نظامي كنجوي، بناء رقم ٣٣، مؤسسة بيمه اكو للتعليم العالي، جامعة علامة طباطبائي، الطابق ٦، الغرفة ٦٠٧، اللجنة الإيرانية للغة العربية وآدابها، الرمز البريدي ١٤٣٤٨٦٣١١١

نوع المستند : علمی - پژوهشی

المؤلفون

1 استاديار گروه زبان و ادبيات عربي دانشگاه کردستان، سنندج

2 دانشيار گروه زبان و ادبيات عربي دانشگاه کردستان، سنندج

3 دانشجوي کارشناسي ارشد زبان و ادبيات عربي دانشگاه کردستان، سنندج

المستخلص

پژوهش‌هاي انجام‌شده در حوزة زبان‌شناسي اجتماعي نشان مي‌دهد که عوامل اجتماعي به‌ويژه جنسيت تأثير بسزايي بر زبان دارند. ازآنجاکه زنان در عصر حاضر به صورت گسترده‌اي به نوشتن رمان گرايش پيدا کرده و جنبه‌هايي از زندگي جنسيتي‌شان را در آن منعکس ساخته‌اند، مسئلة تفاوت‌هاي جنسيتي همواره رابطة ويژه‌اي با رمان داشته و در حوزه‌هاي مختلف زبان‌شناسي نيز تأثير اين عامل بر رفتارهاي زباني به‌ويژه در رمان بررسي شده‌است. ازجمله نظريات زبان‌شناسي که در انجام اين پژوهش‌ها کاربرد فراواني دارد نظرية مايکل هاليدي است. وي بخش‌هاي بنيادين معنا در زبان را، در سه فرانقش «انديشگاني، بينافردي و متني» بررسي نموده‌است. براساس همين نظريه، پژوهش حاضر مي‌کوشد با روش توصيفي ـ تحليلي، رابطة بين زبان و جنسيت را در رمان «أصل و فصل» سحر خليفه، در سطوح مختلف «معنايي، نحوي و منظور‌شناختي» بررسي کند. مهم‌ترين نتيجة به‌دست‌آمده نشان مي‌دهد تأثير جنسيت نويسنده و عوامل اجتماعي بر واژگان، جملات و تفکرات وي در خلال داستان و نيز تلاش نويسنده براي بازنمودِ هويت و نقش زنان در اجتماع از طريق زبان در داستان است.

الكلمات الرئيسية

الموضوعات الرئيسية

عنوان المقالة [Persian]

اللغة والجنس فی روایة أصل و فصل لسحر خلیفة علی أساس نظریة فووظائف لغویة لـ: مایکل هالیدای

المؤلفون [Persian]

  • جمیل جعفری 1
  • هادی رضوان 2
  • زینب بیگ زاده 3

1 استادیار گروه زبان و ادبیات عربی دانشگاه کردستان، سنندج

2 دانشیار گروه زبان و ادبیات عربی دانشگاه کردستان، سنندج

3 دانشجوی کارشناسی ارشد زبان و ادبیات عربی دانشگاه کردستان، سنندج

المستخلص [Persian]

الدراسات المنفّذة فی حقل النسویة واللسانیات الاجتماعیة تدلّعلی أنّ للعوامل الاجتماعیة تأثیراً کبیراً علی اللغة. فی ضمن هذه العوامل، للجنس سهم کبیر وأنّه یلعب الدور الأکبر لخلق الاختلافبین لغة الجنسین. تُعدّ الروایة من الأنواع الأدبیة التی حظیت باهتمام کبیر من جانب النساء فلها علاقة خاصة بالفوارق الجنسیة وقد عکست النساء جوانب من حیاتهن الجنسیة فیها. لقد تمّ دراسة أثر هذا العامل علی السلوک اللغوی، فی الحقول المختلفة لعلم اللسانیات. نظریة مایکل هالیدای تُعدّ من النظریات اللغویة التی تستخدم فی مثل هذه الدراسات کثیراً فمایکل یُعدّ منظّراً رئیسیاً فی مجال اللسانیات الوظیفیة حیثا هتمّ بالنص والخطاب علاوة علی تحلیل المفردات وخطط الأقسام الأساسیة للمعنی فی ثلاثة مستویات فووظیفیة أی: المستوی الفکری، والمستوی بین الشخصی، والمستوی النصی. فی هذه الدراسة نحن نحاول أن ندرس علاقة اللغة بالجنس فی روایة "أصل و فصل" لسحر خلیفة علی أساس ثلاث فووظائف لغویة لمایکل هالیدای مستخدمین أسلوب الوصف والتحلیل فی المستویات المختلفة للنص أی: المستوی الدلالی، والمستوی النحوی، ومستوی دراسة المنظور. النتیجة التی حصلنا علیها بواسطة تطبیق هذه النظریة علی الروایة المذکورة هی تأثیر جنس الکاتبة والعوامل الاجتماعیة علی المفردات والجمل وأفکارها فی ضمن الروایة ومحاولة الکاتبة لاستعادة هویة النساء ودورهن فی المجتمع بواسطة اللغة فی الروایة.

