محمد علی القضاة
دوره 7، شماره 20 ، آبان 1390
چکیده
سعدی شیرازی یکی از بارزترین شاعران فارسیزبان است، و در شعر فارسی شهرت ویژهای دارد، اما توانایی او در سرودن شعر عربی و نوآوری در آن باعث شد تا مورد بررسی و نقد ناقدان فراوانی قرار گیرد . این بررسیها گاهی همراه با اغراق و گاهی ناعادلانه جلوه میکند. مقالة حاضر برآن است که جنبه‌هایی از اشعار عربی سعدی به عنوان شاعری پارسی ...
بیشتر
سعدی شیرازی یکی از بارزترین شاعران فارسیزبان است، و در شعر فارسی شهرت ویژهای دارد، اما توانایی او در سرودن شعر عربی و نوآوری در آن باعث شد تا مورد بررسی و نقد ناقدان فراوانی قرار گیرد . این بررسیها گاهی همراه با اغراق و گاهی ناعادلانه جلوه میکند. مقالة حاضر برآن است که جنبه‌هایی از اشعار عربی سعدی به عنوان شاعری پارسی زبان مورد بحث و بررسی قرار دهد که یا از چشم منتقدان پنهان مانده، و یا به نحو شایستهای بدان پرداخته نشده است. در این پژوهش علاوه بر این، تأثیر سعدی بر ادبیات عربی و نوآوریهای وی در این زمینه نیز مورد ارزیابی قرار گرفته است.
مهدی عابدی؛ عبدالغنی ایروانی زاده؛ نصرالله شاملی
دوره 7، شماره 20 ، آبان 1390
چکیده
طنزپردازی و فکاهه، قلمرو فراخی است که گاهی پژواک دردها و دشواری‌ها و مصائب زندگی است و بی‌شک نفس در رنج و گریبان‌‌گیر حوادث، با ابزار طنز و لطیفه‌گویی، خود را از این گرداب، رهایی می‌بخشد. ابوحیان از جمله افرادی است که به واسطة طنز و لطیفه‌گویی، جان درعذاب و گرفتار خویش را با وجود بدبینی به زندگی، می‌رهاند و آسایش می‌بخشد.
لطیفه‌گویی ...
بیشتر
طنزپردازی و فکاهه، قلمرو فراخی است که گاهی پژواک دردها و دشواری‌ها و مصائب زندگی است و بی‌شک نفس در رنج و گریبان‌‌گیر حوادث، با ابزار طنز و لطیفه‌گویی، خود را از این گرداب، رهایی می‌بخشد. ابوحیان از جمله افرادی است که به واسطة طنز و لطیفه‌گویی، جان درعذاب و گرفتار خویش را با وجود بدبینی به زندگی، می‌رهاند و آسایش می‌بخشد.
لطیفه‌گویی ابوحیان از زبان زنان، اغلب نابهنجار و ناپسند است؛ چرا که به علت سرکوب شدن غریزه جنسی و محروم بودن از مهر همسری و مادری، زن را تنها ابزار لذت و بهره‌مندی جنسی می‌بیند! همچنین، لطیفه‌گویی او از زبان کودکان با نوع گویش کودکانه او بسیار، قابل‌توجه است.از موارد دیگر طنزپردازی ابوحیان، شیفتگی او به نکات اخلاقی و لطیفه‌های لفظی و بازی با الفاظ است که گواهی بر هوشمندی و حاضر جوابی صاحب آن است. نوع دیگر لطیفه‌ای که ابوحیان مورد توجه قرار میدهد، ذکر لطایفی از زبان بخیلان و طفیلی ها و شکم‌بارگان است که در جنبه‌هایی، گوی سبقت را از پیشوای خویش، جاحظ، ربوده است.
بخش واپسین لطایف ابوحیان، تهکّم و تصویر کاریکاتورگونه از افرادی همچون صاحب بن عباد و غیره است که عیوب افراد، بزرگ‌نمایی و برجسته می‌شود. این لطایف نشان میدهد ابوحیان خنده را جایگزین گریه میکند و لطیفه‌گویی او آمیخته به نوعی تلخ‌‌کامی نهفته در زندگی اوست.
