نوع المستند : علمی - پژوهشی
المؤلفون
1 دانشيار گروه زبان و ادبيات عربي دانشگاه اراک
2 کارشناسي ارشد زبان و ادبيات عربي دانشگاه اراک
المستخلص
حذف در زبان عربي يکي از مباحث مهم در علم نحو است که به دلايل گوناگوني صورت مي‌گيرد. برخي نحويان بزرگ عربي حذف نون در در فعل ناقصة «کان» را به دليل تخفيف يا کثرت استعمال مي‌دانند. در قرآن کريم نيز که نمونۀ بي‌همتاي فصاحت و بلاغت است، در برخي آيات، حرف نون از پايان فعل مضارع مجزوم کان حذف شده و در مواردي مشابه، آياتي وجود دارد که حذف رُخ نداده و حرف نون باقي مانده‌است؛ بنابراين روشن است که در اين حذف، نکته‌اي بلاغي وجود دارد که با مقتضاي حال آيات قرآن کريم در ارتباط است و براساس بافت موقعيتي صورت گرفته‌است. پس اين نظريه که حذف نون به دليل تخفيف يا کثرت استعمال است، بدون توجه به معناشناسي آيات بوده‌است.
بر همين اساس با بررسي معناشناسي آيات قرآن مشخص شد که حذف نون در مضارع مجزوم کَانَ به دلايلي همچون: « نهي‌کردن از چيزي با قوّت تمام، ضعف گوينده و بي‌رغبتي به پاسخ‌گويي، نشان‌دادن نهايت پستي و حقيربودن کسي، نفي عملي و مخالفت با آن با قاطعيت تمام، و نشان‌دادن شتاب و عجله» انجام شده‌است.
در اين مقاله، به بررسي معناشناسي اين حذف، کارکردهاي زيباشناختي و نشان‌دادن هدف‌دار بودن آن در اين آيات پرداخته شده تا بتوان از نتايج اين بررسي در ترجمه‌ها و تفسيرهاي قرآن کريم استفاده کرد و نظرگاهي روشن‌تر به دست داد.
الكلمات الرئيسية
الموضوعات الرئيسية
عنوان المقالة [Persian]
دلالیة حذف النون فی المضارع المجزوم فی کان مستندة إلی الآیات القرآنیة
المؤلفون [Persian]
- seyedAboalfazl sajadi 1
- عباد محمدیان 2
1 دانشیار گروه زبان و ادبیات عربی دانشگاه اراک
2 کارشناسی ارشد زبان و ادبیات عربی دانشگاه اراک
المستخلص [Persian]
یعتبر الحذف، بما فیه حذف النون فی المضارع المجزوم فی کان، من الموضوعات الهامة فی علم النحو؛ حیث یری النحاة أن حذف النون فی المضارع المجزوم یحدث بسبب التخفیف أو کثرة الاستعمال. نری فی بعض الآیات لقرآن الکریم ـ و هو نموذج عال فی الفصاحة والبلاغة ـ أن نون المضارع المجزوم فی کان بعض الأحیان محذوفة وبعض الأحیان غیر محذوفة، فنحکم بأن هناک نکتة بلاغیة فی هذا الحذف ترتبط بمقتضی الحال، ویحدث الحذف علی أساس السیاق، والقول بأن الحذف بسبب التخفیف أو کثرة الاستعمال کان بغضِّ النظر عن دلالة الآیات القرآنیة. یتضح لنا من خلال دراسة الآیات القرآنیة أن حذف النون فی المضارع المجزوم لکان بسبب النهی عن عمل بقوة، أو ضعف، أو عدم الرغبة إلی الإجابة، أو الدلالة علی الصغر، أو مخالفة عمل بقوة، أو الإسراع إلی عمل.
یدرس هذا المقال دلالة حذف النون فی المضارع المجزوم فی کان، وجمالیتها التی تهم فی الترجمة، والتفسیر، وفهم الآیات القرآنیة.
الكلمات الرئيسية [Persian]
- القرآن
- علم الدلالة
- حذف النون فی المضارع المجزوم فی کان
)