الكلمات الرئيسية [Persian]

  • اللغة والجنس
  • فووظائف لغویة
  • مایکل هالیدای
  • روایة أصل و فصل
  • سحر خلیفة
کتابنامه
1) عربی
کتب
برهومة، عیسى (2002م)، اللغة و‌الجنس (حفریات لغویة فی الذکورة و‌الأنوثة)، الطبعة الأولى، عمان: دار الشرق.
خلیفة، سحر (2009م)، أصل و فصل، الطبعة الأولى، بیروت: دار الآداب.
وادی، طه (1994م)، صورة المرأة فی الروایة المعاصرة، الطبعة الرابعة، قاهرة: دارالمعارف.
الدوریات
أبویسانی، حسین؛ ولاشانی باقرپور، زهره (1391ش)، «المراة ومعاناتها فی ثنائیة سحر خلیفة؛ الصبّار و­عبّاد الشمس»، فصلیة لسان مبین، السنة 4، العدد 4، از1تا20
2) فارسی
کتاب‌ها
پاک‌نهاد جبروتی، مریم (1381ش)، فرادستی و فرودستی در زبان، چاپ اول، تهران: گام نو.
شیبلی‌هاید، جانت (1389ش)، روان‌شناسی زنان (سهم زنان در تجربه بشری)، مترجم: اکرم خمسه، چاپ سوم، تهران: ارجمند.
مجلات
آقاگل‌زاده، فردوس؛ کرد زعفرانلو کامبوزیا، عالیه؛ و رضویان، حسین (1390ش)، «سبک‌شناسی داستان براساس فعل: رویکرد نقش‌گرا»، فصلنامه تخصصی سبک‌شناسی نظم و نثر فارسی، سال 4، شماره 1، از 243تا254.
اعلایی، مریم؛ آقاگل‌زاده، فردوس؛ دبیرمقدم، محمد؛ و گلفام، ارسلان (1389ش«بررسی تبادل معنا در کتاب‌های درسی علوم انسانی در چارچوب دستور نظام‌مند نقش‌گرای هالیدی از منظر فرانقش بینافردی "رویکردی نقش‌گرا"»، پژوهش زبان و ادبیات فارسی، شماره 17، از 211تا 233.
ایشانی، طاهره (1393ش)، «بررسی ویژگی‌های سبکی و شخصیتی سیمین دانشور با رویکرد زبان‌شناسی نقش‌گرا»، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، سال 5، شماره 1، از 19تا 34.
حسینی، مریم (1384ش)، «‌روایت زنانه در داستان‌نویسی زنانه»، کتاب ماه ادبیات و فلسفه، شماره 93، از94تا101.
رضوانیان، قدسیه؛ و ملک، سروناز (1392ش)، «بررسی تأثیر جنسیت بر زبان زنان شاعر معاصر»، بوستان ادب، سال 5، شماره 3، از 45تا 70.
شریفی‌مقدم، آزاده؛ و بردبار، آناهیتا (1389ش)، «تمایز‌گونگی جنسیت در اشعار پروین اعتصامی»، زبان‌پژوهی، شماره 3، از 125تا 152.
عبدی، صلاح‌الدین؛ و عباسی، نسرین (1390ش)، «جلوه‌های پایداری در برخی آثار سحر خلیفه»، پژوهشنامه نقد ادبی، شماره 1، از 113تا 134.
محمودی بختیاری، بهروز؛ و دهقانی، مریم (1392ش«رابطه زبان و جنسیت در رمان معاصر فارسی: بررسی شش رمان»، نشریه زن در فرهنگ و هنر، شماره 4، از543تا556.
نیکوبخت، ناصر؛ دسپ، سیدعلی؛ بزرگ‌بیگدلی، سعید؛ و منشی‌زاده، مجتبی (1391الف)، «الگوی تحول نقش زن از همسر خانه‌دار تا مصلح اجتماعی براساس نشانه‌شناسی‌اجتماعی رمان‌های سووشون و عادت می‌کنیم»، پژوهش‌های زبان و ادبیات تطبیقی، شماره 13، از 217تا 235.
3) انگلیسی
Halliday, M. A. K., & Hasan R. (1976). Cohesion in English. London: Longman Group Ltd.
Halliday, M. A. K., & Hasan, R. (1989). Language, Context, and Text: Aspects of Language in a Social Semiotic Perspective. Oxford: Oxford University Press.
Halliday, M. A. K. (1994). An Introduction to Functional Grammar. China: Edward Arnold Publishers.
Halliday, M. A. K., & Matthiessen C. (2004). An Introduction to Functional Grammar. Oxford: Oxford University Press.
Moor, T. & Bloor, M. (2004). The Functional Analysis of English, A Hallidayan Approach. London: Arnold Publisher Group.