امیر مقدم متقی
دوره 7، شماره 20 ، آبان 1390
چکیده
پس از تأثیرپذیری شعرای عرب از مکتب رومانتیسم، ایشان به توصیف طبیعت و مظاهر آن روی آوردند و بر پایة پیوندی پر احساس با طبیعت و الهام از آن، به ستایش زیبایی ها و مظاهر دلربایش پرداختند و چون مادری مهربان که در دامنش به جستجوی آرامش برخاسته باشند، با او به نجوا و گفتگو برآمدند. از همین رو،طبیعت و مظاهر آن را همچون دیگر رومانتیک ها، پناهگاهی ...
بیشتر
پس از تأثیرپذیری شعرای عرب از مکتب رومانتیسم، ایشان به توصیف طبیعت و مظاهر آن روی آوردند و بر پایة پیوندی پر احساس با طبیعت و الهام از آن، به ستایش زیبایی ها و مظاهر دلربایش پرداختند و چون مادری مهربان که در دامنش به جستجوی آرامش برخاسته باشند، با او به نجوا و گفتگو برآمدند. از همین رو،طبیعت و مظاهر آن را همچون دیگر رومانتیک ها، پناهگاهی برای سعادت بشری و مکانی برای آرامش برشمردند که انسان را بر تمامی مصائب و سختی هایش قادر می سازد.
از جملة این عناصر و مظاهر طبیعت که بسیار بر زبان شعرای رومانتیک، تکرار شده است، عنصر «غاب» یا همان جنگل یا بیشه است؛ عنصری که ما آن را در اشعار ایشان، گاه وسیله ای در جهت درهم ریختن شالودة ثنویّت و حرکت به سوی مطلق نامحدود می یابیم و گاه آن را نماد و سمبلی برای بازگشت به همان سادگی و بساطت زندگی اولیه؛ پیش از آن که دستخوش تغییر و تشویه و تعقید بشر قرار گیرد، می بینیم. وزمانی دیگر، غاب را رمز و نماد مکان مقدسی مشاهده می کنیم که در آن، انسان قادر می گردد بر عشق پاک دست یافته و خویشتن را از هرگونه حجاب کاذب و قید و بند انسانی رهایی بخشد.
بر همین اساس، این شعراء، عنصر غاب را معیار کمال انسانی برشمرده و از انسان می خواهند که بر شاکلة آن باشد؛ تا از قید و بند های ساختگی جامعه و از عادات و رسومی که مانع آزادی او گشته، رهایی یافته و در نهایت بر تکامل اخلاقی و احساسات ناب و پاک انسانی دست یابد.
حجت رسولی؛ سمیه آقاجانی یزدآبادی
دوره 7، شماره 20 ، آبان 1390
چکیده
این پژوهش در پی نشان دادن بازتاب جلوه‌های خرافات در رمان‌های "غادة السمان" است و ریشه‌های این پدیده را بررسی خواهد کند. رمان‌های بررسی شدة پژوهش، عبارت‌اند از: "بیروت 75"، "کوابیس بیروت"، "لیلة الملیار"، "الروایة المستحیلة – فسیفساء دمشقیة –"، و"سهرة تنکریة للموتی". پژوهش به دو بخش، تقسیم شده است: "خرافات در سایه سرکوب" ...
بیشتر
این پژوهش در پی نشان دادن بازتاب جلوه‌های خرافات در رمان‌های "غادة السمان" است و ریشه‌های این پدیده را بررسی خواهد کند. رمان‌های بررسی شدة پژوهش، عبارت‌اند از: "بیروت 75"، "کوابیس بیروت"، "لیلة الملیار"، "الروایة المستحیلة – فسیفساء دمشقیة –"، و"سهرة تنکریة للموتی". پژوهش به دو بخش، تقسیم شده است: "خرافات در سایه سرکوب" و "خرافات بیرون از چنبره سرکوب". نتیجة این پژوهش این است که غادة السمان در نوشتههایش نقش باورهای خرافی در دو طبقه فرودست و فرادست جامعة عرب را نشان میدهد، تا این گونه با شیوهای هنری به ما نشان دهد تا چه اندازه باورها و ارزشهای خرافی در زندگی عرب نقش دارد، به گونهای که قشرهای مختلف اجتماعی، چه بیسواد و چه تحصیل کرده به راه حلهای خرافی رو میآورند.
