نوع المستند : علمی - پژوهشی
المؤلفون
1 دانشيار گروه زبان و ادبيات عربي دانشگاه گيلان
2 دکتري زبان و ادبيات عربي دانشگاه رازي کرمانشاه
المستخلص
لقد انبري الشعر المعاصر يبحث عن طرق شتّي ترسّخ دور المفردات والتراکيب، وتتيح الهروب من رتابة کلّ ما هو معهود وتقليديّ، وهذا ما جعل الشاعر يستجير بطرائق بصريّة تناسب تعبيره ويغدق علي تصاميم قصيدته الشکليّة بنية معماريّة جديدة تتناسق مع مدلول المفردات وتنضيدها السطريّ. من هذه الطرق اتّباع انزياح السطور الشعريّة حيث ينتشر بجلاء في الشعر العربيّ والفارسيّ المعاصر، وقد بيّنت لنا الجولة في قصائد الشاعرين محمّد إبراهيم أبي سنة وأحمد شاملو أنّهما يتمسّکان في حنايا سطورهما بتقنيات بصريّة عالية لنقل تجاربهما الشعوريّة ورؤاهما الفکريّة. تحاول هذه الدراسة باتّباعها المنهج الوصفيّ - التحليليّ أن تتناول أهمّ وظائف السطر الشعريّ في مستوياته الانزياحيّة المتفشّية لدي الشاعرين معتمدة في تطبيقها علي المدرسة الأمريکيّة للأدب المقارن. يدلّ مجمل حصيلتها علي أنّ الشاعرين أقبلا في قصائدهما علي أهمّ انزياحات السطر الشعريّ کأسلوب التموّج السطريّ الّذي يُظهر مدي تأثير وطأة الملابسات الحرجة علي نوع کتابتهما، والهبوط التدرّجي الّذي يوحي بانهيار المضامين متزامناً مع هبوط المفردات الشکليّ مسرعاً وبطيئاً، وأيضاً التشکيل العموديّ الّذي يأتي لديهما في موقفي التساوي الافتتاحيّ والتساوي الضمنيّ للأسطر، وفي النهاية أسلوب الصمت الّذي قد ينطلق من تنقيط الصمت القصير نحو تحقيق الصمت النقطيّ الطويل.
الكلمات الرئيسية
عنوان المقالة [Persian]
آشناییزدایی سطر شعری در شعر محمّد ابراهیم ابو سنه و احمد شاملو، بررسی تطبیقی
المؤلفون [Persian]
- سید اسماعیل حسینی اجداد 1
- حامد پورحشمتی 2
1 دانشیار گروه زبان و ادبیات عربی دانشگاه گیلان
2 دکتری زبان و ادبیات عربی دانشگاه رازی کرمانشاه
المستخلص [Persian]
شعر معاصر در پی یافتن روشهایی برای تحکیم نقش واژگان و ترکیبها و گریز از یکنواختی کارکردهای ملموس و سنتی آنهاست. این موضوعی است که شاعر را بر آن داشته تا به شیوههای بصری متناسب با بیان خود دست زند و به طراحیهای شکلی قصیده خود یک ساختار معماری جدید متناسب با مضمون واژگان و چینش سطری آنها اضافه نماید. ازجمله این شیوهها، پیگیری آشناییزدایی سطرهای شعری است که بهروشنی در شعر معاصر عربی و فارسی به چشم میخورد، بهویژه این گذار ما در قصاید محمدابراهیم ابو سنه و احمد شاملو بیانگر آن است که دو شاعر در لابهلای سطرهای خود قائل به تکنیکهای انعطافپذیری بصری والایی بهمنظور انتقال تجربههای احساسی و آراء فکری خود هستند. این پژوهش با درپیشگرفتن روش توصیفی ـ تحلیلی در پی پرداختن به مهمترین کارکردهای سطر شعری در سطوح شایع آشناییزدایی آن نزد دو شاعر با تکیه بر مکتب ادبیات تطبیقی آمریکاست. نتیجة تحقیق نشان میدهد دو شاعر به مهمترین کارکردهای آشناییزدایی سطر شعری در قصاید خود توجه نشان دادند؛ نمونة آن شیوة موجدار بودن سطری است که نشاندهندة میزان تأثیرگذاری فشار شرایط سخت بر نوع نوشتار آنهاست. همچنین در شعر هر دو شاعر، سقوط تدریجی سطری بر سقوط معنایی سریع و آهسته، همزمان با سقوط شکلی واژگان حکایت دارد؛ ساختار عمودی سطری در دو موقعیت تساوی افتتاحی و تساوی ضمنی سطرها به کار میرود و در پایان تکنیک سکوت که گاهی از نقطهگذاری برای بیان سکوت کوتاه شروع میشود و به سکوت نقطهای طولانی ختم گردد.
الكلمات الرئيسية [Persian]
- آشناییزدایی
- سطر شعری
- محمدابراهیم ابو سنه
- احمد شاملو
- تطبیق