عسگر بابازاده اقدم؛ محمود شکیب
دوره 7، شماره 20 ، آبان 1390
چکیده
تألیف وتحقیق در حوزة رمان تاریخی در دوران معاصر از لحاظ غنی سازی اوقات و دانش مردم، جایگاه ویژهای یافته است. این حوزه در ادبیات عرب با جرجی زیدان، قدم به مرحله‌ای جدید گذاشت و در ادبیات فارسی نیز افرادی همچون، عبدالحسین صنعتی زاده کرمانی، متأثر از فضای ملی گرایی و آزادی خواهی دوران مشروطه، تلاش کردند حس وطن پرستی و فداکاری در ...
بیشتر
تألیف وتحقیق در حوزة رمان تاریخی در دوران معاصر از لحاظ غنی سازی اوقات و دانش مردم، جایگاه ویژهای یافته است. این حوزه در ادبیات عرب با جرجی زیدان، قدم به مرحله‌ای جدید گذاشت و در ادبیات فارسی نیز افرادی همچون، عبدالحسین صنعتی زاده کرمانی، متأثر از فضای ملی گرایی و آزادی خواهی دوران مشروطه، تلاش کردند حس وطن پرستی و فداکاری در راه ملت را در خوانندگان خود برانگیزند. لذا با تأثیر از «رمان ابو مسلم خراسانی» جرجی زیدان، «رمان سیاه پوشان» را تألیف کرد؛ ولی به نظر میرسد نتوانسته به توفیق جرجی زیدان در رمان نویسی و جلب خواننده دست یابد.
در این مقاله، سعی شده است، میزان توانایی دو نویسنده در به کارگیری عناصر داستان نویسی و تأثیر و تأثر آن دو مورد بررسی قرار گیرد.
محمد مهدی سمتی؛ نرجس طهماسبی نگهداری
دوره 7، شماره 20 ، آبان 1390
چکیده
تنوع رنگ ها در عصر حاضر و آگاهی شاعران معاصر از این تنوع، ناشی از نگرش و بینش عمیق و هوشمندانه آنها به عناصر هستی است. اگرچه به کارگیری رنگها در ادبیات عربی قدیم، وجود داشته است، بیشتر انعکاسی مستقیم از رنگها در زندگی واقعی بود. در ادبیات عربی معاصر، رنگها نه تنها برای زیباسازی شعر، بلکه به عنوان ابزاری در راستای نمادپردازی ...
بیشتر
تنوع رنگ ها در عصر حاضر و آگاهی شاعران معاصر از این تنوع، ناشی از نگرش و بینش عمیق و هوشمندانه آنها به عناصر هستی است. اگرچه به کارگیری رنگها در ادبیات عربی قدیم، وجود داشته است، بیشتر انعکاسی مستقیم از رنگها در زندگی واقعی بود. در ادبیات عربی معاصر، رنگها نه تنها برای زیباسازی شعر، بلکه به عنوان ابزاری در راستای نمادپردازی استفاده میشوند.
عواملی مثل سیاست محوری، اجتماع گرایی و مسئله شهر، اصلی ترین عوامل بروز زمینه های نمادین رنگ، نزد شاعران معاصر به شمار میرود، همچنین ایدئولوژی خاص و گاه دیدگاه مکتبی شاعران مذکور در کنار حوادث نامیمون شخصی، زمینة بروز برخی نمادهای اختصاصی در اشعارشان را فراهم میسازد.
صلاح عبد الصبور از جمله شاعران معاصر عربی است که در سطح گسترده از رنگهای نمادین استفاده کرده است. این مقاله، به بررسی رنگها در دیوان صلاح عبد الصبور و دلالتهای نمادین آنها می‌پردازد. روش کار، توصیفی- تحلیلی است. نتایج این پژوهش، نشان میدهد که شاعر از رنگهای سیاه، سرخ، سبز، فیروزه، سفید، گندمگون و خاکستری استفاده کرده است. رنگ سیاه، رنگ غالب در رنگهای نمادین شاعر است که به مدلولهایی مثل عدم سادگی و بیآلایشی مردم شهر، وجود دشمنان داخلی و خارجی و حملة رژیم صهیونیستی اشاره دارد.
شهریار همتی
دوره 7، شماره 20 ، آبان 1390
چکیده
«أل» یا «الف و لام» و یا «لام» به تنهایی، «اسم» و یا «حرفی» است که در جمله های عربی، کاربردی فراوان دارد. وشاید از حقیقت فاصله نگرفته باشیم اگر بگوییم این واژه، پرکاربردترین «کلمه» در زبان عربی است و انواع آن بالغ بر چهارده نوع می‌شود. شناخت انواع این کلمه پرکاربرد و مواضع به کار بردن یا نبردن آن، یکی ...
بیشتر
«أل» یا «الف و لام» و یا «لام» به تنهایی، «اسم» و یا «حرفی» است که در جمله های عربی، کاربردی فراوان دارد. وشاید از حقیقت فاصله نگرفته باشیم اگر بگوییم این واژه، پرکاربردترین «کلمه» در زبان عربی است و انواع آن بالغ بر چهارده نوع می‌شود. شناخت انواع این کلمه پرکاربرد و مواضع به کار بردن یا نبردن آن، یکی از مشکلهای همیشگی کسانی است که به آموزش این زبان، روی آوردهاند، و حتی در برخی موارد، کار را نه بر دانشجویان مبتدی بلکه بر متخصصان و آگاهان این زبان نیز، مشکل میکند.
مقالة حاضر پس از مراجعه به منابع متعدد و دست اول صرف و نحو و بلاغت، تدوین یافته است. نگارنده پس از بررسی اقوال، استوارترین سخن را در این مورد استخراج کرده است، و دشواریهای کاربرد این کلمه پرکاربرد، و سرّ وجود کلمههای دو وجهی یعنی کلمههایی که گاه با أل وگاه بدون آن بهکار میروند وهمچنین، تفاوت معنائی مترتب بروجود یا نبود این کلمه به همراه اسمهای دیگر را، به قدر بضاعت علمی خود، بیان کرده است.
صلاح الدین عبدی؛ شهلا زمانی
دوره 7، شماره 20 ، آبان 1390
چکیده
استعمارستیزی و مبارزه با آن یکی از خصایص دین مبین اسلام است و در قرآن کریم بارها بدان سفارش شده است. «نجیب کیلانی» با نوشتن بیش از سی رمان که رنگ و بوی اسلامی دارد، به عنوان پیشگام ادبیات اسلامی به شهرت رسید. او اولین نویسندهای است که در داستانهای خود به مشکلات و دردها و رنجهای مسلمانان، فراتر از مرزهای جهان عرب پرداخته ...
بیشتر
استعمارستیزی و مبارزه با آن یکی از خصایص دین مبین اسلام است و در قرآن کریم بارها بدان سفارش شده است. «نجیب کیلانی» با نوشتن بیش از سی رمان که رنگ و بوی اسلامی دارد، به عنوان پیشگام ادبیات اسلامی به شهرت رسید. او اولین نویسندهای است که در داستانهای خود به مشکلات و دردها و رنجهای مسلمانان، فراتر از مرزهای جهان عرب پرداخته و رمان‌های آوانگاردانة خود را به این موضوعات، اختصاص داده است که رمان «عمالقة الشمال» یکی از این رمانهاست.
حوادث این رمان که از زبان یک مبلغ مسلمان به نام «عثمان امینو» روایت می‌شود، الهام گرفته ازچند واقعه شوم تاریخی و مربوط به حوادث مابین سالهای «1965» تا «1967» میلادی است که در نیجریه رخ داده واز فجایع پشت پرده استعمار انگلیس وصهیونیست پرده برمیدارد، موضوع آن بیان درد ورنج مردم مسلمانی است که در راه مبارزه با استعمارگران، از فدا کردن جان و مال خویش، ابایی ندارند. در پایان داستان، اشارهای به تاکتیک جنگ روانی صهیونیستها وسیاستهای تبلیغاتی آنها در جنگ می‌شود که صهیونیستها برای تضعیف روحیه مسلمانان در جنگ معروف «بیافرا»، از آن استفاده کردند.
